Το ακαδημαϊκό λεξιλόγιο στη διδασκαλία της ελληνικής για ακαδημαϊκούς σκοπούς

Abstract

Academic vocabulary is an important component of academic discourse. However, acquisition of academic vocabulary is not an easy task. Additional difficulties arise from the fact that there are no tools to map the Greek academic vocabulary. This dissertation aims at defining the Greek academic vocabulary by compiling a Greek academic vocabulary word list, describing the features of the Greek academic vocabulary, and considering the pedagogical implications in teaching Modern Greek for academic purposes. The theoretical approach followed is based on the principles and methods of corpus linguistic analysis. This research made use of an academic sub-corpus of the Corpus of Greek Texts of 1,500,000 words. The sub-corpus includes texts representing three scientific disciplines: humanities, socio-economics and science. The analysis was carried out using the software Wordsmith Tools 4. The Greek Academic Word List consists of 249 word forms that occur frequently in academic texts of all disciplines. These are words that refer to activities that characterize the academic work (research, data analysis, evaluation), shape the rhetoric of academic texts and organize scientific discourse. The lexicogrammatical and semantic characteristics of academic words are revealed by using the concordancer, a computing tool which is able to recover from the text all contexts for a particular item. The analysis of the first 20 word forms of the Greek Academic Word List by using concordances reveals the richness of such linguistic information. The Greek Academic Vocabulary List can be an indispensable component in a program of direct instruction of academic vocabulary. A corpus-based teaching approach could improve academic vocabulary acquisition and thus facilitate comprehension and production of academic discourse.

Το ακαδημαϊκό λεξιλόγιο αποτελεί ένα από τα στοιχεία που συμβάλλουν στη σύνθεση και την οργάνωση του επιστημονικού λόγου, ωστόσο η εκμάθηση και η διαχείρισή του δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση. Το πρόβλημα γίνεται πιο δύσκολο, καθώς δεν υπάρχουν εργαλεία που να χαρτογραφούν αυτή την περιοχή του λεξιλογίου για την ελληνική γλώσσα. Η διατριβή αυτή έχει ως στόχο τον προσδιορισμό του ακαδημαϊκού λεξιλογίου της Ελληνικής με τη δημιουργία σχετικού καταλόγου, την περιγραφή των χαρακτηριστικών του λεξιλογίου αυτού και τη διερεύνηση των δυνατοτήτων αξιοποίησης του Καταλόγου στη διδασκαλία της Ελληνικής για ακαδημαϊκούς σκοπούς. Η θεωρητική προσέγγιση της διατριβής στηρίζεται στις αρχές και τις μεθόδους της γλωσσικής ανάλυσης με σώματα κειμένων. Για τη δημιουργία του Καταλόγου χρησιμοποιήθηκε σώμα κειμένων ακαδημαϊκού λόγου 1.500.000 λέξεων που προέρχεται από το Σώμα Ελληνικών Κειμένων και περιλαμβάνει κείμενα από τρία πεδία επιστημών: ανθρωπιστικές, κοινωνικο-οικονομικές και θετικές. Για την επεξεργασία των δεδομένων και τη δημιουργία του Καταλόγου Ακαδημαϊκού Λεξιλογίου της Ελληνικής χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό Wordsmith Tools 4. Ο Κατάλογος περιλαμβάνει 249 λεξικούς τύπους που εμφανίζονται με αυξημένη συχνότητα στα ακαδημαϊκά κείμενα, ανεξαρτήτως επιστήμης. Πρόκειται για λέξεις που αφορούν και πραγματώνουν λεξικά την ερευνητική διαδικασία σε όλα τα στάδιά της (έρευνα, ανάλυση δεδομένων, αξιολόγηση), συμβάλλουν στην οργάνωση των ακαδημαϊκών κειμένων και στη διαμόρφωση της ταυτότητας και της ρητορικής τους. Σημαντικό εργαλείο για την ανάδειξη των λεξικογραμματικών και σημασιολογικών χαρακτηριστικών του ακαδημαϊκού λεξιλογίου αποτελούν οι συμφραστικοί πίνακες, καθώς θέτουν στη διάθεση του ερευνητή ή/και μελετητή τα συμφραζόμενα αυθεντικού λόγου στα οποία εμφανίζονται οι λέξεις. Η ανάλυση των 20 πρώτων λεξικών τύπων του Καταλόγου με τη χρήση των συμφραστικών πινάκων αποκαλύπτει των πλούτο των γλωσσικών πληροφοριών που εμπεριέχεται σε αυτούς. Πολλές μάλιστα από αυτές τις πληροφορίες δεν είναι καταγεγραμμένες σε λεξικά και γραμματικές. Η αξιοποίηση του Καταλόγου Ακαδημαϊκού Λεξιλογίου της Ελληνικής σε ένα πρόγραμμα άμεσης διδασκαλίας και η εφαρμογή μιας διδακτικής μεθόδου που βασίζεται σε δεδομένα και περιλαμβάνει τη χρήση ηλεκτρονικών σωμάτων κειμένων ως διδακτικού υλικού μπορεί να συμβάλλει στην κατάκτηση του ακαδημαϊκού λεξιλογίου, διευκολύνοντας την κατανόηση και την παραγωγή του ακαδημαϊκού λόγου.