Συνδετικότητα και κειμενικοί δείκτες: χρήση και αξιοποίησή τους στη διδακτική πράξη της ΣΤ' δημοτικού

Abstract

In accordance with the contemporary text linguistics theory views, the 1998 and 2007 curricula for the primary school regard the discourse markers as the linguistic elements that the students of the last grades of the primary school must learn how to use in linking text parts, in order to attain the capability of text structuring and processing with coherence and cohesion. Based on the authentic linguistic data - texts produced by eleven year old users of modem Greek - this project attempts to get over the borders and bounds of a particular linguistic theory. It starts from the students’ authentic discourse and ends a posteriori to some theoretical conclusions’ formulation. It, also, presents and explicates the text relations which children prefer to use according to the text gender as well as the way of signaling them with the appropriate - according to them - discourse markers. So, an idea is suggested about the way the students of the last grade of primary school choose to organize their written text in each level. It is, finally, proved that the systematic teaching of discourse markers’ function and use can help children to apprehend the text, which they are asked to produce at any moment, as a cohesive group with internal sequence and structure and get evenly and logically from one text part to the other comprehending, at the same time, the function of each text relation and interdependence. It is, therefore, recommended the enrichment of school textbooks with discourse markers’ function and use exercises as well as the addition with texts in which these connective items will be broadly used. Finally, after evaluating the text linguistics theory data as well as the results of the experiment process, a teaching hypothesis is put forward concerning the way discourse markers are presented to students and teachers of this education level as well.

Εναρμονισμένα με τις σύγχρονες αντιλήψεις της κειμενογλωσσολογικής θεωρίας τα αναλυτικά προγράμματα του 1998 και του 2007 για το Δημοτικό Σχολείο αντιμετωπίζουν τους κειμενικούς δείκτες ως τα γλωσσικά εκείνα στοιχεία τα οποία ο μαθητής των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού χρειάζεται να μάθει να χρησιμοποιεί στη σύνδεση των κειμενικών μερών προκειμένου να κατακτήσει την ικανότητα δόμησης και επεξεργασίας κειμένου με νοηματική ενότητα και συνοχή. Βασισμένο στα αυθεντικά γλωσσικά δεδομένα - κείμενα που παρήγαγαν οι ενδεκάχρονοι χρήστες της νέας ελληνικής το συγκεκριμένο πόνημα επιχειρεί να ξεπεράσει τα όρια και τα στεγανά κάποιας μεμονωμένης γλωσσολογικής θεωρίας. Ξεκινά από τον αυθεντικό λόγο των μαθητών και επαγωγικά καταλήγει στη διατύπωση κάποιων θεωρητικών συμπερασμάτων. Παρουσιάζει και αναλύει, εξάλλου, τις κειμενικές σχέσεις τις οποίες τα παιδιά προτιμούν να χρησιμοποιούν ανά κειμενικό είδος αλλά και τον τρόπο σήμανσής τους με τους κατάλληλους - κατά τη γνώμη τους - κειμενικούς δείκτες. Έτσι, διαμορφώνεται μια εικόνα για τον τρόπο που επιλέγουν να οργανώσουν οι μαθητές της τελευταίας τάξης της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης το γραπτό τους κείμενο σε κάθε επίπεδο. Αποδεικνύεται, τελικά, ότι η συστηματική διδασκαλία της λειτουργίας και της χρήσης των κειμενικών δεικτών μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να συλλάβουν το κείμενο που καλούνται κάθε στιγμή να παράγουν ως ένα ενιαίο σύνολο με εσωτερική αλληλουχία και διάρθρωση κι έτσι να μεταβαίνουν ομαλά και λογικά από το ένα κειμενικό μέρος στο άλλο συνειδητοποιώντας τη λειτουργία κάθε κειμενικής σχέσης και αλληλεξάρτησης. Για το λόγο, αυτό προτείνεται ο εμπλουτισμός των σχολικών εγχειριδίων με ασκήσεις σχετικές με τη λειτουργία και τη χρήση των κειμενικών δεικτών αλλά και η προσθήκη διδακτικών κειμένων στα οποία να γίνεται ευρεία χρήση των συνδετικών αυτών στοιχείων. Τέλος, συνεκτιμώντας τα δεδομένα της κειμενογλωσσολογικής θεωρίας και τα αποτελέσματα της πειραματικής διαδικασίας διατυπώνεται μια διδακτική πρόταση ως προς τον τρόπο παρουσίασής των κειμενικών δεικτών τόσο στους μαθητές όσο και στους διδάσκοντες στη συγκεκριμένη βαθμίδα εκπαίδευσης.