Η συμβολή των σωματοαισθητικών προκλητών δυναμικών στην εκτίμηση των αισθητηριακών διαταραχών και στη συνολική πρόγνωση παιδιών με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού

Abstract

The aim of the present study was the evaluation of Somatosensory Evoked Potentials (SSEPs) utility in the assessment of sensory disorders and in the overall prognosis of children with Autism Spectrum Disorders (ASD). Additionally, the presence of SSEPs asymmetry and its relation to other clinical/laboratory findings of children with ASD was examined. Patients & Methods: The sample included 49 boys with autism aged 3-9 years, who underwent SSEPs, brainstem auditory evoked potentials, electroencephalogram and brain MRI. The children were categorized as manifesting “mild/moderate” or “severe” autism, according to the Childhood Autism Rating Scale (CARS). Furthermore, they were grouped as having “possible”, “definite” or “no” difference in sensory processing, compared to the general population, according to their score in the Sensory Profile Questionnaire (SPQ). Last but not least, the study included two control groups of 49 and 43 boys for SSEPs and auditory evoked potentials, respectively. Results: SSEPs recordings revealed a significant increase of cortical parameters Ρ25 (p=0.002) and Ν20-Ρ25 (p<0.001) in children with ASD, compared to controls. Furthermore, cortical parameter Ν20-Ρ25 exhibited a positive correlation with CARS score (rp=0.34, p=0.024) in children with autism, as well as a negative correlation with controls’ age (rp=-0.305, p=0.03). The correlation with age was not detected in boys with autism. The same parameter Ν20-Ρ25 (p=0.001), along with latency Ρ25 (p=0.001), were significantly increased in children with autism and a “definite” difference, as opposed to children with autism and a “possible” difference in touch processing. Additionally, latency Ρ25 was significantly prolonged in boys with ASD and encephalogram abnormalities (paroxysmal activity or slow rhythm) (p=0.047), whereas brain MRI findings were not associated with any SSEPs parameter. Cortical lateralization was detected in peak-to-peak amplitude N20-P25, which was significantly higher (p=0.002) in the right, compared to the left hemisphere of children with ASD. Reversely, the control group manifested a significantly higher peak-to-peak amplitude in the left hemisphere (p<0.001). Last but not least, boys with autism exhibited a high percentage (24.5%) of right giant SSEPs, which were completely absent in controls. As far as auditory evoked potentials were concerned, abnormalities (indicative of peripheral, central or mixed disorders) were detected in 10 (23.3%) children with autism and in only two (4.7%) controls. The auditory parameters were neither increased unilaterally nor significantly different in boys with ASD, compared to controls. Conclusions: The index study revealed the presence of abnormal cortical SSEPs parameters, which were, furthermore, associated with the severity of sensory disorders, as well as the overall phenotype of children with autism. The abnormal recordings were probably due to a cortical disturbance and, more specifically, to a maturational disorder, as evidenced by the stability of SSEPs parameters, independent of children’s age. Additionally, a reversal of the normal leftward asymmetry was detected in the somatosensory cortex. The reverse asymmetry may be associated with hyperactivity of the right hemisphere, as indicated by the presence of right giant SSEPs. Conclusively, the study findings proved the utility of SSEPs in autistic children’s evaluation and, also, highlighted the need for further research into the role of asymmetry in sensory disorders and in autism, in general.

