Διαπολιτισμική καλλιτεχνική διδασκαλία στο Γυμνάσιο: οι στάσεις των φοιτητών και καθηγητών τέχνης

Abstract

This thesis attempts to correlate the teaching of Art in secondary school with ambient social conditions and problems. The social conditions are determined to be multicultural, and the social problem is accepting the diversity of cultural and national identity. The theoretical part of the thesis deals with the necessity of art education for contemporary people, members of multicultural societies, and citizens of a visual culture. Multi-cultural teaching is connected to theories such as the contemporary philosophy of post-modernism and Art theories. The changes in the composition of society over the last forty years and the ineffectiveness of the optimism espoused by the Enlightenment brought to the fore social movements that influenced views on education (e.g. human rights movements etc.). Art education was justifiably influenced by these developments. Furthermore, there will be a discussion about the criticism of teaching practices that encourage the production of “school art”. Another part of the thesis will focus on investigating the teaching of the practice of interpreting images as part of the multi-cultural phenomenon. Finally, the thesis will attempt to draw up a theoretical profile of the art teacher according to poststructural theory. The roles of teachers and students can be seen as identities that are made up through practices that constitute ideological constructs. Papers on education in which one finds such concepts frequently use concepts and/or tools of thinkers such as Bourdieu and Lacan. The paper is a survey study. A questionnaire was used to clarify the manner in which multicultural conditions influence art teachers’ teaching practices. The aim of the study is: a. to examine the attitudes of art students vis-a-vis multi-cultural art teaching; b. to examine the attitudes of art teachers with regard to the multi-cultural teaching of art, and their choices as regards the frequency with which they include such subjects in classes. The purpose of the study is to sketch an outline of how the attitudes and beliefs of art students and teachers of art are influenced by contemporary multi-cultural conditions and challenges in the modern era of visual culture and new technology with regard to teaching art in junior high school. Analysis of the data indicated that multicultural conditions have influenced how art teachers see their role as teachers. This is proven by the large number of teachers who believe that their role as teachers is influenced by the teaching process, and by how important they believed the individual teacher’s identity is when choosing what to teach. Within the Greek cultural framework, it would be useful to think on the position of Greek cultural tradition, folk art and the art of cultural groups as part of the syllabus, as an educational policy aiming to correspond to the needs of contemporary multi-cultural society in Greece.

Η παρούσα διδακτορική εργασία επιχειρεί τον συσχετισμό της διδασκαλίας της Τέχνης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με κοινωνικές συνθήκες και προβλήματα. Οι κοινωνικές συνθήκες ορίζονται ως πολυπολιτισμικές και το κοινωνικό πρόβλημα ως η αποδοχή της διαφορετικότητας των πολιτισμικών και εθνικών ταυτοτήτων. Το θεωρητικό μέρος της εργασίας αφορά την προσέγγιση της αναγκαιότητας της εκπαίδευσης στην τέχνη για τον σύγχρονο άνθρωπο, μέλος μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας και μέτοχο του οπτικού πολιτισμού. Ακόμα, γίνεται σύνδεση της διαπολιτισμικής διδασκαλίας με θεωρίες όπως η σύγχρονη φιλοσοφία του μεταμοντερνισμού και οι θεωρίες της Τέχνης. Οι αλλαγές που σημειώθηκαν τα τελευταία σαράντα χρόνια στους κοινωνικούς συσχετισμούς και η αναποτελεσματικότητα της αισιόδοξης στάσης της φιλοσοφίας του Διαφωτισμού ανέδειξαν κοινωνικά κινήματα όπου επηρέασαν τη διαμόρφωση απόψεων στην εκπαίδευση (π.χ. κινήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων κτλ.). Η διδασκαλία της Τέχνης επηρεάστηκε εύλογα από αυτές τις εξελίξεις. Ακόμα γίνεται αναφορά στην κριτική των διδακτικών πρακτικών που εμπλέκονται στην παραγωγή της «σχολικής τέχνης», ενώ ένα άλλο μέρος εστιάζει στη διερεύνηση της διδασκαλίας της ερμηνευτικής πρακτικής ως προς τις εικόνες στο πλαίσιο της διαπολιτισμικότητας. Τέλος, επιχειρείται η θεωρητικοποίηση της ταυτότητας του εκπαιδευτικού Τέχνης σύμφωνα με τη μεταστρουκτουραλιστική θεωρία. Οι ρόλοι των καθηγητών και των μαθητών μπορούν να ιδωθούν ως ταυτότητες οι οποίες συγκροτούνται μέσα από πρακτικές που αποτελούν ιδεολογικές κατασκευές. Στις εκπαιδευτικές έρευνες όπου απαντά αυτή η εννοιολόγηση πολλές φορές χρησιμοποιούνται για τις αναλύσεις έννοιες/εργαλεία θεωρητικών όπως οι Bourdieu και Lacan. Η έρευνα αποτελεί έρευνα επισκόπησης. Έγινε, με την χρήση ερωτηματολογίου και αφορά την αποσαφήνιση του τρόπου που επηρεάζουν οι πολυπολιτισμικές συνθήκες τις διδακτικές πρακτικές των καθηγητών Καλλιτεχνικών. Οι στόχοι της έρευνας είναι: α. να διερευνηθούν οι στάσεις των φοιτητών απέναντι στη διαπολιτισμική καλλιτεχνική διδασκαλία, β. να διερευνηθούν οι στάσεις των καθηγητών καλλιτεχνικών μαθημάτων απέναντι στη διαπολιτισμική καλλιτεχνική διδασκαλία, καθώς και οι επιλογές τους ως προς τη συχνότητα συμπερίληψης αντίστοιχων θεμάτων στο διδακτικό περιεχόμενο. Σκοπός της έρευνας είναι να σκιαγραφήσει με ποιον τρόπο επηρεάζονται οι στάσεις και οι πεποιθήσεις των φοιτητών των Σχολών Καλών Τεχνών και των καθηγητών καλλιτεχνικών μαθημάτων από τις σύγχρονες πολυπολιτισμικές συνθήκες και τις προκλήσεις της νέας εποχής του οπτικού πολιτισμού και της νέας τεχνολογίας όσον αφορά τη διδασκαλία του μαθήματος της τέχνης στο Γυμνάσιο. Με την ανάλυση των δεδομένων διαπιστώνουμε ότι οι πολυπολιτισμικές συνθήκες έχουν επηρεάσει τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους οι καθηγητές Καλλιτεχνικών. Αυτό αποδεικνύεται από το μεγάλο ποσοστό που πιστεύει ότι επηρεάζεται ο ρόλος του στο πλαίσιο της διδασκαλίας, καθώς και από τη μεγάλη σημασία που δίνεται στο θέμα της ταυτότητας του ανθρώπου όσον αφορά τις επιλογές του διδακτικού περιεχομένου. Ενώ στο ελληνικό πολιτισμικό πλαίσιο, θα ήταν χρήσιμο να αναλογιστούμε τη θέση της ελληνικής πολιτισμικής παράδοσης, της λαϊκής τέχνης και της τέχνης των πολιτισμικών ομάδων στο διδακτικό πρόγραμμα ως εκπαιδευτική πολιτική που στοχεύει σε μια ανταπόκριση στις ανάγκες της σύγχρονης πολυπολιτισμικής κοινωνίας στην Ελλάδα.