Η διδασκαλία της λογοτεχνίας και η συγκρότηση του εθνικού εαυτού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση : η εθνική διάσταση της κοινωνικής λειτουργίας του λογοτεχνικού φαινομένου

Abstract

This thesis deals with the stand and the role of literature and literature teaching within the frame of the national state. Its main focus is the way in which the literary language is recontextualized in the main means of literature teaching, the school literature anthologies. The main subject of the research is the revelation of the multiple ways in which our national ideology is inscribed in one of the most basic parameters of literature teaching in our country, the school anthologies, as well as the reshaping of our national subjectivity as the latter is formed in the literary discourse of the anthology texts. For the completion of the research several research tools have been used, such as the qualitative content analysis and several selective techniques of discourse analysis. More specifically, the research is built upon the following main axes : a. the national state and the role of literature within its frame b. the teaching of literature within the institution of our national education c. the content of the Greek national identity as it is revealed in the discourse of school literature anthologies. The basic valuation of this thesis turns up to be the constant collaboration of literature and the institution of our national education in the field of school anthologies with the higher aim of achieving the most effective diffusion of our national values and the formation of a common national identity.

Η εργασία πραγματεύεται τη θέση και το ρόλο της λογοτεχνίας και της διδασκαλίας της στο πλαίσιο του εθνικού κράτους με κεντρικό σημείο εστίασης τον τρόπο αναπλαισίωσης του λογοτεχνικού λόγου στο κατ’ εξοχήν διδακτικό του μέσο, τα σχολικά ανθολόγια. Ως κύριο αντικείμενο διερεύνησης τίθεται η ανάδειξη του τρόπου εγγραφής της εθνικής ιδεολογίας σε μία από τις βασικότερες παραμέτρους της διδασκαλίας του λογοτεχνικού μαθήματος στη χώρα μας, των σχολικών ανθολογίων, καθώς και η ανασύνθεση της εικόνας του εθνικού εαυτού όπως αυτή συγκροτείται στο λόγο των ανθολογούμενων κειμένων, με τη χρήση ερευνητικών εργαλείων, όπως η ποιοτική ανάλυση περιεχομένου και επιλεκτικές τεχνικές της ανάλυσης λόγου. Πιο συγκεκριμένα, η εργασία δομείται γύρω από τους εξής κεντρικούς άξονες: πρώτον, το εθνικό κράτος και ο ρόλος της λογοτεχνίας, δεύτερον, η διδασκαλία της λογοτεχνίας στο πλαίσιο του εθνικού εκπαιδευτικού θεσμού και τρίτον, το περιεχόμενο της ελληνικής εθνικής ταυτότητας, όπως αυτό αναδεικνύεται στο λόγο των σχολικών ανθολογίων λογοτεχνίας της περιόδου 1976-2001. Ως βασικό πόρισμα της εργασίας προκύπτει η συνεχιζόμενη σύμπραξη του εκπαιδευτικού θεσμού και της λογοτεχνίας στο πεδίο των σχολικών ανθολογίων, με απώτερο σκοπό την αποτελεσματικότερη διάχυση των εθνικών αξιών και τη συγκρότηση μιας κοινής εθνικής ταυτότητας.