Η επίδραση της νομοθεσίας στη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η αρχή της αειφορίας

Abstract

Τhe key axis of the present work is the analysis of Renewable Energy Sources penetration to the Greek Energy System. The analysis is developed through the interface approach of Law and Engineering. The Legislation contribution over the penetration phenomenon is examined.At first, the Constitutional Principle of Sustainability is presented, as well as its determination as sculpted by the Greek Legislation and Jurisprudence and correlated to the European and International regulatory context.Furthermore, the development of the Right to Green Energy outline is attempted: this Human Right is considered as the prerequisite to other Human Rights.The Penetration phenomenon is analysed based on Greek Data of the Feed-in-Tariffs System evolution relatively to the Installed Power and to the Equipment Cost, too.It is proved that the investment yield is the main driving force. A balanced penetration is achieved through investment yields of 15%, as the Wind case is, during the last fifteen years. Higher Feed in Tariffs result in steep and uncontrolled penetration as the Photovoltaics case is. Lower Feed-in-Tariffs obliterate the penetration as the rest of RES (except Wind) technologies (as regulated by A. 4254/2014) case is.The main conclusions (apart from the rule of 15% investment yield) are as follow: (1) The bureaucratic licencing procedure results in high cost and delays on the implementation of the RES projects. Those delays are sometimes lasting more than 3 years (as the Photovoltaics case is). Additionally, the licencing delays of a precise RES technology triggers delays on licencing to adjacent RES technologies. (2) The steep and uncontrolled penetration resulted by strong driving forces, brings into deficit to the Greek Fund of RES. (3) The advanced penetration increases respectively the Charge of Greenhouse Gas Reduction and decreases the Marginal Price of Energy. (4) It is depicted that the disengagement of a crucial amount of Power after the termination of the 25years Power Purchase Agreements will result in a significant increasement of Greenhouse Gas. As this increasement should be avoided, a reform to the regulatory frame should be adopted. (5) It is depicted that the Legislative Initiative for a Special Land-use Framework for RES is still away from the sense of Sustainability determined as such a development that meets equally the environmental and financial needs of present and future generations. The Special Land-use Framework for RES should take into consideration both the carrying capacity of Greek Districts composed with the its Energy needs as well as with the capacity factor of each RES technology. The combined approach of all the above parameters results in the possibility as well as in the need of each District for Land-use Planning of those RES technologies. This approach complies with District carrying capacity and optimizes the produced Energy in relation to the Energy needs of said District. (6) It is estimated that under the current Legislation Frame, the Target 20-20-20 (that is binding Greek Energy System) will be met marginally, while if a Legislative reform is not adopted, by the year of 2035 a crucial amount of Photovoltaics Power will be disengaged. (7) A Legislative reform is suggested towards the stabilisation of the driving force resulting in a mild penetration free of distortions, either by continuous optimization of Feed in Tariffs or by public tenders towards the self-regulation of the energy market. From the scientific aspect, this work depicts that in a fast changing energy environment the pre-assessment of the quantitative impact that Legislation will bring into is of major importance.The main originality of the present work is the quantitative approach of the results that Legislative measures may have over the penetration of RES. Nevertheless, a feedback coming from such a quantitative approach may result in towards those Legislative reforms aiming to optimize the key parameters of Sustainability.

