Καινοτομία στο δημόσιο σχολείο: προσλήψεις και πρακτικές των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Abstract

The aim of our PhD research is to examine the extent to which the values of educators function as internal motives affecting the quality of their involvement to Innovation Programms (IP). We analyze on the one hand how much receptive the educators of primary and secondary education are against (IP) and on the other hand the impact of work and educational values on this receptivity. IP constitute one of the main educational policies which have been set in motion in order the malfunctions of learning experiences to be cured. Even though the popularity of the concept of “innovation” stems from its usage in the “society of knowledge” narrative, according to which innovative ideas lead to economic profit, we recontextualize this concept without succumbing to this instrumental logic. On the contrary, we believe that educational innovation is the par excellence expression of the philosophy of creativity which has become prominent in the national and international educational policies. This philosophy has been noted as the main transformation underpinning the epistemological and methodological ground of the teaching practices. IP are but the expression of this epistemological transformation in a specific historical period. Our research methodology is quantitave and has been based on questionnaires delivered, through stratified sampling, to educators of primary and secondary education who work in the Achaia district. We found that they conceive of IP more as something related to the socio-centric dimension of knowledge (participation of pupils to school activities, cooperation and experiential learning) than as a performance-related academic activity. This is tied up with the reasons they draw upon for making sense of their involvement to IP, since the main reason they refer has to do with their willingness to promote pupils’ social skills. This is the point where the values as internal motives come in. In particular, one of the central findings of our research is that the more the educators are imbued by the values of “offering”, “autonomy”, “socio-centric relationships with colleagues” and of “creativity”, the more they are involved in IP for reasons related to promoting pupils’ social skills. In other words, the fact that educators tend to identify IP with the socio-centric dimension of knowledge is indicative of the impact these specific values (as internal motives) have upon how they implement them.

Η διδακτορική διατριβή έχει ως στόχο τη διερεύνηση του βαθμού κατά τον οποίο οι αξίες των εκπαιδευτικών λειτουργούν ως εσωτερικά κίνητρα που μορφοποιούν την ποιότητα της εμπλοκής τους με την καινοτομία και τα Καινοτόμα Προγράμματα. Αυτό που διερευνούμε είναι αφενός ο βαθμός δεκτικότητας των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης απέναντι στα Καινοτόμα Προγράμματα και αφετέρου η ανάλυση του ρόλου που διαδραματίζουν οι εργασιακές και εκπαιδευτικές αξίες ως προς τον εν λόγω βαθμό. Τα Καινοτόμα Προγράμματα συνιστούν μια από τις εκπαιδευτικές πολιτικές που έχουν υλοποιηθεί τα τελευταία χρόνια προκειμένου αντιμετωπιστούν χρόνιες παθογένειες του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Αν και η έννοια της καινοτομίας αντλεί την δημοφιλία της από τη θέση περί της «κοινωνίας της γνώσης», σύμφωνα με την οποία η καινοτομία αποτελεί συνθήκη μεγιστοποίησης της αποτελεσματικότητας της παραγωγικής διαδικασίας, η αναπλαισίωσή της στα εκπαιδευτικά συμφραζόμενα δεν προσυπογράφει κάποιου είδους οικονομικό ωφελιμισμό. Αντίθετα, η εφαρμογή της έννοιας της καινοτομίας στην εκπαίδευση συνιστά μια από τις εκφράσεις της έννοιας της δημιουργικότητας η οποία όλο και περισσότερο κερδίζει έδαφος σε όλα τα επίπεδα της εκπαιδευτικής πολιτικής σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Πρόκειται για μια ουσιώδη και καίρια μετατόπιση στο φιλοσοφικό και μεθοδολογικό υπόβαθρο της διδακτικής πράξης. Τα Καινοτόμα Προγράμματα απλώς συνιστούν την αποτύπωση της εν λόγω φιλοσοφίας σε μια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Η μεθοδολογία της έρευνας είναι ποσοτική και βασίστηκε σχεδόν αποκλειστικά στη χρήση ερωτηματολογίου, το οποίο μοιράστηκε μέσω στρωματοποιημένης δειγματοληψίας σε εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του Νομού Αχαΐας. Δύο βασικά και αλληλοσχετιζόμενα συμπεράσματα της έρευνας είναι ότι οι εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προσλαμβάνουν την εκπαιδευτική καινοτομία πολύ περισσότερο ως κάτι που σχετίζεται με την κοινωνιοκεντρική διάσταση της μάθησης (εξασφάλιση της συμμετοχής του μαθητή στις σχολικές δραστηριότητες και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, συνεργασία μεταξύ μαθητών και κατανόηση εννοιών με βιωματικό τρόπο) και λιγότερο ως μιας αυστηρά γνωστική πρακτική που συνδέεται με τις επιδόσεις των μαθητών. Αυτό είναι άμεσα συνυφασμένο με τους λόγους για τους οποίους οι εκπαιδευτικοί εμπλέκονται με την εκπαιδευτική καινοτομία, καθώς ο βασικότερος εστιάζει στην προθυμία των εκπαιδευτικών να αναπτύξουν τις κοινωνικές δεξιότητες των μαθητών. Στο σημείο αυτό είναι που μπορεί να δει κανείς την επίδραση των εσωτερικών κινήτρων στον τρόπο με τον οποίο εμπλέκεται κανείς στην εκπαιδευτική καινοτομία. Ειδικότερα, ένα από τα σημαντικά μας ευρήματα είναι ότι όσο περισσότερο οι εκπαιδευτικοί εμφορούνται από την αξία της «προσφοράς», της «αυτονομίας», της πριμοδότησης των «κοινωνιοκεντρικών» σχέσεων με τους συναδέλφους» και της «δημιουργικότητας», τόσο περισσότερο πιθανό είναι να εμπλακούν με την εκπαιδευτική καινοτομία για λόγους που σχετίζονται με την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων των μαθητών. Με άλλα λόγια, το ότι οι εκπαιδευτικοί τείνουν να ταυτίζουν την εκπαιδευτική καινοτομία με την κοινωνιοκεντρική διάσταση της μάθησης, είναι ενδεικτικό της επίδρασης των αξιών αυτών ως εσωτερικών κινήτρων.