Η επίδραση της συναισθηματικής νοημοσύνης και του ηγετικού προτύπου που υιοθετεί ο διευθυντής - ηγέτης στην αποτελεσματικότητα της διοίκησης

Abstract

Education in general and the educational process itself lay the foundations for a society set on fulfilling its functional role. Thus, the effective management of school units, which comprise cells of public administration, is a prerequisite for its future prosperity.It has been shown throughout existing theoretical and research reviews that the School Headmaster might play a major role in achieving the aforementioned goal, as he acts as a leader and possesses abilities, skills and knowledge, which help him carry out his work in a responsible manner.Based on this claim, the main case study examined within the present research is as follows: “The Emotional Intelligence of a ‘Headmaster-Leader’ of a Secondary School unit and the leadership models he adopts, which positively influence effective management”.The leadership models examined in this research are, first of all, the Bureaucratic-which, along with full centralization, have been governing the Greek educational system for years-the Autocratic, the Democratic, the contemporary collegial models of leadership, those of Transformational, Distributed, Charismatic Leadership and Total Quality Management-Leadership.There are other interrelated issues and questions that revolve around the central case study, such as: the act of taking initiatives on the part of the Headmaster-Leader in order to implement innovative practices that positively affect the effectiveness of the management. The demographic data (gender, age, speciality, years of work, studies in management of education), they all favour effective management. How do the two research subject groups (i.e. teachers and headmasters) rate an applicant’s previous work experience in total, among other parameters, as a criterion for his selection? Are the teachers pleased with the existing Headmaster, and if not, why? How should a school unit be governed? (desired management).The general aim of this study is to contribute to the amelioration of the educational system in Greece, through the promotion of executives that occupy managerial-leadership posts and the creation of schools that offer high-quality education to young people.In order to realise the present research project, several quantitative and qualitative methods have been implemented, as well as the comparative method, in order to study the legal regulations concerning the position, duties and the selection criteria of a Headmaster, that have been applied in Greece since the political reform. What happens in Greece, regarding the responsibilities, selection choices, the education and the evaluation of the school Headmaster, in comparison to the educational systems existing in other European countries?The results of the survey have, to a great extent, confirmed the questions posed in the first place. However, certain unexpected findings have emerged that need to be further examined.Regarding the teachers, the conclusions focus on the existence of positive correlation between the collegial models of leadership adopted by the Headmasters, as the teachers maintain, and the effectiveness of the management as well as the positive influence of the School Headmaster’s Emotional Intelligence on the effectiveness of the management. However, in the Headmaster’s opinion, the collegial models of leadership adopted do not seem to be related to effectiveness. This is probably due to the average levels that sociability and self-control reach, compared to the remaining factors of the Headmaster-Leader’s Emotional Intelligence. This proves that the theory of “The organic sensory functionality of the individual”, put forward by Mr Ioannis G. Tsatsaris, is valid, thus giving prominence to the notion of “Sensory Intelligence”, and we note in conclusion that : 1) there is a great need to upgrade the role of the School Principal on the part of the state and 2) there is a strong wish to adopt collegial, more democratic models of leadership, whereby an “enlightened” Headmaster-Leader-Social Worker will emerge. Finally, “Dialectic Leadership” is put forward as a new and effective collegial model of leadership.

