Συσχέτιση μεταξύ λοιμώξεως από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, γλαυκώματος και νευροεκφυλιστικού τύπου ανοιών

Abstract

SUMMARYAIM. The aim of this study was to investigate: a) the association between Helicobacter pylori (H. pylori) infection, glaucoma and other neurodegenerative diseases (i.e., Alzheimer’s disease, Parkinson's disease dementia, frontotemporal dementia, dementia with Lewy bodies) and b) the possible association of additional certain indices including Apolipoprotein-ε4 and serum ferritin, fibrinogen, homocycteine, vitamin B12 and folic acid levels with the aforementioned neurodegenerative disorders.PATIENTS AND METHODS. The following 4 groups of participants were included in this study : i)Sixty patients with dementia included Alzheimer’s disease, Parkinson's disease dementia, frontotemporal dementia and dementia with Lewy bodies patients ii)Thirty-five patients with glaucoma iii)Thirty-one anemic control patients without upper and lower gastrointestinal tract macroscopic lesions found to be negative for dementia and glaucoma, used for comparisons with H. pylori-related estimationsiv)Thirty control participants recruited from an emergency ophthalmology department, used for comparisons with dementia- and glaucoma- related estimationsAll patients were examined for the presence of: a) dementia by application of a neuropsychological battery consisting of the Mini Mental State Examination; the Functional Rating Scale for Symptoms of Delirium; the Neuropsychiatric Inventory; the Hindi Mental State Examination; and the Geriatric Depression Scale, and b) glaucoma by ocular examination based on visual acuity control, tonometry, fundoscopy and control of visual fields.The presence of active H. pylori infection was confirmed by detection of H. pylori bacteria in gastric mucosa specimens obtained by upper gastrointestinal tract endocscopy.The statistical analysis was based for the comparison of percentages on the x2 criterion. For the quantitative parameters the analysis was based on the non parametric Mann-Whitney-Wilcoxon test. The quantitative parameters were expressed as mean±standard deviation. Statistical significance was set at p< 0.05. Analysis was performed with the statistical program SPSS 21.0 v. RESULTS. The study showed positive correlations between: a) H. pylori infection and total group of dementiapatients (p <0.05) and, for the first time, certain subgroups of dementia patients including frontotemporal dementia and dementia with Lewy bodies, and b) H. pylori infection and patients with glaucoma (p <0.05). Regarding Apolipoproteinε4, the findings showed: a) its increased presence in Alzheimer’s disease patients, b) for the first time, its increased presence in H. pylori positive patients than in H. pylori negative patients, and c) significantly lower mean age of total group of dementia patients with Apolipoproteinε4 combined by H. pylori infection than that of patient without this combination (p <0.05).Likewise, the study showed increased presence of: a) glaucoma in dementia patients (Alzheimer’s disease and Parkinson's disease dementia patients), and b) dementia (Alzheimer’s disease and frontotemporal dementia patients) in glaucoma patients.Finally, the Alzheimer’s disease group showed: a) positive associations with serum levels of fibrinogen, homocysteine and ferritin, and b) negative associations with serum levels of vitamin B12 and folate.CONCLUSIONS. Active H. pylori infection correlates with dementia and glaucoma with a two-way association between dementia and glaucoma patients. Likewise, H. pylori infection is associated with Apolipoprotein-ε4 polymorphism involved in the pathophysiology of Alzheimer’s disease and possibly glaucoma. Moreover, dementia patients exhibit positive correlations with fibrinogen, homocysteine and ferritin, and negative associations with of vitamin B12 and folate. If confirmed in the future, these may have a major impact on the pathophysiology and management of dementia and glaucoma patients. Moreover, eradicating H. pylori infection might inhibit and/or delay progression of these neurodegenarative disorders, particularly at their early stages.

