Εφαρμοσμένη γλωσσολογία στον τομέα της διδακτικής της νεοελληνικής γλώσσας: διερεύνηση των λεξιλογικών και συντακτικών ικανοτήτων εφήβων μαθητών γυμνασίου και λυκείου στο γραπτό λόγο

Abstract

Τypical language development in adolescence can be characterized by a growing command of different genres. In the current study we adopted the distinction between narrative and non-narrative texts because, this way, the fragmentation of speech into unrelated categories without clear boundaries can be avoided. Narrative texts are those that reflect specific experiences, mostly ones that belong to the past, and those that put an emphasis on humans’ actions and experiences. Non narrative texts are more demanding because they focus on a broad field of description or on the development of concepts, arguments and information without relying on narration.Based on the above, the aim of this study was to compare adolescents’ lexical and syntactic abilities in relation to their age, examining the differences between the two genres and between the two genders as well. The sample consisted of two groups of adolescents whose average age was 14, 5 and 16, 6 respectively. A text on racism was distributed to the students in order to be read. Then, they were asked to produce one non narrative and then one narrative text. In total, this study analyzed 600 written texts, half of them being narrative and half non-narrative. The results of our analysis generally showed that typical language development of adolescents keeps up with their age. However, in some tasks, late adolescents functioned at lower levels than early adolescents, who had set higher goals. Moreover, after comparing narrative and non-narrative texts, a higher performance on written production was observed in non-narrative texts, both by early and late adolescents. Therefore, it was proved that when students are asked to produce a more complex text, they probably make a higher effort in order to do that. Thus, an unexpected linguistic development of the adolescents was observed in our sample, both in terms of age and of genres of texts. Furthermore, the results showed performance differences between the two genders, with a tendency of a female advantage over males due to higher persistence and systematic effort levels on the part of the female gender. Finally, it was proved that the compound of lexical and syntactic criteria which were used in this research is actually a strong indicator of internal coherence, as strong correlations were found.

Η τυπική ανάπτυξη λόγου στην εφηβεία μπορεί να χαρακτηριστεί από μια εξελισσόμενη κατάκτηση διαφορετικών ειδών κειμένων. Στην παρούσα έρευνα υιοθετείται η διάκριση σε γραπτά αφηγηματικά και μη αφηγηματικά μονολογικά κείμενα, γιατί μ’ αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται ο κατακερματισμός του λόγου σε κατηγορίες άσχετες μεταξύ τους χωρίς ξεκάθαρα όρια. Τα αφηγηματικά κείμενα εκφράζουν συγκεκριμένες, κυρίως παρελθοντικές εμπειρίες και δίνουν έμφαση στις ανθρώπινες ενέργειες και εμπειρίες. Τα μη αφηγηματικά κείμενα είναι πιο απαιτητικά, καθώς εστιάζουν σε ένα ευρύ πεδίο περιγραφής ή στην ανάπτυξη εννοιών, επιχειρημάτων και πληροφοριών χωρίς να στηρίζονται στην αφήγηση. Με βάση τα παραπάνω, σκοπός αυτής της μελέτης ήταν να συγκριθούν οι λεξιλογικές και συντακτικές ικανότητες εφήβων μαθητών σε σχέση με την ηλικία τους, ανάμεσα στα δύο είδη κειμένων αλλά και ανάμεσα στα δύο φύλα. Το δείγμα αποτελούνταν από δύο ομάδες εφήβων με μέσο όρο ηλικίας 14,5 και 16,6 αντίστοιχα. Δόθηκε στους μαθητές ένα κείμενο προς ανάγνωση με θέμα το ρατσισμό και τους ζητήθηκε να γράψουν πρώτα ένα μη αφηγηματικό και μετά ένα αφηγηματικό κείμενο. Συνολικά στην έρευνα αναλύθηκαν 600 γραπτά κείμενα, τα μισά αφηγηματικά και τα μισά μη αφηγηματικά. Τα αποτελέσματα της έρευνας σε γενικές γραμμές έδειξαν ότι η τυπική ανάπτυξη λόγου των εφήβων συμβαδίζει με την ηλικία τους. Σε κάποιες δοκιμασίες, όμως, οι μαθητές του Λυκείου βρέθηκαν σε χαμηλότερο επίπεδο ανάπτυξης από το αντίστοιχο των μαθητών του Γυμνασίου, οι οποίοι έθεσαν υψηλότερους στόχους. Ακόμη, από τη σύγκριση ανάμεσα σε αφηγηματικά και μη αφηγηματικά κείμενα, σημειώθηκε, σε κάποια κριτήρια, υψηλότερη γραπτή επίδοση στα μη αφηγηματικά κείμενα τόσο στους μικρότερους όσο και στους μεγαλύτερους εφήβους. Αποδείχθηκε έτσι ότι οι μαθητές, όταν καλούνται να κατασκευάσουν ένα πιο απαιτητικό κείμενο, πιθανώς καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για να το καταφέρουν. Συνεπώς, παρατηρήθηκε και μη αναμενόμενη γλωσσική εξέλιξη των παιδιών τόσο ηλικιακή όσο και ανάμεσα στα δύο είδη κειμένων. Επιπλέον, στα αποτελέσματα διαπιστώθηκαν διαφορές επίδοσης ανάμεσα στα δύο φύλα, με την τάση να υπερτερούν τα κορίτσια λόγω της πιο επίμονης και συστηματικής προσπάθειάς τους. Τέλος, αποδείχθηκε ότι η σύνθεση των λεξιλογικών και συντακτικών κριτηρίων που χρησιμοποιήθηκαν σ’ αυτή την έρευνα είναι τελικά ισχυροί δείκτες εσωτερικής συνεκτικότητας, καθώς εντοπίστηκαν ισχυρές συσχετίσεις.