Συσχέτιση in vivo απαντήσεων και κλινικού φαινοτύπου ασθενών με αντιδράσεις υπερευαισθησίας φαρμακολογικής αιτιολογίας

Abstract

Introduction: Drug Ηypersensitivity reactions(DHRs) although occur extremely often,seldom undergo full allergological evaluation and diagnostic testing. Epidemiological data ondrug hypersensitivity in Greece, documented by specialists, is not available up to date.Aim: the primary goal is to record DHRs in a tertiary hospital allergy unit while additionalsecondary goals are the identification of possible risk factors for DHRs, the comparativeevaluation of drug allergy phenotypes (single vs multiple reactors) and the detection ofpossible correlations between the recorded parameters.Methods: All patients that referred to Allergy Unit “D.C Kalogeromitros” during a three-yearperiod, for “drug allergy”, were evaluated as follows: record of standardized drug allergyhistory, in vivo skin testing, in vitro measurement of specific ΙgEs (b lactams) , and drugprovocation tests (DPTs) at the offending or alternative drug according to the guidelines.Values are expressed as mean ±SD.Results: 1130 patients (mean age 45.9±17.9 years) with 824 (72,9%) females, were includedin study analysis. Almost 40% reported as single reactors while 60% stated reactions to morethan one drug classes. The reaction occurred at the 8.6 ±73.5 day of treatment, while in caseof acute DHRs, the mean time until the onset of symptoms was 23.5± 18.5 minutes.Immediate DHRs were reported in 35.6%, non-immediate in 50.9% while 13.5% did notremember the time of symptoms’ onset. The prevalent clinical manifestations werε:urticaria/angioedema 42.1%, anaphylaxis 19.1% and maculopapular exanthema 16.8%. Themost common drug classes involved in DHRs were b-lactams (45.6%) and NSAIDs (13%)while the prevalent molecules were amoxicillin 13.7% and amoxicillin-clabulanic acid 10.4%.Skin testing was not performed as not-necessary in 54.2% and was positive in 23.8% of thosethat underwent tests. Specific serum IgEs were positive in 11.2%. Atopy was documented in21.6% while if atopic history was added, atopy was present in almost 30%. Personal historyof chronic urticaria was reported in 17% while familiar history of drug allergy was recordedin 13.4%. DPTs to the offending drug were negative in 94.7% (178/188) while almost allperformed DPTs in alternative drug (155/159, 99.6%) were also negative.Conclusions: Full allergological evaluation of DHRs drives to totally different definitiveconclusions compared to the patients’ or doctors’ perception on drug allergy. The DPTs whenperformed according to guidelines are safe and represent the gold standard of the diagnosticprocedures in drug allergy.

Εισαγωγή: Οι αντιδράσεις υπερευαισθησίας στα φάρμακα παρότι ιδιαίτερα συχνές, σπάνια αξιολογούνται από ειδικούς και ακόμη σπανιότερα οι ασθενείς υποβάλλονται στον ενδεδειγμένο διαγνωστικό έλεγχο για την τεκμηρίωση της φύσης της αντίδρασης.Καταγραφή και πλήρης αλλεργιολογικός έλεγχος φαρμακευτικής αλλεργίας δεν έχει πραγματοποιηθεί στον ελλαδικό χώρο έως σήμερα.Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η καταγραφή των περιστατικών φαρμακευτικής αλλεργίας που προσέρχονται σε εξειδικευμένη Μονάδα ενός τριτοβάθμιου νοσοκομείου και επιπρόσθετα η αξιολόγηση πιθανών παραγόντων κινδύνου, η συγκριτική αξιολόγηση φαινοτύπων φαρμακευτικής αλλεργίας (πχ. ασθενείς που αντιδρούν σε διάφορα φάρμακα έναντι αυτών που αντιδρούν σε μια ομάδα) καθώς και η ανίχνευση πιθανών συσχετίσεων.Μέθοδοι: Σε όλους τους προσερχόμενους για “φαρμακευτική αλλεργία” στην Μονάδα Αλλεργιολογίας “Δ.Χ.Καλογερομήτρος”, σε χρονικό διάστημα 3 ετών, πραγματοποιήθηκαν με ενιαίες μεθόδους: λήψη κωδικοποιημένου ιστορικού φαρμακευτικής αλλεργίας,δερματικές δοκιμασίες, προσδιορισμός ειδικών IgE (β-λακταμικά αντιβιοτικά) και ελεγχόμενες δοκιμασίες πρόκλησης στο υπεύθυνο ή εναλλακτικό φάρμακο.Αποτελέσματα: 1130 ασθενείς (μέσης ηλικίας 45.9 έτη, SD 17.9), γυναίκες οι 824 (72,9%)συμπεριλήφθηκαν στην ανάλυση. Το 40% αντιδρούσε σε ένα φάρμακο και το 60% σε σκευάσματα περισσοτέρων κατηγοριών. Η ημέρα λήψης που συνέβη η αντίδραση ήταν κατά μέση τιμή 8.6 ±73.5 ημέρες, ενώ στις άμεσες αντιδράσεις υπερευαισθησίας το μεσοδιάστημα από την τελευταία λήψη προσδιορίστηκε στα 23.5 ±18.5 λεπτά. Άμεση αντίδραση είχε το 35.6%, επιβραδυνόμενη το 50.9%, ενώ 13.5% δεν μπορούσε να ανακαλέσει την πληροφορία. Προεξάρχοντα συμπτώματα: κνίδωση-αγγειοοίδημα 42.1%,αναφυλαξία 19.1%, κηλιδοβλατιδώδες εξάνθημα 16.8% ενώ συχνότερα ενοχοποιούμενα φάρμακα ήταν: β-λακταμικά αντιβιοτικά 45.6% και Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη 13%.Συχνότερα μόρια: αμοξυκιλλίνη (13,7%) και συνδυασμός αμοξικιλλίνης-κλαβουλανικού οξέος (10,4%). Σε 54.2% δεν απαιτήθηκαν δερματικές δοκιμασίες ενώ θετικοί ήταν το 23.8%των υποβληθέντων. Αντίστοιχα στον προσδιορισμό ειδικών IgE θετικοί ήταν το 11.2%. Hεπιβεβαιωμένη ατοπία ήταν 21.6%, ενώ αν αθροιστεί και η πιθανολογούμενη u945 από το ιστορικό, η συχνότητα ανέρχεται στο 30%. Ιστορικό χρόνιας κνίδωσης αναφέρθηκε στο 17%και ιστορικό φαρμακευτικής αλλεργίας στην οικογένεια στο 13.4%. Οι προκλήσεις στο ενοχοποιούμενο για την αντίδραση φάρμακο ήταν αρνητικές στο 94.7% (178/188). Σε εναλλακτικό φάρμακο οι προκλήσεις ήταν αρνητικές σε ποσοστό 99.6% (155/159).Συμπεράσματα: H διενέργεια πλήρους αλλεργιολογικού ελέγχου αποτυπώνει μια πλήρως διαφορετική πραγματική εικόνα, έναντι της θεωρούμενης από τους ασθενείς και τους θεράποντες, φαρμακευτικής αλλεργίας. Οι δοκιμασίες πρόκλησης όταν γίνονται μετά από την απαραίτητη διαγνωστική προσπέλαση, είναι ασφαλείς στην συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών.