Η εκμάθηση και πιστοποίηση της αγγλικής γλώσσας στις εξωσχολικές δομές ξένων γλωσσών: τα παράδοξα μιας κοινωνικής συναίνεσης

Abstract

This thesis attempts to contribute to the discussion about the teaching of English as a foreign language in the Greek context. It deals with issues related to the parallel teaching of the English language in state schools and in language centers called “frontistiria” or in private lessons. These issues are investigated through the lens of the Sociology of Education and Educational Policy in order to shed light on the meanings of choices of educational factors, parents, state school teachers of English as a foreign language and teachers of English as a foreign language in the private sector. Our research mainly focuses on parents and their persistent resort to supplementary private tutoring despite the expansion of the teaching of English in the early grades of primary school. What we particularly seek to identify is the consensus that lies beneath the choices of parents to the "socially sanctioned" (Castoriadis, 1985, in Tsakiri, 2018) role of “frontistiria” and private lessons. We conducted a qualitative research with semi-structured interviews with three target groups, twenty parents (mothers), ten state school teachers and ten teachers of the private sector (three owners of foreign language centers and seven teachers who teach English in private lessons). Our interviews had a lot of narrative elements which helped us gain a deeper understanding of the social reality of English language teaching in our country. The analysis of the interviews revealed an educational landscape of inverted roles, with “frontistiria” and private lessons taking precedence over state school as far as the English as a foreign language is concerned. According to the interviewees from all target groups frontistiria and private lessons offer better educational resources, adaptability to the individualized needs of the learners and a pathway to certification. The acquisition of a B2 and a C2 certificate seems to be the ultimate goal of English language teaching in “frontistiria” and private lessons. Proficiency in the English language appears to be a linguistic capital of power that ensures “maximum profit” in the international“ linguistic markets”(by analogy to Bourdieu’s analysis of the national language in his book “langage et pouvoir symbolique”) and is to be acquired at all costs through private courses which are prioritised over any other extracurricular activity. Parents do not seem to trust state school to provide quality language teaching to students and seem adamant about their choices concerning private lessons of English to their children. An image of consensus on the status quo of extracurricular courses in “frontistiria” and private lessons seems to emerge.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή διερευνά υπό την οπτική της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης και της Εκπαιδευτικής Πολιτικής ζητήματα που σχετίζονται με την παράλληλη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας στο δημόσιο σχολείο και στις εξωσχολικές δομές (κέντρα ξένων γλωσσών και ιδιαίτερα μαθήματα). Κεντρικός στόχος της διατριβής είναι να αποτυπώσει μια εικόνα του εκπαιδευτικού τοπίου της εκμάθησης και πιστοποίησης της αγγλικής γλώσσας στην χώρα μας αναδεικνύοντας τις νοηματοδοτήσεις των επιλογών των εκπαιδευτικών συντελεστών, γονέων