Η παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ για την καλλιέργεια της εικαστικής αγωγής των μαθητών στις δύο τελευταίες τάξεις του δημοτικού

Abstract

Teaching Arts at school contributes to the child's holistic development, broadening his cognitive potential, cultivating his creativity and encouraging his socialization. Until recently, teaching Visual Arts, as a subject in Greek Primary School, has diverted significantly from the frame defined by the Primary Education Curriculum. The above fact is certified by educators and pupils alike. The former as well as the latter refer to the obsolescence or even avoidance of teaching the Visual Arts, as a subject considered to be ''secondary and nonessential'', as far as purely Academic Teaching Curriculum is concerned. In the present study, we have tried to determine the causes as well as the dimensions of the mentioned phenomenon, in the current educational system. Furthermore, we have attempted to explore whether ICT can support the teacher, using a new Visual Arts’ teaching model, which focuses on active and group working participation of the pupils in the learning process, while cultivating critical spectators as well as creators of Art.Using the action research as an enquiry tool and following blended methodological approach, using questionnaires, videotaped observations, pre and post test, group interviews, written documents and the pupils' artistic works, we conducted an educational intervention which took place in a Public Primary school of Piraeus and lasted for a period of approximately three months. It, actually, involved a class of 21 sixth grade pupils. In a specially designed digital environment, quite supportive by teaching routines of thoughtful dialogue and of creative expression, the pupils spent at least two consequent periods per week, on active and critical viewing activities, concerning twentieth century works of Art, whereas during additional two hour educational periods they created their own artistic works, in digital form as well as using natural means and materials.Our findings show that during the intervention a more positive conception of Visual Arts’ teaching with the assistance of the computer was acquired by pupils, while their group working, social learning and communication skills were cultivated. As it regards their aesthetic development, they acquired more specialized knowledge concerning the basic morphological elements, the techniques, the painting styles and the great creators. Moreover, they developed their artistic vocabulary, formed new aesthetic criteria while evaluating works of Art, which they worked on. Lastly, their creative written expression and artistic work were facilitated by the aesthetic experiences they had.

Η διδασκαλία της τέχνης στο σχολείο συμβάλλει στην ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού, διευρύνοντας το γνωστικό του δυναμικό, καλλιεργώντας τη δημιουργικότητά του και ενθαρρύνοντας την κοινωνικοποίησή του. Στο ελληνικό Δημοτικό σχολείο, η διδασκαλία του μαθήματος των Εικαστικών αποκλίνει σημαντικά από το πλαίσιο που ορίζει το ΑΠΣ και το γεγονός πιστοποιούν εκπαιδευτικοί και μαθητές που μιλούν για την απαξίωση του μαθήματος ή την αποφυγή του ως «δευτερεύοντος και επουσιώδους» σε ένα αυστηρά ακαδημαϊκό ωρολόγιο πρόγραμμα διδασκαλίας. Στην παρούσα μελέτη προσπαθήσαμε να προσδιορίσουμε τα αίτια και τις διαστάσεις του φαινομένου στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα και να διερευνήσουμε αν οι ΤΠΕ μπορούν να υποστηρίξουν τον δάσκαλο με ένα νέο μοντέλο διδασκαλίας των Εικαστικών που να εστιάζει στην ενεργό και ομαδοσυνεργατική συμμετοχή των μαθητών στη μαθησιακή διαδικασία και να τους καλλιεργεί ως κριτικούς θεατές και δημιουργούς έργων τέχνης. Αξιοποιώντας την έρευνα δράσης ως ερευνητικό εργαλείο και ακολουθώντας μεικτή μεθοδολογική προσέγγιση, με ερωτηματολόγια, βιντεοσκοπημένες παρατηρήσεις, τεστ, συνεντεύξεις ομάδας, γραπτά ντοκουμέντα και εικαστικά έργα των μαθητών, διεξαγάγαμε μια εκπαιδευτική παρέμβαση διάρκειας περίπου 3 μηνών σε μια τάξη 21 μαθητών της Στ΄ Δημοτικού ενός δημόσιου σχολείου της Δ/νσης Πειραιά. Οι μαθητές, στο περιβάλλον ενός ειδικά σχεδιασμένου εκπαιδευτικού λογισμικού, ασχολούνταν τουλάχιστον για ένα συνεχόμενο δίωρο εβδομαδιαία με δραστηριότητες ενεργού και κριτικής θέασης έργων τέχνης του 20ου αιώνα, που υποστηριζόταν από το αλληλεπιδραστικό περιβάλλον της εφαρμογής και από εκπαιδευτικές τεχνικές στοχαστικού διαλόγου και δημιουργικής έκφρασης. Σε ένα επιπλέον διδακτικό δίωρο την εβδομάδα, δημιουργούσαν και δικά τους εικαστικά έργα, τόσο σε ψηφιακό περιβάλλον όσο και με φυσικά μέσα και υλικά. Από τα ευρήματα προκύπτει ότι κατά τη διάρκεια της παρέμβασης οι μαθητές απέκτησαν θετικότερη αντίληψη για τη διδασκαλία των Εικαστικών με τη βοήθεια υπολογιστή, ενώ καλλιέργησαν ομαδοσυνεργατικές και κοινωνικές δεξιότητες μάθησης και επικοινωνίας. Σε ό,τι αφορά στην εικαστική τους καλλιέργεια, κατέκτησαν περισσότερες εξειδικευμένες γνώσεις για τα βασικά μορφολογικά στοιχεία, τις τεχνικές, τα στυλ ζωγραφικής, και τους μεγάλους δημιουργούς, ανέπτυξαν το εικαστικό τους λεξιλόγιο, διαμόρφωσαν νέα αισθητικά κριτήρια κατά την εκτίμηση των έργων τέχνης με τα οποία ασχολήθηκαν και, τέλος, διευκολύνθηκε η δημιουργική τους έκφραση σε γραπτό λόγο και εικαστικό έργο από τις αισθητικές εμπειρίες που βίωσαν.