Πρόγραμμα σπουδών φυσικών επιστημών για τις τάξεις Α' έως Δ' δημοτικού στην κατεύθυνση του γραμματισμού

Abstract

In this thesis we present our proposal for a new Science curriculum for grades 1 to 4 of primary education. This Science curriculum is designed within the context of knowledge and competencies for pupils’ everyday life. In order to develop our proposal, we analysed Science curricula for lower grades of compulsory education from countries exhibiting high performance in the Program for International Student Assessment (PISA) survey, scoring either above the average of all participating countries or at the higher rankings of this scale. These countries are: Finland, Sweden, Great Britain (England), France, Australia and Canada (Ontario). In parallel, we analyzed the Science curriculum of Baden-Württemberg (Germany) and Italy, because they lately proceeded into extensive educational reforms after their initial unsuccessful evaluation from PISA survey. The analysis of Science curricula is followed by a composite evaluation aiming at revealing the main points of convergence. Based on this analysis, a new framework for a Science curriculum for Greece was proposed, within the context of the basic Science course, entitled: “Knowledge and Competencies for Life”. As an analysis tool, and furthermore as a cognitive tool for the development of our proposal for a Science curriculum, we use the ICMAS research tool (as an acronym it stands for the words Intentions, Content, Modes of instruction, Assessment and Support). This research tool was designed and presented in previous works of our research team and it was further adapted to the evidence of the examined countries curricula. ICMAS develops in five discrete levels, having individual components for each level: A) Educational Intentions (General principles – General aims), B) Educational Content (Knowledge and Competencies), C) Planning and Organization of teaching (Types and forms of teaching – teaching tools – the role of the educator), D) Student’s Assessment and E) Support of the Educational Process (Parents – Society). The Science curriculum that is proposed within this thesis is addressed to the teachers and educators for an everyday use in their teaching practice, after its adaptation to the peculiarities of their classes. It focuses on the acquired knowledge for pupils’ everyday life as well as on the cultivation of competencies allowing pupils to become active and effective members of the future society.

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζουμε την πρότασή μας για ένα νέο πρόγραμμα σπουδών Φυσικών Επιστημών για τις τάξεις Α΄-Δ΄ του δημοτικού σχολείου στο πλαίσιο της καλλιέργειας γνώσεων και ικανοτήτων για τη ζωή. Προκειμένου να καταλήξουμε στην πρότασή μας, αναλύσαμε τα προγράμματα σπουδών Φυσικών Επιστημών μικρών τάξεων της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από χώρες, οι οποίες έχουν πετύχει στο πρόγραμμα αξιολόγησης PISA, επιδόσεις πάνω από το μέσο όρο των συμμετεχόντων χωρών ή καταλαμβάνουν ακόμη και μια από τις υψηλότερες θέσεις της κλίμακας. Αυτές είναι η Φινλανδία, η Σουηδία, η Αγγλία, η Γαλλία, η Αυστραλία, και ο Καναδάς (Οντάριο). Μαζί, αναλύσαμε τα προγράμματα σπουδών Φυσικών Επιστημών της Βάδης-Βυρτεμβέργης και της Ιταλίας, οι οποίες, μετά την αρχική τους αποτυχία στο πρόγραμμα αξιολόγησης PISA, προέβησαν τα τελευταία χρόνια σε σημαντικές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. Μετά την ανάλυση των προγραμμάτων σπουδών Φυσικών Επιστημών ακολουθεί η συνθετική τους αποτίμηση, από όπου προκύπτουν τα σημεία σύγκλισής τους. Στόχος της συνθετικής αποτίμησης της ανάλυσης των προγραμμάτων σπουδών Φυσικών Επιστημών όλων των παραπάνω χωρών είναι να διαμορφώσουμε μια συγκεκριμένη πρόταση για τη δημιουργία προγράμματος σπουδών στο πλαίσιο της φιλοσοφίας «Γνώσεις και Ικανότητες για τη ζωή». Ως εργαλείο ανάλυσης και, συνακόλουθα, ως εργαλείο διαμόρφωσης της πρότασής μας για τη δημιουργία του προγράμματος σπουδών Φυσικών Επιστημών, χρησιμοποιείται το ICMAS (από τα αρχικά των λέξεων Intentions, Content, Modes of instruction, Assessment, Support), το οποίο σχεδιάστηκε και παρουσιάστηκε σε προηγούμενες εργασίες της ερευνητικής μας ομάδας, προσαρμοσμένο όμως στα δεδομένα των εξεταζόμενων προγραμμάτων. Το ICMAS αναπτύσσεται σε πέντε διακριτά επίπεδα με επιμέρους συνιστώσες για κάθε επίπεδο: Α) Εκπαιδευτικές Προθέσεις (Γενικές αρχές – Γενικοί Σκοποί), Β) Περιεχόμενο της διδασκαλίας (Γνώσεις – Ικανότητες), Γ) Σχεδιασμός και Οργάνωση της διδασκαλίας (Τρόποι και μορφές διδασκαλίας – Μέσα διδασκαλίας – Ρόλος του δασκάλου), Δ) Αξιολόγηση του μαθητή, και Ε) Υποστήριξη του εκπαιδευτικού έργου (Γονείς – Κοινωνία). Το πρόγραμμα σπουδών Φυσικών Επιστημών που προτείνουμε απευθύνεται στους εκπαιδευτικούς για να το χρησιμοποιούν στην καθημερινή τους διδασκαλία, αφού το προσαρμόσουν στις ιδιαιτερότητες της τάξης τους. Εστιάζει στις γνώσεις που αφορούν την καθημερινή ζωή των μικρών μαθητών και στην καλλιέργεια ικανοτήτων που θα τους επιτρέψουν να γίνουν ενεργοί πολίτες της αυριανής κοινωνίας.