Πολιτισμική και γλωσσική ετερότητα στο ελληνικό δημοτικό σχολείο: πρακτικές διαχείρησής της στη σχολική πράξη

Abstract

This paper explores how everyday practices of teachers and immigrant children in the classrooms interact and affect the attitudes and assessments of the former and the latter, as well as the outcomes of teaching and learning. For this purpose, the methodological approach is based on classroom observation. The existing assimilative tendencies set the rules and pervade everyday practices in the majority of classrooms. Hence the ethnic origin of children and the time of their presence in Greece play an important role in how they are accepted by their school environments and what their educational outcomes and academic achievements are. However, inclusive practices adopted by a small number of teachers have a positive effect on learning behavior, interest and performance of immigrant children and reduce the differences in their academic achievements with respect to the children of the majority. In addition, children do not remain passive recipients of instruction themselves. They develop a series of competitive and collaborative practices with peers and teachers. Especially collaborative practices between peers during instruction are particularly important for migrant children.

Η εργασία διερευνά τον τρόπο που οι καθημερινές πρακτικές των δασκάλων και των παιδιών μεταναστών αλληλεπιδρούν μεταξύ τους εντός της σχολικής τάξης και επηρεάζουν τις στάσεις και τις εκτιμήσεις των μεν και των δε, αλλά και τα αποτελέσματα της διδασκαλίας και της μάθησης. Για αυτόν τον σκοπό, η μεθοδολογική προσέγγιση στηρίζεται στην παρατήρηση στο περιβάλλον των τάξεων. Οι υπάρχουσες αφομοιωτικές τάσεις θέτουν τους κανόνες και διαποτίζουν τις καθημερινές πρακτικές στην πλειοψηφία των σχολικών τάξεων. Ως αποτέλεσμα, η εθνοτική προέλευση των παιδιών και ο χρόνος παραμονής τους στην Ελλάδα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αποδοχή τους από τα σχολικά περιβάλλοντα και στη σχολική τους επίτευξη. Ωστόσο, συμπεριληπτικές πρακτικές που μπορεί να υιοθετούν οι δάσκαλοι/ες έχουν θετική επίδραση στη μαθησιακή συμπεριφορά, στο ενδιαφέρον αλλά και στις επιδόσεις των παιδιών μεταναστών και μειώνουν τη διαφορά στα σχολικά τους αποτελέσματα και επιτεύγματα σε σχέση με τα παιδιά του κυρίαρχου πληθυσμού. Επιπλέον, τα ίδια τα παιδιά δεν μένουν παθητικοί αποδέκτες της διδασκαλίας. Αναπτύσσουν μια σειρά συναγωνιστικών και ανταγωνιστικών πρακτικών με τους συμμαθητές/τριές τους και τους δασκάλους/ες τους. Ειδικά πρακτικές που αφορούν στη συνεργασία ανάμεσα στα παιδιά κατά τη διδασκαλία αποδεικνύονται ιδιαίτερα σημαντικές για τα παιδιά των μεταναστών.