Κατάκτηση και διδακτική της ορθογραφίας: το παράδειγμα της Νέας Ελληνικής

Abstract

The purpose of the theoretical part of the study is to review the theoretical framework of spelling, both in general and in Modern Greek (MG), including theories of acquisition and models of interpretation concerning the written form of the language as well as the aims, methods and techniques of teaching spelling. In the research part the aims are: a) to propose a systematic approach to the teaching of MG spelling system, taking into account the principles of cognitive psychology, and b) to measure differences in spelling skills of learners in A junior and C senior high school. Thus the same sample of learners was tested in the same text in two grades. Methods The review of the bibliography is followed by data analysis, in which words of the text were classified according to grammatical category, morphological structure, origin, number of syllables and Degree of Difficulty (DD). The DD is introduced in this thesis as a basic tool of measurement in the field of research on spelling. The DD uses a numerical scale from 0 to 8+ for each word. The parameters investigated have been correlated with the sex of learners and the type of school they attended Results The DD is a reliable tool for predicting errors of spelling. Most errors concerned words with double consonants and then words containing /i/. Most errors were found in the stem of the word rather than derivational affixes or inflection morphemes. This suggests a difficulty in associating the phonological representation of a word with its meaning. Our data show significant improvement of the spelling performance of learners after the six year period of attending secondary education. Conclusion The thesis points to the need for emphasis on a) the systematic teaching of the morphological system of the language, including its historical dimension, b) vocabulary instruction with systematic presentation of the etymological field of the word to be taught, and c) systematic instruction on the mechanisms of word derivation and compounding. The contribution of this thesis lies in the introduction of DD as a reliable tool for measuring the difficulty of spelling, based on the longitudinal study of the development of correct spelling. Further studies are needed to confirm the usefulness of DD, as well as the research finding that most errors concern words with double consonants.

Όσον αφορά το θεωρητικό μέρος στόχος ήταν η μελέτη της θεωρίας της ορθογραφίας γενικά και της Νέας Ελληνικής ειδικά. Γίνεται εκτενής αναφορά στη σχέση προφορικής-γραπτής γλώσσας και παρουσιάζονται θεωρίες και ερμηνευτικά πρότυπα κατάκτησης της γραπτής γλώσσας/ορθογραφίας, καθώς και προσεγγίσεις, μέθοδοι και τεχνικές που αφορούν τη διδακτική της ορθογραφίας. Όσον αφορά το ερευνητικό μέρος στόχοι ήταν: α. να προταθεί ένα τρόπος διδακτικής προσέγγισης του ορθογραφικού συστήματος της Νέας Ελληνικής στο πλαίσιο των αρχών της γνωστικής ψυχολογίας σχετικά με τη μνήμη, και β. να μετρηθεί η μεταβολή της ορθογραφικής δεξιότητας των μαθητών σε δύο χαρακτηριστικές τάξεις της εκπαιδευτικής διαδρομής τους. Για πρώτη φορά στη σχετική βιβλιογραφία το ίδιο δείγμα παιδιών εξετάστηκε στην ορθογραφία του ίδιου ακριβώς κειμένου στην Α΄ Γυμνασίου και στη Γ΄ Λυκείου. Μέθοδοι Για την ανάπτυξη του θεωρητικού μέρους χρησιμοποιήθηκε ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία. Κατά την επεξεργασία του υλικού της έρευνας έγινε κατηγοριοποίηση των λέξεων ανάλογα με τη γραμματική κατηγορία, τη μορφολογική δομή, την προέλευση, τον αριθμό των συλλαβών και τον Βαθμό Δυσκολίας (ΒΔ) τους. Οι παραπάνω παράμετροι εξετάστηκαν σε σχέση με το φύλο και με το σχολείο φοίτησης των μαθητών. Αποτελέσματα Ο ΒΔ αποδείχτηκε αξιόπιστο εργαλείο πρόβλεψης ορθογραφικών λαθών στη λέξη. Τα περισσότερα λάθη γίνονται κατά πρώτον στις λέξεις που περιέχουν διπλά σύμφωνα και κατά δεύτερο λόγο στις λέξεις που περιέχουν /i/. Όσον αφορά τη θέση του λάθους μέσα στη λέξη διαπιστώθηκε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό λαθών γίνεται στο θέμα συγκριτικά με τα παραγωγικά προσφύματα ή το κλιτικό μόρφημα, γεγονός που καταδεικνύει ότι οι μαθητές δυσκολεύονται να συσχετίσουν τη φωνολογική εικόνα της λέξης με τη σημασία της. Παρατηρήθηκε σαφώς σημαντική βελτίωση των μαθητών όσον αφορά την ορθογραφική επίδοσή τους μετά το πέρας της φοίτησής τους στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση σε σχέση με την έναρξη φοίτησής τους σε αυτήν. Συμπέρασμα Με βάση τα παραπάνω τονίζεται η ανάγκη για συστηματική διδασκαλία του μορφολογικού συστήματος της Νέας Ελληνικής, του ετυμολογικού πεδίου των λέξεων και του μηχανισμού παραγωγής και σύνθεσής τους. Το νέο στοιχείο που φέρει η έρευνα στον χώρο μελέτης της ορθογραφίας είναι η δημιουργία του ΒΔ, βασικού εργαλείου μέτρησης της δυσκολίας στην ορθογράφηση της λέξης. Θα πρέπει με περαιτέρω έρευνα να επιβεβαιωθούν η χρησιμότητα και η αξιοπιστία αυτού του εργαλείου, καθώς και η επαναληψιμότητα των ευρημάτων.