Σχεδιασμός, εφαρμογή και αξιολόγηση εκπαιδευτικού προγράμματος: επιχειρηματολογικός λόγος και ηθική κρίση

Abstract

In our study we draw upon (a) the field of instructional design theory, (b) the neovygotskian socio-constructivist perspectives on learning and development, and (c) the principles of Intervention Pedagogy, in order to develop and implement in authentic classroom context (fifth and sixth grade), an educational program for the development of argumentative writing as a means for augmenting moral reasoning and justification. For two consecutive years, students in the experimental group (a) received direct and systematic instruction focusing on genre's structural elements and lexical - grammatical characteristics, (b) analyzed collaboratively socio-ethical dilemma situations, and (c) were encouraged to apply problem-solving processes based on dialectical confrontation. At regular intervals they produced argumentative texts which were evaluated by qualitative and quantitative criteria and compared with the corresponding texts produced by the students in the control group. We examined long term effects of the program on the thinking and the structure of student's texts. Our program proved very effective both in improving the text structure and the moral reasoning level expressed through those texts. Moreover, it proved that the evolution of the argumentation structure supports the development of moral reasoning and justification, confirming the assumption that "logogenesis", the development of language, contributes to the "ontogenesis, the development of the individual.

Στην εργασία μας αξιοποιήσαμε (α) τον θεωρητικό χώρο του σχεδιασμού εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συστημάτων διδασκαλίας, (β) τις νεο-βυγκοτσκιανές κοινωνικο-κονστρουκτιβιστικές θεωρίες περί μάθησης και ανάπτυξης, και (γ) τις αρχές της Διαμεσολαβητικής Παιδαγωγικής περί άμεσης και συστηματικής διδασκαλίας των δομικών στοιχείων και των λεξικο-γραμματικών χαρακτηριστικών των κειμενικών ειδών, προκειμένου να υλοποιήσουμε και να εφαρμόσουμε σε πραγματικές συνθήκες σχολικής τάξης (Ε' και Στ' δημοτικού) ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την ανάπτυξη του επιχειρηματολογικού λόγου των μαθητών ως μέσου ανάπτυξης της ηθικής κρίσης και αιτιολόγησης. Για δύο συνεχόμενα έτη οι μαθητές της πειραματικής ομάδας ανέλυσαν κοινωνικο-ηθικά διλήμματα και ενθαρρύνθηκαν, σε ομαδοσυνεργατικά πλαίσια, προκειμένου να μάθουν να εφαρμόζουν διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων που βασίζονται στη διαλεκτική αντιπαράθεση. Σε τακτά χρονικά διαστήματα παρήγαν επιχειρηματολογικά κείμενα τα οποία αξιολογήθηκαν με ποιοτικά και ποσοτικά κριτήρια σε σύγκριση με αντίστοιχα κείμενα των μαθητών της ομάδας ελέγχου. Η αξιολόγηση επεκτάθηκε σε βάθος διετίας μετά τη λήξη του προγράμματος, ώστε να εξεταστεί η μακροχρόνια επίδρασή του στη σκέψη και τη δομή του λόγου των μαθητών. Το πρόγραμμα αποδείχθηκε ιδιαίτερα αποτελεσματικό τόσο στην βελτίωση της δομής των κειμένων όσο και στο επίπεδο ηθικής αιτιολόγησης που προβαλλόταν μέσα από αυτά. Κατέδειξε, μάλιστα, ότι η εξέλιξη της δομής του λόγου υποστηρίζει καθοριστικά την εξέλιξη της ηθικής κρίσης και αιτιολόγησης, επιβεβαιώνοντας την παραδοχή της Διαμεσολαβητικής Παιδαγωγικής ότι η «λογογένεση», η ανάπτυξη του λόγου, συμβάλλει στην «οντογένεση», στην ανάπτυξη του ατόμου.