Ο κύριος ερευνητικός άξονας της διατριβής είναι η ανάλυση του φαινομένου της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ελληνικό ενεργειακό σύστημα δια διεπιστημονικής προσέγγισης (νομικής-μηχανικής) βασισμένης στο ρυθμιστικό ρόλο της νομοθεσίας (αίτιο) επί του φαινομένου της διείσδυσης (αποτέλεσμα).Αρχικά παρουσιάζεται η συνταγματική αρχή της αειφορίας και η διαχρονική προσέγγισή της μέσω της ελληνικής νομοθεσίας και νομολογίας συγκριτικά με το ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον. Επίσης επιχειρείται η ανάπτυξη του περιγράμματος του Δικαιώματος στην πράσινη ενέργεια δηλαδή το ατομικό δικαίωμα το οποίο λειτουργεί ως το δικαιϊκό υπόστρωμα για την λειτουργία άλλων ατομικών δικαιωμάτων. Στη συνέχεια αναλύεται το φαινόμενο της διείσδυσης με βάση τα ελληνικά καταγεγραμμένα δεδομένα της εξέλιξης των εγγυημένων τιμών, της εγκατεστημένης ισχύος, της παραγόμενης ενέργειας, και του εγκατεστημένου κόστους εξοπλισμού.Αποδεικνύεται ότι η απόδοση επενδύσεων αποτελεί την ωθούσα δύναμη του φαινομένου της διείσδυσης. Ισορροπημένη διείσδυση επιτυγχάνεται με αποδόσεις επένδυσης της τάξης του 15%, όπως η περίπτωση των αιολικών την τελευταία 15ετία. Μεγαλύτερες εγγυημένες τιμές προκαλούν βίαιες έως ανεξέλεγκτες διεισδύσεις όπως η περίπτωση των φωτοβολταϊκών του ν. 3468/2006. Χαμηλότερες τιμές περιορίζουν έως εξαλείφουν τη διείσδυση όπως στις περιπτώσεις των φωτοβολταϊκών του ν. 4254/2014, και των υπολοίπων ΑΠΕ εκτός των αιολικών.Τα βασικά συμπεράσματα πλέον του αμέσως προαναφερθέντος (κανόνας του 15% ως απόδοση των επενδεδυμένων κεφαλαίων) συνοψίζονται στα εξής: (1) Η γραφειοκρατική αδειοδότηση προκαλεί μεγάλο κόστος και καθυστερήσεις υλοποίησης των έργων σε ακραίες περιπτώσεις έως και 3 χρόνων όπως συνέβη με τα φωτοβολταϊκά. Επιπλέον η καθυστέρηση στην αδειοδότηση συγκεκριμένης τεχνολογίας προκαλεί ως αλυσιδωτή αντίδραση καθυστέρηση στην αδειοδότηση και όμορων τεχνολογιών. (2) Η βίαιη και ανεξέλεγκτη διείσδυση που προκαλούν τα ισχυρά οικονομικά κίνητρα προκαλεί ελλείμματα στον ειδικό λογαριασμό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. (3) Η προχωρημένη διείσδυση αυξάνει αναλογικά το Ειδικό Τέλος Μείωσης Εκπομπών Αερίων Ρύπων ενώ μειώνει ταυτόχρονα την Οριακή Τιμή του Συστήματος. (4) Αποδεικνύεται επίσης ότι η απένταξη σημαντικής ισχύος μονάδων ΑΠΕ από το Σύστημα μετά την συμβατική λήξη της 25ετους λειτουργίας τους θα προκαλέσει αύξηση των αερίων θερμοκηπίου και ως προς αυτό προτείνεται η αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου. (5) Επίσης αποδεικνύεται ότι τόσο το οικονομικό κίνητρο των εγγυημένων τιμών όσο και η νομοθετική πρωτοβουλία του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ αφίσταται σημαντικά από την έννοια της Αειφορίας ως της συνταγματικής εννοίας της βιώσιμης ανάπτυξης δηλαδή της ανάπτυξης που πρέπει να ικανοποιεί εξίσου τις αναπτυξιακές και περιβαλλοντικές ανάγκες της παρούσας και των μελλοντικών γενεών. Προτείνεται συνολική θεώρηση του χωροταξικού θέματος της ενέργειας δι’ενός Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για την Ενέργεια συνολικώς. Το Ειδικό αυτό Χωροταξικό Πλαίσιο οφείλει να λάβει υπόψιν του αφενός την φέρουσα ικανότητα των περιφερειών της Χώρας (όπως το υφιστάμενο) συνθέτοντας τις ενεργειακές ανάγκες εκάστης περιφέρειας καθώς και τον συντελεστή φόρτισης εκάστης τεχνολογίας. Με τον συνδυασμό των τριών προαναφερθεισών παραμέτρων θα προκύψει η δυνατότητα αλλά και ανάγκη εκάστης περιφέρειας για την χωροθέτηση στο έδαφος της εκείνων των τεχνολογιών που δεν θα παραβιάζουν την φέρουσα ικανότητα αλλά επιπλέον θα βελτιστοποιούν την παραγόμενη ενέργεια σε σχέση με τις ενεργειακές ανάγκες σε περιφερειακό επίπεδο. (6) Εκτιμάται ότι με την υφιστάμενη νομοθεσία ο στόχος του 20-20-20 θα επιτευχθεί οριακά, ενώ αν δεν υπάρξουν βελτιωτικές παρεμβάσεις από το 2035 θα παρουσιαστεί σημαντική αποεπένδυση κυρίως στο χώρο των φωτοβολταϊκών. (7) Προτείνεται άμεση τροποποίηση της νομοθεσίας έτσι ώστε να διατηρείται σταθερή η ωθούσα δύναμη με ήπια διείσδυση χωρίς στρεβλώσεις, είτε με συνεχή σχεδιασμένη βελτίωση των εγγυημένων τιμών είτε με χρήση δημόσιων διαγωνισμών για αυτορρύθμιση της αγοράς. Επίσης θεωρείται απαραίτητη η ενσωμάτωση του ΕΤΜΕΑΡ στο ανταγωνιστικό σκέλος της τιμής του ηλεκτρισμού, αφού όπως απεδείχθη η διείσδυση προκαλεί ισόποση μείωση της Οριακής Τιμής του Συστήματος.Σε επιστημολογικό επίπεδο η διατριβή αυτή απέδειξε ότι στο σύγχρονο ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο είναι απαραίτητη η προεκτίμηση των συνεπειών της νομοθεσίας πριν την εφαρμογή της. Και στο χώρο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας προσδιορίστηκε η κατάλληλη μέθοδος. Ανάλογη προσέγγιση μπορεί να εφαρμοστεί στο φορολογικό και ασφαλιστικό, ιδιαίτερα κρίσιμα ζητήματα στα χρόνια της κρίσης.Η κύρια πρωτοτυπία της διατριβής συνίσταται στην ποσοτικοποίηση των αποτελεσμάτων της νομοθεσίας ως προς την ενεργειακή διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στην ανατροφοδότηση/τροποποίηση της νομοθεσίας ως εργαλείου χάραξης της ενεργειακής πολιτικής ευθυγραμμισμένης με την Αρχή της Αειφορίας ή βιώσιμης ανάπτυξης.