ΠΕΡΙΛΗΨΗΣΚΟΠΟΣΗ παρούσα μελέτη είχε ως σκοπό τη διερεύνηση της συσχέτισης της H.pylori λοίμωξης, του γλαυκώματος και λοιπών νευροεκφυλιστικών νοσημάτων σε όλους τους δυνατούς συνδυασμούς. Επιπλέον, διερευνήθηκε η πιθανή συσχέτιση συγκεκριμένων παραμέτρων (πολυμορφισμός της Απολιποπρωτεΐνης ε4, τιμές βιταμίνης Β12, φυλλικού οξέος, φερριτίνης, ομοκυστεΐνης και ινωδογόνου ορού) με τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα που περιελάμβαναν νόσο Alzheimer, άνοια νόσου Parkinson, μετωποκροταφική άνοια, άνοια με σωμάτια Lewy body και γλαύκωμα.ΑΣΘΕΝΕΙΣ-ΜΕΘΟΔΟΙ. Ομάδες ασθενών. Η έρευνα βασίστηκε στις ακόλουθες τέσσερις ομάδες: α) Ασθενείς με άνοια (60 ασθενείς), οι οποίοι διακρίνονταν σε ασθενείς με νόσο Alzheimer, άνοια νόσου Parkinson, μετωποκροταφική άνοια και άνοια με σωμάτια Lewy, β) Ασθενείς με πρωτοπαθές γλαύκωμα (35 ασθενείς), γ) Μάρτυρες πρώτης ομάδας ελέγχου (μέγεθος δείγματος 31 ασθενείς). Ειδικότερα, στην ομάδα αυτή μαρτύρων συμπεριλήφθηκαν ασθενείς με ήπια σιδηροπενική αναιμία στους οποίους η ενδοσκόπηση ανωτέρου και κατωτέρου πεπτικού συστήματος δεν έδειξε μακροσκοπικά ευρήματα και με σχετική εκτίμηση βρέθηκαν αρνητικοί για άνοια και γλαύκωμα, χρησιμοποιήθηκαν δε ως ομάδα σύγκρισης σχετικά με την εκτίμηση της H.pylori λοιμώξεως. δ) Μάρτυρες δεύτερης ομάδας ελέγχου (μέγεθος δείγματος 30 συμμετέχοντες), οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν για τον έλεγχο της συσχέτισης της άνοιας με το γλαύκωμα. Κλινικοεργαστηριακός έλεγχος. Αναφορικά με την άνοια, οι ασθενείς ελέγχθηκαν με σειρά νευροψυχολογικών δοκιμασιών που περιελάμβανε: Mini Mental State Examination, Functional Rating Scale for Symptoms of Dementia, Neuropsychiatric Inventory, Hindi Mental State Examination και Geriatric Rating Scale. Η οφθαλμολογική εξέταση βασίστηκε σε εξέταση οπτικής οξύτητας, τονομέτρηση, βυθοσκόπηση και έλεγχο οπτικών πεδίων. Η εξέταση της H.pylori λοιμώξεως περιελάμβανε ενδοσκόπηση ανωτέρου πεπτικού συστήματος και λήψη βιοψιών γαστρικού βλεννογόνου για έλεγχο παρουσίας H.pylori βακτηρίων, δηλωτικά παρουσίας ενεργού H.pylori λοιμώξεως. Στατιστική ανάλυση. Η στατιστική ανάλυση βασίστηκε για τη σύγκριση ποσοστών στο x2 κριτήριο, και για τις ποσοτικές μεταβλητές στις μη παραμετρικές δοκιμασίες Mann-Whitney και Wilcoxon. Οι ποσοτικές μεταβλητές εκφράστηκαν σαν μέση τιμή ± τυπική απόκλιση (mean ± standard deviation). Το όριο στατιστικής σημαντικότητας τέθηκε στις τιμές του p<0,05. Το πρόγραμμα που χρησιμοποιήθηκε για τη στατιστική επεξεργασία ήταν το SPSS 21.0 v.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. Τα ευρήματα έδειξαν σημαντική συσχέτιση: α) μεταξύ της H.pylori λοίμωξης και της άνοιας στο σύνολό της (p<0,05) και για πρώτη φορά στη διεθνή βιβλιογραφία ορισμένων επιμέρους μορφών της που περιλάμβαναν μετωποκροταφική άνοια και άνοια με σωμάτια Lewy, και β) της H. pylori λοίμωξης και του γλαυκώματος (p<0,05). Επίσης, όσον αφορά τον πολυμορφισμό της Απολιποπρωτεΐνης ε4, παρατηρήθηκε: α) αυξημένη συχνότητα εμφάνισής του στους ασθενείς με νόσο Alzheimer, β) για πρώτη φορά στη διεθνή βιβλιογραφία αυξημένη συχνότητα παρουσίας του στους ασθενείς με συνοδό H.pylori λοίμωξη συγκριτικά με τους ασθενείς χωρίς H. pylori λοίμωξη, και γ) για πρώτη φορά στη διεθνή βιβλιογραφία ότι οι ασθενείς με Απολιποπρωτεΐνηε4και συνοδό H.pylori λοίμωξη είχαν σημαντικά μικρότερη μέση ηλικία από την αντίστοιχη του συνόλου των ασθενών με άνοια (p<0,05). Επιπλέον, διαπιστώθηκε αυξημένη συχνότητα παρουσίας: α) γλαυκώματος σε ασθενείς με άνοια (ασθενείς με νόσο Alzheimer και ασθενείς με άνοια νόσου Parkinson), και β) άνοιας (νόσου Alzheimer και μετωποκροταφικής άνοιας) σε ασθενείς με γλαύκωμα. Τέλος, συγκριτικά με τις υπόλοιπες ομάδες ελέγχου, στη νόσο Alzheimer διαπιστώθηκε: α) θετική συσχέτιση με τα επίπεδα ινωδογόνου, ομοκυστεΐνης και φερριτίνης του ορού και β) αρνητική συσχέτιση με τα επίπεδα βιταμίνης Β12 και φυλλικού οξέος του ορού των ασθενών.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ1.Παρατηρήθηκε στατιστικώς σημαντική αυξημένη συχνότητα παρουσίας H. Pylori λοιμώξεως στους ασθενείς με άνοια σε σχέση με ομάδα ελέγχου.2.Παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στατιστικώς σημαντική αυξημένη συχνότητα παρουσίας H. pylori λοιμώξεως στις επιμέρους μορφές της άνοιας που περιλάμβαναν μετωποκροταφική άνοια και άνοια με σωμάτια Lewy σε σχέση με ομάδα ελέγχου.3.Παρατηρήθηκε στατιστικώς σημαντική αυξημένη συχνότητα της H. pylori λοιμώξεως στους ασθενείς με γλαύκωμα σε σχέση με ομάδα ελέγχου.4.Παρατηρήθηκε αυξημένη συχνότητα γλαυκώματος στους ασθενείς με άνοια (νόσο Alzheimer και άνοια νόσου Parkinson), σε σχέση με ομάδα ελέγχου.5.Παρατηρήθηκε αυξημένη συχνότητα άνοιας (νόσο Alzheimer και μετωποκροταφική άνοια) στους ασθενείς με γλαύκωμα σε σχέση με ομάδα ελέγχου.6.Παρατηρήθηκε αυξημένη συχνότητα εμφάνισης του πολυμορφισμού της Απολιποπρωτεΐνης ε4 στους ασθενείς με νόσο Alzheimer και όχι στους ασθενείς με γλαύκωμα, σε σχέση με ομάδα ελέγχου.7.Παρατηρήθηκε για πρώτη φορά αυξημένη συχνότητα εμφάνισης του πολυμορφισμού APOE-ε4 στους ασθενείς με συνοδό H.pylori λοίμωξη σε σχέση με τους ασθενείς χωρίς συνοδό H.pylori λοίμωξη.8.Παρατηρήθηκε για πρώτη φορά ότι οι ασθενείς με Απολιποπρωτεΐνηε4 και συνοδό H.pylori λοίμωξη είχαν σημαντικά μικρότερη μέση ηλικία από την αντίστοιχη του συνόλου των ασθενών με άνοια.9.Παρατηρήθηκαν υψηλότερες τιμές ομοκυστεΐνης, φερριτίνης και ινωδογόνου του ορού των ασθενών με άνοια σε σχέση με τους ασθενείς με γλαύκωμα και με μάρτυρες ομάδας ελέγχου.10.Παρατηρήθηκαν χαμηλότερες τιμές βιταμίνης Β12 και φυλλικού οξέος του ορού των ασθενών με άνοια σε σχέση με τους ασθενείς με γλαύκωμα και με μάρτυρες ομάδας ελέγχου.Συμπεραίνεται ότι η ανεύρεση συσχέτισης H. pylori λοιμώξεως, νόσου Alzheimer και γλαυκώματος, πιθανολογεί πιθανή εμπλοκή της H. pylori λοιμώξεως στην παθοφυσιολογία των δύο αυτών νευροεκφυλιστικών νοσημάτων τα οποία φαίνεται ότι συνυπάρχουν. Η επιβεβαίωση αυτής της συσχέτισης αναμένεται να έχει σημαντικό αντίκτυπο, επειδή η φτηνή σε κόστος θεραπεία εκριζώσεως του βακτηρίου πιθανόν να αναστείλει την ανάπτυξη ή/και την πρόοδο των αναφερόμενων νόσων ιδιαίτερα στα αρχικά τους στάδια.SUMMARY