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της χρησιμότητας των σωματοαισθητικών προκλητών δυναμικών (ΣΠΔ) στην εκτίμηση των αισθητηριακών διαταραχών και στη συνολική πρόγνωση των παιδιών με διαταραχές αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ). Επιπλέον, διερευνήθηκε η ύπαρξη πλευρίωσης στα ΣΠΔ και η συσχέτιση αυτής με τα υπόλοιπα κλινικο-εργαστηριακά ευρήματα των παιδιών με ΔΑΦ. Ασθενείς & Μέθοδοι: Στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν 49 αγόρια με αυτισμό ηλικίας 3-9 ετών, στα οποία διενεργήθηκαν ΣΠΔ, στελεχιαία ακουστικά προκλητά δυναμικά (43/49), ηλεκτροεγκεφαλογράφημα και MRI εγκεφάλου. Τα παιδιά κατατάχθηκαν ως εμφανίζοντα «ήπιο/μέτριο» ή «βαρύ» αυτισμό, σύμφωνα με την Κλίμακα Αξιολόγησης του Παιδικού Αυτισμού (CARS). Επιπλέον, σύμφωνα με τη βαθμολογία του ερωτηματολογίου Sensory Profile Questionnaire (SPQ), χαρακτηρίστηκαν ως εμφανίζοντα «πιθανή», «βέβαιη» ή «καμία» διαφορά από το γενικό πληθυσμό στην επεξεργασία των αισθητηριακών ερεθισμάτων. Τέλος, στη μελέτη συμμετείχαν δύο ομάδες μαρτύρων 49 και 43 αγοριών για τα ΣΠΔ και τα ακουστικά προκλητά δυναμικά, αντιστοίχως. Αποτελέσματα: Η καταγραφή των ΣΠΔ ανέδειξε σημαντικά αυξημένη μέση τιμή των φλοιικών παραμέτρων Ρ25 (p=0.002) και Ν20-Ρ25 (p<0.001) στα παιδιά με ΔΑΦ, συγκριτικά με τους μάρτυρες. Μάλιστα, η τιμή της παραμέτρου Ν20-Ρ25 σχετιζόταν θετικά με τη βαθμολογία της κλίμακας CARS (rp=0.34, p=0.024) των παιδιών με ΔΑΦ, ενώ εμφάνιζε αρνητική συσχέτιση με την ηλικία (rp=-0.305, p=0.03) των μαρτύρων. Η συσχέτιση της παραμέτρου με την ηλικία απουσίαζε στα παιδιά με ΔΑΦ. Η ίδια παράμετρος Ν20-Ρ25 (p=0.001), καθώς και η λανθάνουσα Ρ25 (p=0.001), ήταν σημαντικά αυξημένες στα παιδιά με ΔΑΦ και «βέβαιη διαφορά», έναντι των παιδιών με ΔΑΦ και «πιθανή διαφορά» στην επεξεργασία των απτικών ερεθισμάτων. Επιπλέον, η λανθάνουσα Ρ25 ήταν σημαντικά επιμηκυσμένη στα παιδιά με αυτισμό και παθολογικό ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (παροξυσμικές εκφορτίσεις ή αργός ρυθμός) (p=0.047), ενώ καμία παράμετρος δεν εμφάνιζε συσχέτιση με τα ευρήματα της MRI εγκεφάλου. Πλευρίωση εντοπίστηκε στο διακυματικό εύρος N20-P25, που ήταν σημαντικά υψηλότερο (p=0.002) στο δεξιό, συγκριτικά με το αριστερό ημισφαίριο των παιδιών με αυτισμό. Αντιστρόφως, οι μάρτυρες εμφάνιζαν υψηλότερο διακυματικό εύρος στο αριστερό ημισφαίριο (p<0.001). Τέλος, υψηλό ποσοστό (24.5%) των παιδιών με ΔΑΦ παρουσίαζε γιγάντιες κυματομορφές, οι οποίες απουσίαζαν πλήρως στην ομάδα των μαρτύρων. Όσον αφορά τα ακουστικά προκλητά δυναμικά, αυτά ήταν παθολογικά (ενδεικτικά περιφερικής, κεντρικής ή μικτής διαταραχής) σε 10 (23.3%) παιδιά με αυτισμό και σε μόλις δύο (4.7%) μάρτυρες. Καμία παράμετρος δεν εμφάνιζε ασυμμετρία μεταξύ των ετερόπλευρων καταγραφών ή σημαντική διαφορά μεταξύ των παιδιών με αυτισμό και των μαρτύρων. Συμπέρασμα: Η μελέτη ανέδειξε την παρουσία παθολογικών φλοιικών καταγραφών ΣΠΔ, που σχετίζονταν με τη βαρύτητα των αισθητηριακών διαταραχών, καθώς και με το συνολικό φαινότυπο των παιδιών με αυτισμό. Οι παθολογικές καταγραφές πιθανώς οφείλονταν σε διαταραχή του φλοιού και, συγκεκριμένα σε παθολογική ωρίμανση αυτού, όπως μαρτυράται από τη σταθερότητα των παραμέτρων στα παιδιά με ΔΑΦ, ανεξαρτήτως της ηλικίας τους. Επιπλέον, εντοπίστηκε αντιστροφή της φυσιολογικής αριστερής ασυμμετρίας του σωματοαισθητικού φλοιού. Η αντίστροφη πλευρίωση οφείλεται πιθανότερα σε υπερενεργοποίηση του δεξιού ημισφαιρίου, όπως φαίνεται από την παρουσία γιγάντιων δεξιών κυματομορφών στα παιδιά με αυτισμό. Συνοπτικά, αναδείχτηκε η χρησιμότητα των ΣΠΔ στη διερεύνηση των παιδιών με ΔΑΦ, αλλά και η ανάγκη για περαιτέρω μελέτη του ρόλου της ασυμμετρίας στην αιτιοπαθογένεια των αισθητηριακών διαταραχών και, εν γένει, του αυτισμού.