Η ανάπτυξη ερμηνευτικών στρατηγικών στο μάθημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε περιβάλλον συνεργατικής μάθησης

Abstract

The present study explores the effect of collaborative learning on students’ ability to develop interpretive strategies when they study literature. The main research hypothesis states that when students approach literary texts by working in small groups, they develop interpretive strategies to a greater extent than when they approach texts within the context of direct, teacher-led instruction. We tested the hypotheses by conducting a quasi-experiment, a multiple time series design with two intact groups: one experimental group and one control group. Participants were 9th grade students in a public junior high school in the Athens metropolitan area. We introduced collaborative learning as intervention for the experimental group: students studied seven literary texts in small groups of 4 or 5. At the same time, students in the control group studied the same texts without any intervention regarding the teaching strategy. Students’ ability to develop interpretive strategies was evaluated through a pretest and a posttest written exam, as well as through work sheets that were filled in by the students during each teaching session. Statistical data analysis (ANOVA) indicated that: a) students who studied literary texts in small groups developed interpretive strategies to a higher level than students who worked on texts alone, within the context of direct instruction, with the differences being statistically significant, b) students of the experimental group participated in the learning process to a greater extent than students of the control group, but the difference was not statistically significant, c) the development of interpretive strategies also improved as a personal skill for the students of the experimental group, but the improvement was not significant enough to let us conclude that it was necessarily a result of collaborative learning and d) as time passed, the positive results of collaborative learning increased. Based on qualitative data that we collected regarding students’ attitudes on small group work, we can interpret these findings as a result of the exchange of multiple views during the conversation, as well as of the solidarity that develops within groups. These results are also interpreted in the light of the relevant literature. Implications for educational practice and proposals for further research are being discussed.

Η παρούσα μελέτη ερευνά την επίδραση της Συνεργατικής Μάθησης ως διδακτικής στρατηγικής στην ικανότητα των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να αναπτύσσουν ερμηνευτικές στρατηγικές κατά την προσέγγιση των λογοτεχνικών κειμένων. Η γενική υπόθεση της έρευνας υποδεικνύει ότι οι μαθητές, όταν εργάζονται κατά την επεξεργασία των λογοτεχνικών κειμένων σε μικρές ομάδες, αναπτύσσουν ερμηνευτικές στρατηγικές σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι όταν επεξεργάζονται τα κείμενα στο πλαίσιο της κατευθυνόμενης, δασκαλοκεντρικής διδασκαλίας. Για τον έλεγχο των υποθέσεων πραγματοποιήσαμε μια οιονεί πειραματική έρευνα με πειραματική ομάδα και ομάδα ελέγχου. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν μαθητές δύο τμημάτων της Γ΄ Γυμνασίου δημόσιου σχολείου της Αθήνας. Στο τμήμα που αποτέλεσε την πειραματική ομάδα εφαρμόστηκε ως διδακτική παρέμβαση η συνεργατική μάθηση: οι μαθητές διδάχτηκαν επτά λογοτεχνικά κείμενα με την τάξη διαιρεμένη σε ομάδες των 4-5 ατόμων. Αντίστοιχα η ομάδα ελέγχου διδάχτηκε τα ίδια κείμενα χωρίς διδακτική παρέμβαση ως προς τη διδακτική στρατηγική. Η ικανότητα των μαθητών να αναπτύσσουν ερμηνευτικές στρατηγικές αξιολογήθηκε με γραπτές δοκιμασίες προελέγχου και μετελέγχου, καθώς και με φύλλα εργασίας που συμπληρώνονταν από τους μαθητές σε κάθε διδασκαλία. Η ανάλυση των δεδομένων με τη στατιστική μέθοδο της ανάλυσης διακύμανσης (ANOVA) έδειξε ότι: α) οι μαθητές που επεξεργάζονταν τα κείμενα σε ομάδες ανέπτυσσαν ερμηνευτικές στρατηγικές σε στατιστικώς σημαντικά μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι οι μαθητές που τα επεξεργάζονταν μόνοι τους στο πλαίσιο της κατευθυνόμενης διδασκαλίας, β) η συμμετοχή των μαθητών της πειραματικής ομάδας στο σύνολο της μαθησιακής διαδικασίας ήταν μεγαλύτερη από εκείνη των μαθητών της ομάδας ελέγχου, αλλά όχι σημαντικά, γ) η ανάπτυξη ερμηνευτικών στρατηγικών βελτιώθηκε και ως ατομική δεξιότητα για τους μαθητές της πειραματικής ομάδας, όχι όμως σε τόσο σημαντικό βαθμό ώστε να μπορούμε με βεβαιότητα να αποφανθούμε ότι η βελτίωση αυτή είναι απαραίτητα αποτέλεσμα της συνεργατικής μάθησης και δ) με την πάροδο του χρόνου τα θετικά αποτελέσματα της συνεργατικής μάθησης εντείνονταν. Με βάση ποιοτικά δεδομένα που συλλέξαμε γύρω από τις απόψεις των μαθητών για την εργασία στις ομάδες, μπορούμε να ερμηνεύσουμε τα παραπάνω ευρήματα ως αποτέλεσμα της ανταλλαγής και σύνθεσης ποικίλων απόψεων κατά τη διάρκεια της συζήτησης, καθώς και του κλίματος αλληλεγγύης που επικρατούσε εντός των ομάδων. Περαιτέρω ερμηνεία των αποτελεσμάτων αυτών επιχειρείται με βάση τη σχετική βιβλιογραφία και διατυπώνονται προτάσεις για περαιτέρω έρευνα.