Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και περιφερειακή ανάπτυξη: συσχέτιση πολιτικών, χρηματοδοτικών, εκπαιδευτικών, τεχνολογικών παραμέτρων

Abstract

The increased energy consumption as well as the danger of reduction of conventional energy resources has created the need for a search of new forms and sources of energy. Thus, renewable energy resources (RES) were put to the fore during the last fifteen years. The character that was attributed to this priority was initially related to the differentiation of the energy supply.Nowadays, despite the fact that the differentiation of the energy supply prevails as an argument for applications of RES to a great extent, an attempt is being made to encompass RES in the framework of Sustainable Development, as a holistic review with reference to geographical unity.The present doctoral thesis comes to fill the gap and highlight the positive contribution of RES not only as far as energy is concerned, but also referring to the economy, society and environment. RES are not treated fragmentally, as an achievement of technological evolution, but as a strategic option able to develop through methods and assessment models in terms of the appropriate political, social and investments context. It examines the necessary means for the creation of such a context. It expands from how international and national power bodies can support the wide application of RES to the positive effect it has on global peace, improvement of the living conditions for a resident of a Third World Country and the development of social cohesion in the perimeter of a developed country.With reference to the implementation of the PhD. Thesis, an accumulation of information from the Internet, Greek and English literature has been proved necessary, concerning the existing forms of RES and their role in energy production internationally, in the European Union and in our country as well. According to bibliographical sources, there has also been an approach of the economical concepts that relate to development, and the principles of sustainable development were given in detail. Consecutively, information was looked up in bibliographical sources, referring to the parameters contributing to the provision of the necessary conditions for the strategic development of RES, methods of development and the general assessment models able to support this kind of strategy and the resulting scenarios.The writer applied general principles of designing decision taking especially in the area of RES. A bibliographical research was then implemented, as far as the contribution of RES to the world, whereas the writer highlighted the effect of RES on the regional level of a country, both theoretically and by juxtaposing changes of economical, social, energy and environment scales.Biomass energy is the most traditional form of RES, with the wind power, geothermal energy, solar power and hydroelectricity being considered as “new” and the ocean energy and fuel power being characterized as contemporary.In 2004, RES have contributed by 13,1% to the global production of primary energy, in 2006 by 9,2% in the European Union and by 5,5% in Greece.RES are absolutely compatible with the principles of sustainable development applying both in the scope of energy planning and the agricultural development.For a greater development of RES, an emergence of a comprehensive support framework is necessary, including initiatives in five different levels: the political, the institutional, the financial, the level of education, dissemination and intervention in the society and the level of investigative and technological support.SWOT method, multi-criteria and multi-parameters methods and techniques of objectives and programming interrelation reliably evaluate the possibility of strategic development of RES.The installation of production units of RES has positive results for the economy, the society, the power data and the natural and man-made environment of a perimeter.

