Η διαχείριση της πολιτισμικής ετερότητας με βάση το διεθνές και το ελληνικό νομικό πλαίσιο: διαπολιτισμική ευαισθησία και ικανότητα των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης του νομού Αιτωλοακαρνανίας

Abstract

The period 1996-2011 is characterized by a considerable number of laws, presidential decrees, circulars and decrees aimed at protecting cultural diversity and regulation issues associated with it. A significant part of the legislation emphasizes on the Education of Aliens and the promotion of Human Rights. The implementation of the legislation above is controlled by the National Commission for Human Rights (NCHR) which was established by Law. 2667/1998 and is an Advisory Body of the State on issues relating to the protection of Human Rights.On one level, the aim of this survey is to examine, using the qualitative data collection method of the Annual Reports of the Ministry of Education for the National Commission for Human Rights, whether legislation concerning the protection of cultural diversity was applied to Primary and Secondary Education. On a second level, its aim is to examine, using quantitative data collection method, whether the teachers are aware of and able to manage cultural diversity and whether this ability is influenced by gender, degree acquisition period, the level of education, training, teaching experience they have with students constituting cultural minority and the direct or indirect migratory experience they probably have.The results from the qualitative analysis of annual reports show that the legislation for the protection of cultural diversity triggered the Greek state towards the establishment and operation of Intercultural Schools, Reception Classes, tutorials, Reception Classes Educational Priority Zones, Booster tutorials Educational Priority Zones, the implementation of educational programs and the production of new curricula, textbooks and teaching material. It also follows that one of the main objectives is to raise the awareness and training of teachers of Primary and Secondary Education in cultural diversity issues. As far as the second level of investigation is concerned, relating to intercultural sensitivity and ability of teachers in Primary Education, the results showed that teachers are oriented in the process of acceptance of diversity, which is the first of three ethnorelative stages of the model of Bennett (1993) and indicates that they have overcome the ethnocentric thinking and action. Gender and the basic level of education do not seem to affect the scale as a whole. However, these studies significantly affect the subscales of minimization and acceptance of otherness, and experience with culturally different students appear to significantly affect the subscales of denial and defense. In contrast, migration Experience does not appear to affect the scale.Furthermore, the above survey shows that the majority of respondents have adequate or good level of knowledge regarding cultural diversity issues. Teachers seem to know what intercultural education is, linking it with respect, understanding and eliminating stereotypes and prejudices. However, they consider that the guidance they have of the teaching staff in managing or resolving cultural diversity issues is insufficient. Finally, the level of knowledge of teachers seem to be affected by the acquisition period of the diploma and the additional studies they have done.

Η περίοδος 1996-2011 χαρακτηρίζεται από σημαντικό αριθμό νόμων, προεδρικών διαταγμάτων, εγκυκλίων και υπουργικών αποφάσεων που αποσκοπούν στην προστασία της πολιτισμικής ετερότητας και στη ρύθμιση θεμάτων σχετιζόμενων με αυτήν. Σημαντικό μέρος της νομοθεσίας αφορά στην εκπαίδευση των αλλοδαπών μαθητών και στην προώθηση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η εφαρμογή της παραπάνω νομοθεσίας ελέγχεται από την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η οποία ιδρύθηκε με το ν. 2667/1998 και αποτελεί συμβουλευτικό όργανο της πολιτείας σε θέματα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε ένα πρώτο επίπεδο, στόχος αυτής της έρευνας είναι να εξετάσει, με τη χρήση της ποιοτικής μεθόδου συλλογής δεδομένων των Ετήσιων Εκθέσεων του Υπουργείου Παιδείας προς την Εθνική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, κατά πόσο εφαρμόζεται στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση η νομοθεσία που αφορά στην προστασία της πολιτισμικής ετερότητας. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, να διαπιστώσει, με τη χρήση της ποσοτικής μεθόδου συλλογής δεδομένων, κατά πόσο οι εκπαιδευτικοί είναι ευαισθητοποιημένοι και ικανοί να διαχειριστούν την πολιτισμική ετερότητα και κατά πόσο η ικανότητα αυτή επηρεάζεται από το φύλο, την περίοδο κτήσης πτυχίου, το επίπεδο εκπαίδευσης, την κατάρτιση, τη διδακτική εμπειρία την οποία έχουν με μαθητές που συνιστούν πολιτισμική μειονότητα και την άμεση ή έμμεση μεταναστευτική εμπειρία τους. Από την ποιοτική ανάλυση των ετήσιων εκθέσεων προκύπτει ότι η νομοθεσία για την προστασία της πολιτισμικής ετερότητας ενεργοποίησε το ελληνικό κράτος στην κατεύθυνση της ίδρυσης και της λειτουργίας Διαπολιτισμικών Σχολείων, Τάξεων Υποδοχής, Φροντιστηριακών Τμημάτων, Τάξεων Υποδοχής Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας, Ενισχυτικών Φροντιστηριακών Τμημάτων Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας, στην εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων και στη συγγραφή νέων αναλυτικών προγραμμάτων και σχολικών εγχειριδίων. Από τα παραπάνω προκύπτει, επίσης, πως βασικός στόχος είναι η ευαισθητοποίηση και η κατάρτιση των εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε θέματα πολιτισμικής ετερότητας.Σε ό, τι αφορά το δεύτερο επίπεδο της έρευνας, το οποίο αφορά στη διαπολιτισμική ευαισθησία και ικανότητα των εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι εκπαιδευτικοί είναι προσανατολισμένοι στο στάδιο της αποδοχής της ετερότητας, το οποίο αποτελεί το πρώτο από τα τρία εθνοσχετιστικά στάδια του μοντέλου του Bennett (1993) και υποδηλώνει ότι έχει ξεπεραστεί ο εθνοκεντρικός τρόπος σκέψης και δράσης. Το φύλο και το βασικό επίπεδο των σπουδών δε φαίνεται να επηρεάζουν την κλίμακα στο σύνολό της. Ωστόσο, οι παραπάνω σπουδές επηρεάζουν σημαντικά τις υποκλίμακες της ελαχιστοποίησης και αποδοχής της ετερότητας, ενώ η εμπειρία με πολιτισμικά διαφορετικούς μαθητές φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τις υποκλίμακες της άρνησης και της άμυνας. Αντίθετα, η μεταναστευτική εμπειρία δε φαίνεται να επηρεάζει την κλίμακα.Επιπλέον, από την παραπάνω έρευνα προκύπτει πως η πλειονότητα των ερωτηθέντων έχει επαρκές ή καλό επίπεδο γνώσεων αναφορικά με ζητήματα πολιτισμικής ετερότητας. Οι εκπαιδευτικοί φαίνεται να γνωρίζουν τι είναι η διαπολιτισμική εκπαίδευση, καθώς τη συνδέουν με τον σεβασμό, την κατανόηση και την εξάλειψη στερεοτύπων και προκαταλήψεων. Ωστόσο, θεωρούν πως η καθοδήγηση που έχουν από τα στελέχη της εκπαίδευσης στη διαχείριση ή την επίλυση ζητημάτων πολιτισμικής ετερότητας είναι ανεπαρκής. Τέλος, το επίπεδο των γνώσεων των εκπαιδευτικών φαίνεται να επηρεάζεται από την περίοδο κτήσης του πτυχίου και τις επιπλέον σπουδές που έχουν κάνει.