Ανάπτυξη επιχειρηματολογίας στο λύκειο: εκπαιδευτικές πρακτικές

Abstract

The purpose of this research is to study and determine the characteristics, structure, functions and effectiveness of argumentation as an educational practice in Greek Secondary education. More specifically, the aim of this thesis is to define third Grade students' ability to understand, analyze and evaluate aspects of argumentation in linguistic and multimodal texts and produce communicatively effective argumentative discourse. The research – using a data collection tool (argumentation test) constructed for this purpose - was conducted in all Senior High schools in the city of Volos. The test consisted of tasks similar to written and oral exercises developed within class and was also related to aspects of argumentative discourse aimed to be studied. Thus, the argumentation test was oriented to the semantic content, textual features (lexikogrammar) structure, organization and argumentation functions performed at text level. The principles of Aristotelian logic, the Grammar of Visual Design (for analysis of argumentation in multimodal text) and Systemic Functional Grammar (for the qualitative analysis of students’ written argumentative essays) were used as evaluating criteria. The qualitative and quantitative data of this study indicated that a) less skilled students outnumbered the skilled ones in both production and recognition of argumentation, b) students were better at producing argumentative discourse than recognizing its characteristics, c) students performed poorly in recognizing both linguistic and visual components of argumentation in multimodal texts (printed ads), d) there were no gender differences in students’ argumentative abilities to identify, produce argumentative discourse and recognize argumentation components in multimodal texts (printed ads) and generally there were no gender differences to the overall argumentative skills, e) the effectiveness of students’ argumentative discourse is connected to Modality and writers’ involvement (Appraisal).

Η έρευνα προσανατολίζεται στη διερεύνηση των χαρακτηριστικών, της οργάνωσης, των λειτουργιών και της αποτελεσματικότητας της επιχειρηματολογίας, όπως αυτή διαμορφώνεται ως εκπαιδευτική πρακτική στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ειδικότερα, στόχος της συγκεκριμένης διατριβής είναι η διαπίστωση του βαθμού ικανότητας των μαθητών/τριών που ολοκληρώνουν την ελληνική Δευτεροβάθμια εκπαίδευση να κατανοούν, να αναλύουν και να αξιολογούν πτυχές του λόγου της πειθούς σε γλωσσικά αλλά και σε πολυτροπικά κείμενα, καθώς και να παραγάγουν αποτελεσματικά από επικοινωνιακής άποψης κείμενα πειθούς. Για τον έλεγχο αυτών των ικανοτήτων διαμορφώθηκε ερευνητικό εργαλείο συλλογής δεδομένων (δοκιμασία/τεστ επιχειρηματολογίας), το οποίο εφαρμόστηκε σε όλα τα Ενιαία Λύκεια της πόλης του Βόλου. Η δοκιμασία αποτελούνταν από ασκήσεις σύμφωνες με το είδος των γραπτών και προφορικών εργασιών που εκπονούνται στο πλαίσιο του σχολείου, αλλά και με τις πτυχές του επιχειρηματολογικού λόγου που επιδιωκόταν να διερευνηθούν. Έτσι, το σύνολο των ασκήσεων που συμπεριλήφθηκαν στη δοκιμασία αφορούσαν στο σημασιολογικό περιεχόμενο, τη δομική σύσταση και οργάνωση, τα κειμενικά (λεξικογραμματικά) χαρακτηριστικά, αλλά και τις λειτουργίες που επιτελούνται σε επίπεδο επιχειρηματολογίας. Ως κριτήρια αξιολόγησης αξιοποιήθηκαν οι αρχές της αριστοτελικής λογικής, η Γραμματική του Οπτικού Κειμένου (για την περίπτωση της πειθούς σε πολυτροπικό κείμενο έντυπης διαφημιστικής αφίσας) και η Συστημική Λειτουργική Γραμματική για την ποιοτική ανάλυση του παραγόμενου από τους μαθητές γραπτού επιχειρηματολογικού λόγου. Από την ποιοτική αποτίμηση των μαθητικών επιδόσεων και τη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων μέσω SPSS διαπιστώθηκε ότι στην τελευταία βαθμίδα της ελληνικής Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης: α) οι μη επιδέξιοι/ες στην επιχειρηματολογία μαθητές/τριες είναι πολλοί περισσότεροι από τους επιδέξιους σε δεξιότητες παραγωγής και αναγνώρισης, β)οι μαθητές/τριες παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις στην παραγωγή παρά στην αναγνώριση επιχειρηματολογικού λόγου, γ) οι επιδόσεις στον εντοπισμό γλωσσικών και οπτικών στοιχείων που συμβάλλουν στην πειθώ μιας έντυπης διαφημιστικής αφίσας κυμαίνονται γενικά σε χαμηλό επίπεδο χωρίς διαφοροποιήσεις μεταξύ τους, δ) δεν υφίστανται διαφορές στις επιδόσεις μεταξύ των δύο φύλων i) στην αναγνώριση και παραγωγή επιχειρηματολογικού λόγου, ii) στην αναγνώριση στοιχείων πειθούς σε πολυτροπικό κείμενο έντυπης διαφημιστικής αφίσας και iii) γενικά στις συνολικές επιχειρηματολογικές δεξιότητες. ε)Παράλληλα, η αποτελεσματικότητα του παραγόμενου από τους μαθητές επιχειρηματολογικού λόγου αποδείχτηκε συνάρτηση της σωστής αξιοποίησης της Τροπικότητας και της Εμπλοκής.