Η παιδεία και η εκπαίδευση αποτελούν τη βάση μιας κοινωνίας «κάτω από τη λειτουργική της υποχρέωση»• για τον λόγο αυτόν, η αποτελεσματική διοίκηση των σχολικών μονάδων, που συνιστούν κύτταρα του εκπαιδευτικού συστήματος, είναι αναγκαία συνθήκη για τη μελλοντική ευημερία της. Από την ισχύουσα θεωρητική και ερευνητική ανασκόπηση έχει διαφανεί ότι σημαντικό ρόλο στην κατάκτηση αυτού του επιτεύγματος μπορεί να παίξει ο σχολικός Διευθυντής, εφόσον λειτουργήσει ως ηγέτης, διαθέτοντας ικανότητες, δεξιότητες, γνώσεις και εκπληρώνοντας με ευθύνη το έργο του.Με βάση την ανωτέρω διαπίστωση, η κύρια ερευνητική υπόθεση που εξετάζεται στην παρούσα ερευνητική μελέτη διατυπώνεται ως ακολούθως: «Η συναισθηματική νοημοσύνη του «Διευθυντή-Ηγέτη» μιας σχολικής μονάδας της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και το ηγετικό πρότυπο που υιοθετεί επιδρούν ευνοϊκά στην αποτελεσματικότητα της διοίκησης». Τα ηγετικά πρότυπα που διερευνώνται στην ανά χείρας ερευνητική μελέτη είναι αρχικά το Γραφειοκρατικό –που μαζί με τον απόλυτο συγκεντρωτισμό χαρακτηρίζουν επί σειρά ετών το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα– το Αυταρχικό, το Δημοκρατικό, τα σύγχρονα συλλογικά ηγετικά μοτίβα, της Μετασχηματιστικής, Κατανεμημένης, Χαρισματικής ηγεσίας και της Διοίκησης-Ηγεσίας Ολικής Ποιότητας. Γύρω από την κεντρική ερευνητική υπόθεση περιστρέφονται επιμέρους υποθέσεις και ερωτήματα, όπως: Η λήψη πρωτοβουλιών από την πλευρά του Διευθυντή-Ηγέτη για την υλοποίηση καινοτόμων δραστηριοτήτων επιδρά ευνοϊκά στην αποτελεσματικότητα της διοίκησης. Τα δημογραφικά στοιχεία (φύλο, ηλικία, ειδικότητα, χρόνια υπηρεσίας, σπουδές στη διοίκηση της εκπαίδευσης) επιδρούν ευνοϊκά στην αποτελεσματική διοίκηση. Πώς ιεραρχούν οι δύο ομάδες υποκειμένων της έρευνας, εκπαιδευτικοί και Διευθυντές, μεταξύ μιας σειράς άλλων παραμέτρων, τη συνολική προϋπηρεσία του υποψηφίου, ως κριτήριο για την επιλογή του; Είναι ευχαριστημένοι οι εκπαιδευτικοί από την ισχύουσα Διεύθυνση και, αν όχι, για ποιους λόγους; Πώς θα έπρεπε να διοικείται η σχολική μονάδα; (επιθυμητή Διεύθυνση). Γενικός σκοπός της εν λόγω μελέτης είναι η συμβολή στη βελτίωση της εκπαίδευσης στην Ελλάδα, μέσα από την αναβάθμιση των λειτουργών που αναλαμβάνουν διευθυντικές-ηγετικές θέσεις και τη διαμόρφωση σχολείων που παρέχουν εξαίρετη παιδεία και εκπαίδευση στους νέους ανθρώπους. Προκειμένου να υλοποιηθεί το παρόν εγχείρημα, χρησιμοποιήθηκαν ποσοτικές και ποιοτικές μέθοδοι, καθώς και η συγκριτική μέθοδος με στόχο να μελετηθούν οι νομοθετικές ρυθμίσεις σχετικά με τη θέση, το έργο και τα κριτήρια επιλογής του Διευθυντή, που έχουν εφαρμοστεί στην Ελλάδα από τη Μεταπολίτευση μέχρι και σήμερα. Τι ισχύει στην Ελλάδα, ως προς τις αρμοδιότητες, τον τρόπο επιλογής, την επιμόρφωση και την αξιολόγηση του σχολικού Διευθυντή, σε σχέση με τα εκπαιδευτικά συστήματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών; Τα αποτελέσματα της έρευνας επαλήθευσαν σε ένα μεγάλο μέρος τις αρχικά τεθείσες υποθέσεις. Ωστόσο, εμφανίστηκαν και μη αναμενόμενα ευρήματα, που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης. Τα συμπεράσματα επικεντρώνονται, για τους μεν εκπαιδευτικούς, στην ύπαρξη θετικής συσχέτισης μεταξύ των συλλογικών ηγετικών προτύπων, που κατά την άποψη των εκπαιδευτικών υιοθετούν οι Διευθυντές, και της αποτελεσματικότητας της διοίκησης, καθώς και στην ευνοϊκή επίδραση της ΣΝ του σχολικού Διευθυντή στην αποτελεσματικότητα της διοίκησης. Ωστόσο, κατά την άποψη των Διευθυντών, φαίνεται ότι τα ηγετικά μοτίβα που υιοθετούν δεν συνδέονται με την αποτελεσματικότητα. Αυτό αποδίδεται μάλλον στα μέτρια επίπεδα στα οποία κινούνται τόσο η κοινωνικότητα όσο και ο αυτοέλεγχος, σε σχέση με τους άλλους επιμέρους παράγοντες της ΣΝ του Διευθυντή-Ηγέτη. Εδώ αποδεικνύεται η θεωρία περί «Οργανικής αισθησιακής λειτουργίας του ατόμου» του Ιωάννη Γ. Τσάτσαρη, αναδεικνύοντας την έννοια της «Αισθησιακής Νοημοσύνης» και εμφανίζεται: 1) η αναγκαιότητα αναβάθμισης της θέσης του Διευθυντή από την πολιτεία και 2) η επιθυμία υιοθέτησης συλλογικών, περισσότερο δημοκρατικών ηγετικών προτύπων, με έναν «φωτισμένο» Διευθυντή-Ηγέτη-Κοινωνικό Λειτουργό. Τέλος, προτείνεται η «Διαλογική Ηγεσία» ως νέο αποτελεσματικό ηγετικό πρότυπο.