Ο ψηφιακός γραμματισμός στην υποχρεωτική εκπαίδευση: μελέτη των απόψεων μαθητών γυμνασίου για τις ψηφιακές ικανότητες που έχουν αναπτύξει

Abstract

The development of Digital Literacy worldwide has become one of the central learning objectives of applied Computer Science Curricula in compulsory education. Similarly, students' ability to communicate their ideas, create and solve problems using digital tools is the core of 21st century skills development, contributing significantly in preparing students not only to understand the modern world but to also participate in it as active and responsible digital citizens. The new Computer Science curriculum aims at developing a satisfactory level of student’s digital skills, thus acquiring the necessary knowledge, skills, attitudes and behaviours, which are required for their participation as active digital citizens in 21st century society. Additionally, the international literature review reveals that the students' assessment of the acquired digital competences is directly linked to the actual performance of the student.In this context, this dissertation contributes by presenting a study of the views of Greek low secondary school students on the digital skills they have developed against the aims of the Computer Science curriculum. Due to this, the Digital Literacy of students is analysed in five constructs: a) use of digital media, b) search for information and communication on the Internet, c) creation of digital content, d) digital security and culture, e) investigation and problem solving with computing tools. Analysing the Digital Literacy of students in five constructs, our research, was able to find the ICT literacy competencies of Greek low secondary school students and analysed their competencies against the aims of the ICT curriculum. The results provide useful data and information to educational policy makers designing new actions addressing to the digital gap in Greece. It is presumed that this research can provide ideas about what types of studies should be conducted in Greece that are interested in developing or wanting to continue developing test items and tools to measure ICT literacy competencies. It aims also in helping the students themselves to develop their competences and their skills that will empower them in their subsequent educational and professional life. The analysis of the quantitative data, which concerns 1,175 students from 37 low secondary schools in the country, showed that participants judge as most important the level of skills in using the Internet, as well as the level of skills in creating digital content and digital security, and consider that they have relatively satisfactory skills in the use of digital media and computers. The lowest values were recorded in relation to the ability to investigate and solve problems using computing tools. Finally, through the results on the use of ICT in school and at home, the research reveals a positive attitude of students to the integration of ICT in education which can leverage a further development of their Digital skills.The analysis of students’ ICT literacy competency produced the following results. First, that low secondary school students in Greece judge that they have a decent level of digital literacy, while a positive stance that does not only help the integration of ICT at school but in their further educational advancement is reflected. Based on that, the most important educational goals of the ICT curriculum for low secondary school have been achieved through the completion of compulsory education as well as the acquisition of basic digital skills to function as digital citizens. The correlational analysis reveals statistically significant differences based on gender and order of the students' attendance. Boys appear to have better technical and problem-solving skills while girls appear to have digital communication and creativity skills. Based on the findings, the dissertation concludes with proposals for further research in the field and educational practice aiming at strengthening the Curricula and the level of Digital skills of low secondary school students.

Η ανάπτυξη του Ψηφιακού Γραμματισμού από τους μαθητές αποτελεί, σε διεθνές επίπεδο, έναν από τους κεντρικούς στόχους των Προγραμμάτων Σπουδών Πληροφορικής στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Ταυτόχρονα, οι ικανότητες των μαθητών να επικοινωνούν τις ιδέες τους, να δημιουργούν και να λύνουν προβλήματα με ψηφιακά εργαλεία αποτελούν τον πυρήνα των δεξιοτήτων του 21ου αιώνα συμβάλλοντας καθοριστικά στην προετοιμασία των μαθητών ώστε να κατανοήσουν τον σύγχρονο κόσμο και να συμμετέχουν σε αυτόν ως ενεργοί και υπεύθυνοι ψηφιακοί πολίτες. Βασικός στόχος του Προγράμματος Σπουδών Πληροφορικής του Γυμνασίου είναι οι μαθητές που ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση να αναπτύξουν σε ικανοποιητικό βαθμό τις ψηφιακές ικανότητες, δηλαδή γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και συμπεριφορές, οι οποίες απαιτούνται για τη συμμετοχή τους ως ενεργοί ψηφιακοί πολίτες στην κοινωνία του 21ου αιώνα. Στη βιβλιογραφία η εκτίμηση των μαθητών για το επίπεδο των ψηφιακών δεξιοτήτων που διαθέτουν καταγράφεται ως σημαντικός παράγων στην ανάπτυξή τους και συνδέεται με τις πραγματικές επιδόσεις τους. Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα διατριβή συμβάλει παρουσιάζοντας μία μελέτη των απόψεων μαθητών του Γυμνασίου για τις ψηφιακές ικανότητες που έχουν αναπτύξει ως αποτέλεσμα της εφαρμογής του Προγράμματος Σπουδών Πληροφορικής. Για το σκοπό αυτό αναπτύχθηκε ειδική κλίμακα με πέντε άξονες ψηφιακών δεξιοτήτων: α) χρήση ψηφιακών μέσων, β) αναζήτηση πληροφοριών και επικοινωνία στο Διαδίκτυο, γ) δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου, δ) ψηφιακή ασφάλεια και κουλτούρα, ε) διερεύνηση και επίλυση προβλημάτων με υπολογιστικά εργαλεία. Η ανάλυση των ποσοτικών δεδομένων, τα οποία αφορούν 1.175 μαθητές μαθητών από 37 Γυμνάσια της χώρας, ανέδειξε ότι οι συμμετέχοντες εκτιμούν ως πολύ καλό το επίπεδο δεξιοτήτων χρήσης του Διαδικτύου, καλό το επίπεδο δεξιοτήτων δημιουργίας ψηφιακού περιεχομένου και ψηφιακής ασφάλειας ενώ θεωρούν ότι έχουν σχετικά ικανοποιητικές δεξιότητες στη χρήση των ψηφιακών μέσων και υπολογιστών. Οι χαμηλότερες τιμές καταγράφηκαν σε σχέση με τις ικανότητες διερεύνησης και επίλυσης προβλημάτων με υπολογιστικά εργαλεία. Τέλος, μέσα από τα αποτελέσματα σχετικά με τη χρήση των ΤΠΕ στο σχολείο και στο σπίτι, η έρευνα αποτυπώνει τη θετική στάση των μαθητών για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση η οποία μπορεί να αποτελέσει μοχλό για την περαιτέρω ανάπτυξή των δεξιοτήτων τους. Από την ανάλυση προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάλογα με το φύλο και την τάξη παρακολούθησης των μαθητών. Τα αγόρια εμφανίζονται να έχουν καλύτερες τεχνικές δεξιότητες και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων ενώ τα κορίτσια δεξιότητες επικοινωνίας και δημιουργίας ψηφιακού περιεχομένου. Με βάση τα ευρήματα, η διατριβή καταλήγει σε προτάσεις για περαιτέρω έρευνα στο πεδίο και την εκπαιδευτική πρακτική με στόχο την ενίσχυση των Προγραμμάτων Σπουδών και του επιπέδου των ψηφιακών ικανοτήτων των μαθητών του Γυμνασίου.