Μελέτη των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας για τον αναστοχασμό και τον ρόλο τους

Abstract

The present PhD thesis aims to investigate early childhood teachers' perceptions of self-reflection, the issues it concerns and whether they reflect on their role in the school context. In addition, it aims to explore how teachers perceive their role in relation to their teaching and to the other members of the school community. The study lasted for one month and forty-seven (47) early childhood teachers serving in public kindergartens in the Region of Western Greece participated. In order to study the teachers' perceptions of self-reflection a weekly diary was designed that included with open-ended and closed-ended questions. In order to investigate their perceptions regarding their role a questionnaire of open-ended questions was created. Data analysis was performed using NVivo-8 qualitative analysis software and the SPSS statistical package. The above analysis revealed that early childhood teachers reflected on their role within the school unit. Furthermore, their perceptions of reflection varied during the weeks of using the diary. Over the course of the research period, teachers' responses contained more and more evidence of reflection theory. Regarding the issues that were the subject of teachers' reflection, the dominant issues recorded were student growth and behavior, relationships and collaborations of early childhood teachers, the functioning of the school unit, teaching, their role and professional development. The survey also recorded that the majority of teachers perceived their role as collaborative both within the school unit and during teaching and in terms of their relationships with other members of the school community. In summary, this doctoral thesis has led to important conclusions about preschool teachers' perceptions of reflection and their role in the school context. Finally, it developed two reliable and usable future research tools to capture early childhood teachers' perceptions of reflection and their role in the school context.

Η παρούσα διατριβή έχει ως σκοπό τη διερεύνηση των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας για τον αναστοχασμό, των ζητημάτων που αποτελούν αντικείμενο αναστοχασμού τους και τη διερεύνηση του εάν αναστοχάζονται επί του ρόλου τους εντός του σχολικού πλαισίου. Επιπρόσθετα, στοχεύει στη διερεύνηση του ρόλου των εκπαιδευτικών, όπως τον αντιλαμβάνονται στο σχολικό πλαίσιο, σε σχέση με τη διδασκαλία τους και με τα υπόλοιπα μέλη της σχολικής κοινότητας. Η έρευνα διήρκησε ένα μήνα και συμμετείχαν σαράντα επτά (47) εκπαιδευτικοί προσχολικής ηλικία, οι οποίες υπηρετούσαν σε δημόσια νηπιαγωγεία της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Προκειμένου να μελετηθούν οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών για τον αναστοχασμό σχεδιάστηκε ένα εβδομαδιαίο ημερολόγιο, που περιλάμβανε ανοιχτού και κλειστού τύπου ερωτήσεις. Για τη διερεύνηση των αντιλήψεών τους αναφορικά με τον ρόλο τους δημιουργήθηκε ένα ερωτηματολόγιο ερωτήσεων ανοιχτού τύπου. Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του λογισμικού ποιοτικής ανάλυσης NVivo-8 και το στατιστικό πακέτο SPSS. Από την παραπάνω ανάλυση προέκυψε ότι οι εκπαιδευτικοί προσχολικής ηλικίας αναστοχάζονται για τον ρόλο τους στο πλαίσιο της σχολικής μονάδας. Ακόμη, οι αντιλήψεις τους για τον αναστοχασμό διαφοροποιήθηκαν κατά τις εβδομάδες χρήσης του ημερολογίου. Με την πάροδο του ερευνητικού χρόνου, οι απαντήσεις των εκπαιδευτικών περιείχαν όλο και περισσότερα στοιχεία από τη θεωρία του αναστοχασμού. Σχετικά με τα ζητήματα που αποτέλεσαν αντικείμενο αναστοχασμού των εκπαιδευτικών, ως κυρίαρχα καταγράφηκαν η ανάπτυξη και η συμπεριφορά των μαθητών, οι σχέσεις και οι συνεργασίες των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας, η λειτουργία της σχολικής μονάδας, η διδασκαλία, ο ρόλος τους και η επαγγελματική τους ανάπτυξη. Επίσης, η έρευνα κατέγραψε ότι η πλειονότητα των εκπαιδευτικών αντιλαμβάνεται τον ρόλο της ως συνεργατικό τόσο εντός της σχολικής μονάδας και κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας όσο και αναφορικά με τις σχέσεις τους με τα υπόλοιπα μέλη της σχολικής κοινότητας. Συνοψίζοντας, η παρούσα διδακτορική διατριβή οδήγησε στην εξαγωγή σημαντικών συμπερασμάτων για τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας για τον αναστοχασμό και τον ρόλο τους στο σχολικό πλαίσιο. Τέλος, ανέπτυξε δύο αξιόπιστα και αξιοποιήσιμα μελλοντικά ερευνητικά εργαλεία για την καταγραφή των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας για τον αναστοχασμό και τον ρόλο τους στο σχολικό πλαίσιο.