Η διασφάλιση ποιότητας στην παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού Ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης: διαμόρφωση κριτηρίων ποιότητας περιεχομένου

Abstract

This research project applies to professionals that are involved in the design and development of distance learning material (writers, critical readers, multimedia experts etc.). Although the traditional learning material in tertiary education is the result of one person's work and effort, in distance education the preparation of learning material is mainly a collective project. This particularity opens a wide field of research regarding the framework, the methodology, the procedures and finally the options given for the completion of such a project. The scope of the dissertation is to analyze the main practices that are being followed by the most significant open universities throughout the world regarding the design and development of distance learning material and to examine thoroughly the most crucial aspects of the specific work as well as the cooperation options between all the involving parts. In this framework, through the descriptive method, a lot of case-studies have been studied, with the main emphasis given to the case-study of the UK Open University. At the beginning, the researcher documented the practices that are being followed by the selected open universities worldwide and analyzed the main factors that influence the selection of the best suited practice according to the general environment and framework. Then, the researcher analyzed the open university of UK main practice in the design and development of distance learning material. Finally, a meta-research based on numerous researches that have been conducted the last 15 years regarding the Hellenic Open University, illuminated the main issues related to the production of distance learning material and led to propositions based on the findings that have been analyzed in the previous chapters.

Η διατριβή απευθύνεται κυρίως στους επαγγελματίες εκείνους που ασχολούνται με τη δημιουργία διδακτικού υλικού Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Σε αντίθεση με τα πανεπιστημιακά συγγράμματα που χρησιμοποιούνται στη συμβατική εκπαίδευση και που συνήθως αποτελούν πόνημα ενός και μόνου ατόμου, του καθηγητή, η δημιουργία διδακτικού υλικού στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση αποτελεί, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, έργο συλλογικό. Η ιδιαιτερότητα αυτή ανοίγει ένα μεγάλο πεδίο έρευνας για το πλαίσιο, τη μεθοδολογία, τις διαδικασίες και τις επιλογές που ακολουθούνται για την ολοκλήρωση της δημιουργίας ενός εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Σκοπός της εργασίας είναι να αναλύσει τις υπάρχουσες πρακτικές που ακολουθούν τα διάφορα Πανεπιστήμια παγκοσμίως για τη δημιουργία του εκπαιδευτικού υλικού εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και να εμβαθύνει με αυτό τον τρόπο στην πολυδιάστατη φυσιογνωμία της συγκεκριμένης εργασίας και συνεργασίας μεταξύ των εμπλεκομένων μερών, όπως αυτές προκύπτουν μέσα από τις πρακτικές που εφαρμόζονται διεθνώς στους Πανεπιστημιακούς φορείς ΑεξΑΕ. Σε αυτό το πλαίσιο, μέσω της περιγραφικής μεθόδου, μελετήθηκαν σε βάθος πολλές μελέτες περίπτωσης διακεκριμένων εξ αποστάσεως πανεπιστημίων, με την έμφαση να δίνεται στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Μεγάλης Βρετανίας. Αρχικά καταγράφηκαν οι πρακτικές εκείνες που σχετίζονται με τη δημιουργία διδακτικού υλικού ΑεξΑΕ, όπως αυτές εφαρμόζονται στα διάφορα Πανεπιστήμια παγκοσμίως, καθώς και οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή της κατάλληλης κάθε φορά πρακτικής και διαμορφώνουν τα χαρακτηριστικά και τους τρόπους συνεργασίας μεταξύ των μελών μιας ομάδας εργασίας. Στη συνέχεια αναλύθηκε σε βάθος ένα παράδειγμα καλής πρακτικής, αυτό του Ανοικτού Πανεπιστημίου της Μεγάλης Βρετανίας. Κατά την έρευνα ανακαλύφθηκαν πρωτότυπες πρακτικές, όπου οι ίδιοι οι διδασκόμενοι συμβάλλουν στη συνδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, κυρίως με την αξιοποίηση των κοινωνικών δικτύων. Τέλος, εξετάστηκε σε βάθος το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Σε μεταέρευνα που βασίστηκε στις πολυάριθμες έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί στη δεκαπενταετία λειτουργίας του Πανεπιστημίου, ομαδοποιήθηκαν και αναδείχθηκαν καίρια ζητήματα που αφορούν στο διδακτικό υλικό και συγκεκριμένα στη μορφή του, στα παιδαγωγικά χαρακτηριστικά και το μοντέλο ανάπτυξης αυτού. Τα ζητήματα αυτά οδήγησαν σε προβληματισμούς που σχετίζονται με τα πορίσματα των προηγουμένων κεφαλαίων και αφορούν κυρίως την αναγκαιότητα για μεγαλύτερη ευελιξία και επιλογές στον τρόπο εργασίας, την αναγκαιότητα για σαφή οριοθέτηση του πλαισίου δημιουργίας εναλλακτικού υλικού και τη σύνδεση αυτού με το έντυπο υλικό και την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των μελών της ομάδας.