H αύξηση της ενεργειακής κατανάλωσης και ο κίνδυνος μεγάλης μείωσης των συμβατικών ενεργειακών αποθεμάτων δημιούργησε την ανάγκη για αναζήτηση νέων μορφών και νέων πηγών ενέργειας. Τέθηκαν με αυτόν τον τρόπο στο προσκήνιο τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Ο χαρακτήρας που δόθηκε σε αυτήν την προτεραιότητα αφορούσε αρχικά μόνο στη διαφοροποίηση της ενεργειακής τροφοδοσίας.Σήμερα παρά το γεγονός ότι η διαφοροποίηση της ενεργειακής τροφοδοσίας κυριαρχεί ως επιχείρημα για εφαρμογές των ΑΠΕ σε μεγάλη κλίμακα, βρίσκεται στην εκκίνησή της μία προσπάθεια να ενταχθούν οι ΑΠΕ, στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης σε μία ολιστική θεώρηση για την ανάπτυξη μίας γεωγραφικής ενότητας.Η παρούσα διδακτορική διατριβή έρχεται να συνεισφέρει στην κάλυψη του κενού που υφίσταται για την ανάδειξη της θετικής συμβολής των ΑΠΕ όχι μόνο στον ενεργειακό τομέα, αλλά και στον οικονομικό, τον κοινωνικό και τον περιβαλλοντικό. Αντιμετωπίζει τις ΑΠΕ όχι αποσπασματικά ως ένα επίτευγμα της τεχνολογικής εξέλιξης αλλά ως μία στρατηγική επιλογή που μπορεί να αναπτυχθεί με μεθόδους και μοντέλα αξιολόγησης υπό την προϋπόθεση δημιουργίας του κατάλληλου πολιτικού, κοινωνικού και επενδυτικού κλίματος. Εξετάζει τα κατάλληλα μέσα για τη δημιουργία αυτού του περιβάλλοντος. Αναδεικνύει από το πώς οι διεθνείς και εθνικοί φορείς εξουσίας μπορούν να στηρίξουν την ευρεία εφαρμογή των ΑΠΕ μέχρι την θετική επίδραση που έχει η εφαρμογή των ΑΠΕ στην παγκόσμια ειρήνη, τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης ενός κατοίκου χώρας του τρίτου κόσμου και την ανάπτυξη της κοινωνικής συνοχής σε μία περιφέρεια ενός ανεπτυγμένου κράτους.Για την εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής έγινε συλλογή από το διαδίκτυο, την ελληνική και κυρίως τη διεθνή βιβλιογραφία στοιχείων που αφορούσαν τις υφιστάμενες μορφές ΑΠΕ και το μερίδιο που οι ΑΠΕ κατέχουν στην παραγωγή ενέργειας διεθνώς, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στη χώρα μας. Έγινε επίσης από βιβλιογραφικές πηγές προσέγγιση οικονομικών εννοιών σχετιζόμενων με την ανάπτυξη ενώ δόθηκαν αναλυτικά οι αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Ακολούθησε η ανάλυση από το συγγραφέα της εφαρμογής των τομεακών πολιτικών της βιώσιμης ανάπτυξης στην ενέργεια και στον αγροτικό χώρο. Στη συνέχεια αναζητήθηκαν πληροφορίες από βιβλιογραφικές πηγές για τις παραμέτρους που συμβάλλουν στην δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για τη στρατηγική ανάπτυξη των ΑΠΕ, τις μεθόδους ανάπτυξης και τα γενικά μοντέλα αξιολόγησης που μπορούν να στηρίξουν αυτή τη στρατηγική και πιθανά σενάρια που προκύπτουν. Ο συγγραφέας εφάρμοσε γενικές αρχές σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων ειδικά στην περιοχή των ΑΠΕ. Ακολούθησε βιβλιογραφική επισκόπηση της συμβολής των ΑΠΕ σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ ο συγγραφέας ανέδειξε την επιρροή των ΑΠΕ σε επίπεδο περιφέρειας ενός κράτους, τόσο σε θεωρητική βάση όσο με παράθεση μεταβολής οικονομικών, κοινωνικών, ενεργειακών και περιβαλλοντικών δεικτών.Η ενέργεια από βιομάζα είναι η πιο παραδοσιακή μορφή ΑΠΕ, με την αιολική, τη γεωθερμική, την ηλιακή και την υδροηλεκτρική να θεωρούνται «νέες» και την ενέργεια των ωκεανών και των κυψελών καυσίμου να χαρακτηρίζονται ως οι πιο σύγχρονες. Το 2004, οι ΑΠΕ συμμετείχαν με 13,1% στην παραγωγή της πρωτογενούς ενέργειας παγκοσμίως, το 2006 με 9,2% στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 5,5% στην Ελλάδα.Οι ΑΠΕ είναι απόλυτα συμβατές με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης τόσο στον τομέα του ενεργειακού προγραμματισμού όσο και της ανάπτυξης του αγροτικού χώρου. Για την μεγαλύτερη ανάπτυξη των ΑΠΕ, απαιτείται η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου στήριξης που περιλαμβάνει πρωτοβουλίες σε πέντε διαφορετικά επίπεδα: το πολιτικό, το θεσμικό, το χρηματοοικονομικό, το επίπεδο εκπαίδευσης διάδοσης και παρέμβασης στην κοινωνία και το επίπεδο ερευνητικής και τεχνολογικής στήριξης.Η μέθοδος SWOT, πολυκριτηριακές και πολυπαραμετρικές μέθοδοι και τεχνικές συσχέτισης στόχων και προγραμμάτων αξιολογούν αξιόπιστα τη δυνατότητα στρατηγικής ανάπτυξης των ΑΠΕ. Η εγκατάσταση των μονάδων παραγωγής ΑΠΕ έχει θετικά αποτελέσματα για την οικονομία, την κοινωνία, τα ενεργειακά δεδομένα και το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον μιας περιφέρειας.