Η μέθοδος της δραματοποίησης στη διδασκαλία της λογοτεχνίας

Abstract

The basic purpose of the PhD thesis was to put into practice the reading programme Reading literature at school devised by the Research Group for the Teaching of Literature in a primary school class through drama. The reading objectives set included the recognition of the value of reading by the children, giving meaning into text, recalling personal experiences, living social situations and changing attitudes. The use of drama throughout the programme created drama and theatre objectives as well. As the programme was accomplished in a Multicultural Primary School, the students’ multicultural identity recognized the need of a dynamic intervention based on multicultural education: self-confidence, respect to the Other and empowerment of the multicultural class were additional objectives. In the theoretical part of the thesis teaching of literature, drama in education and multicultural education are explored. These three theoretical fields are compatible and creatively combined in the research. The next chapter analyzes action research, namely the methodology that was chosen. Information is given on the specific methodology, explaining why this is chosen and describing how this is used in the specific research. Each of the next three chapters analyzes one of the reading programme’s phases along with a theatre workshop that took place based on multicultural education. More specifically, in the beginning a preliminary phase is analyzed, a phase which was considered necessary as it was the first time the children were taught through drama. The first phase concerns six different “journeys”, a teaching unit chosen by the class. Their aim was to get the class acquainted with drama techniques and with various learning subjects included or not in the National Curriculum. The second phase, the reading one, analyzes the creation of four reading groups, their reading response through drama and the final book presentation by the students. The third phase, the last one, recapitulates the children’s experiences and knowledge concerning the programme through oral and written activities. In the next chapter a theatre workshop is analyzed. Stemming as a need of the multicultural class, the workshop took place a year after the programme’s accomplishment. Summing up children’s previous personal experiences, the workshop includes drama activities, reading of literature and a presentation of an improvised theatre performance, a forum theatre. In the conclusion, a total evaluation of the programme is attempted. In this, the value of reading literature and using drama is highlighted by the entire class. Taking part in the process, the students were able to explore important themes of their everyday life. Combining the literature world with the real one, they acquired knowledge, they could judge critically, seek for solutions and get empowered for situations that interest them.

Βασική επιδίωξη της διατριβής ήταν η εφαρμογή του δημοσιευμένου αναγνωστικού προγράμματος Διαβάζοντας Λογοτεχνία στο Σχολείο της Ομάδας Έρευνας για τη Διδασκαλία της Λογοτεχνίας σε μια τάξη Δημοτικού Σχολείου με τη χρήση της μεθόδου της δραματοποίησης. Οι αναγνωστικοί στόχοι αφορούσαν την αναγνώριση της αξίας της ανάγνωσης από τα παιδιά, τη νοηματοδότηση των κειμένων, την ανάκληση προσωπικών εμπειριών, τη βίωση κοινωνικών καταστάσεων και την αλλαγή στάσεων. Βέβαια, στόχοι τέθηκαν και αναφορικά με το δραματικό στοιχείο, εφόσον όλα τα παραπάνω προσεγγίστηκαν μέσω της δραματοποίησης. Καθώς η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε Σχολείο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, το έντονο διαπολιτισμικό στοιχείο της τάξης ανέδειξε την ανάγκη προσέγγισης των αρχών της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης: η ανάπτυξη του σεβασμού, της εμπιστοσύνης στον εαυτό και το Άλλο και η ενδυνάμωση των μελών της πολυπολιτισμικής τάξης αποτέλεσαν περαιτέρω στόχο. Στο θεωρητικό κεφάλαιο της έρευνας, προσφέρονται βασικές πληροφορίες για τους όρους διδακτική της λογοτεχνίας, δραματοποίηση και διαπολιτισμική εκπαίδευση. Τα τρία θεωρητικά πεδία γίνονται συμβατά μεταξύ τους ώστε να μπορούν να αξιοποιηθούν γόνιμα σε ένα ερευνητικό εγχείρημα. Ακολούθως αναλύεται η ερευνητική μέθοδος που επιλέχτηκε, η έρευνα δράσης: δίνονται πληροφορίες για το συγκεκριμένο μεθοδολογικό μοντέλο, τους λόγους που επιλέχτηκε και προσεγγίζεται ο τρόπος διεξαγωγής της έρευνας. Τα επόμενα τέσσερα κεφάλαια πραγματεύονται κάθε φάση του προγράμματος, όπως αυτό πραγματοποιήθηκε στην τάξη ενώ μετά περιγράφεται ένα θεατρικό εργαστήριο διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, αρχικά αναλύεται η προκαταρκτική φάση, που θεωρήθηκε απαραίτητη, καθώς τα παιδιά έρχονταν για πρώτη φορά σε επαφή με το δραματικό στοιχείο. Η πρώτη φάση πραγματεύεται έξι διαφορετικά «ταξίδια», καθώς η τάξη επέλεξε ως θέμα την προτεινόμενη διδακτική ενότητα «ταξίδι». Στόχος τους είναι η εξοικείωση με τεχνικές δραματοποίησης και με διάφορα γνωστικά αντικείμενα εντός ή εκτός του Αναλυτικού Προγράμματος. Η δεύτερη φάση, η κυρίως αναγνωστική, αναφέρεται στον σχηματισμό των τεσσάρων αναγνωστικών ομάδων της τάξης, στην ανταπόκριση στην ανάγνωση μέσω τεχνικών δραματοποίησης και στην τελική παρουσίαση των βιβλίων από τα παιδιά. Ακολουθεί η τρίτη και τελευταία φάση, όπου ανακεφαλαιώνονται οι εμπειρίες και οι γνώσεις των παιδιών αναφορικά με το πρόγραμμα μέσα από δραστηριότητες παραγωγής προφορικού ή γραπτού λόγου. Το αμέσως επόμενο κεφάλαιο πραγματεύεται το θεατρικό εργαστήριο που προέκυψε ως ανάγκη των παιδιών ένα χρόνο μετά τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα. Ανακεφαλαιώνοντας γνώσεις και βιώματα των παιδιών, το εργαστήριο αναφέρεται σε δραστηριότητες δραματοποίησης, στην ανάγνωση κειμένων και στην παρουσίαση μιας αυτοσχέδιας θεατρικής παράστασης, θέατρο φόρουμ, που βασίζεται σε εμπειρίες και προβληματισμούς της τάξης. Η εργασία ολοκληρώνεται με τα συμπεράσματα, όπου γίνεται μια συνολική αξιολόγηση του προγράμματος: αναδεικνύεται η αξία της ανάγνωσης και της δραματοποίησης για τα παιδιά, τα οποία, συμμετέχοντας στην όλη διαδικασία, κατάφεραν να διερευνήσουν σημαντικά θέματα της καθημερινότητάς τους. Συνδυάζοντας τους κόσμους της λογοτεχνίας με τον πραγματικό, ήταν σε θέση να αποκτήσουν γνώσεις, να κρίνουν καταστάσεις, να αναζητήσουν λύσεις και να ενδυναμωθούν αναφορικά με ζητήματα που τους προβληματίζουν.