και εκπαιδευτικών ως προς την διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας στο σχολείο και εξωσχολικά. Πιο συγκεκριμένα η έρευνά μας επιχειρεί να φωτίσει το φαινόμενο της εμμένουσας προσφυγής των γονέων στις εξωσχολικές δομές εκμάθησης και πιστοποίησης της αγγλικής γλώσσας παρά την επέκταση της διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Αυτή η εμμένουσα προσφυγή εξετάστηκε υπό το πρίσμα μιας συναίνεσης με παθητικό χαρακτήρα των γονέων υποκειμένων στον «κοινωνικά κυρωμένο» (Καστοριάδης, 1985, στην Τσακίρη, 2018) ρόλο του θεσμού του φροντιστηρίου των αγγλικών. Για την διερεύνηση των ανωτέρω φαινομένου πραγματοποιήσαμε μια ποιοτική έρευνα με ημι-δομημένες συνεντεύξεις από είκοσι γονείς (μητέρες) δέκα εκπαιδευτικούς του δημοσίου σχολείου και δέκα εκπαιδευτικούς των εξωσχολικών δομών (τρεις ιδιοκτήτες κέντρων ξένων γλωσσών και επτά διδάσκουσες σε ιδιαίτερα). Θεωρήσαμε σημαντικό να συμμετέχουν στην έρευνά μας άτομα από τρεις ομάδες στόχου προκειμένου φωτίσουμε τα προς διερεύνηση ζητήματα υπό την οπτική ατόμων με διαφορετικούς κοινωνικούς ρόλους. Οι συνεντεύξεις μας είχαν αρκετά αφηγηματικά στοιχεία καθώς η ερευνήτρια θεώρησε σωστό να αφήσει τα άτομα να αφηγηθούν περιστατικά και εμπειρίες τα οποία μας επέτρεψαν να κατανοήσουμε εις βάθος τις διαφορετικές πτυχές της κοινωνικής πραγματικότητας της διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας στη χώρα μας. Η ανάλυση των συνεντεύξεων ανέδειξε ένα εκπαιδευτικό τοπίο ανεστραμμένων ρόλων με τα εξωσχολικά μαθήματα να έχουν το προβάδισμα έναντι του δημοσίου σχολείου στην εκμάθηση και πιστοποίηση της αγγλικής γλώσσας. Τα βασικά χαρακτηριστικά υπεροχής των εξωσχολικών μαθημάτων είναι σύμφωνα με τους συνεντευξιασθέντες και των τριών ομάδων στόχου οι περισσότερες ώρες μαθημάτων, ο μικρός αριθμός μαθητών ή η εξατομικευμένη διδασκαλία στην περίπτωση των ιδιαίτερων μαθημάτων και η απόκτηση πιστοποίησης. Η απόκτηση πιστοποίησης στην αγγλική γλώσσα αναδεικνύεται ως ο κύριος στόχος των εξωσχολικών μαθημάτων ενώ παράλληλα αναδεικνύεται και μια τάση απόκτησης πιστοποίησης επιπέδου Β2 και επιπέδου Γ2 σε όλο και μικρότερη ηλικία. Η άριστη γνώση της αγγλικής γλώσσας φαίνεται να είναι ένα κεφάλαιο ισχύος που εξασφαλίζει το μέγιστο «κέρδος στις γλωσσικές αγορές» («κατ’ αναλογίαν» με την ανάλυση του Bourdieu για την εθνική γλώσσα στο langage et pouvoir symbolique) το οποίο πάση θυσία πρέπει να αποκτηθεί και να πιστοποιηθεί μέσω των εξωσχολικών μαθημάτων τα οποία προτάσσονται έναντι οποιασδήποτε άλλης εξωσχολικής δραστηριότητας. Το μάθημα των αγγλικών στο δημόσιο σχολείο φαίνεται να είναι σε μεγάλο βαθμό απαξιωμένο και αδύναμο να υποστηρίξει την διδασκαλία της ξένης γλώσσας που «κινεί το όχημα της παγκόσμιας επικοινωνίας». Η εμπιστοσύνη των γονέων στις εξωσχολικές δομές εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας φαίνεται ακλόνητη και οι μητέρες που συμμετείχαν στην έρευνά μας φαίνονται αμετάπειστες ως προς την μη παροχή εξωσχολικών μαθημάτων ακόμη και στην περίπτωση της σύνδεσης της διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας στο δημόσιο σχολείο με την απόκτηση του κρατικού πιστοποιητικού γλωσσομάθειας. Μέσα από τις συνεντεύξεις της έρευνάς μας αναδεικνύεται μια εικόνα προσκόλλησης των γονέων στις δυνατότητες των επιλογών που τους προσφέρουν τα εξωσχολικά μαθήματα της αγγλικής γλώσσας η οποία μας οδηγεί στην έννοια μιας γενικότερης συναίνεσης στο status quo των εξωσχολικών μαθημάτων.