Το ψυχοκοινωνικό και συναισθηματικό προφίλ των Ελλήνων μαθητών γυμνασίου που εμπλέκονται σε περιστατικά κυβερνο-εκφοβισμού (cyber-bullying) και παραδοσιακού εκφοβισμού: συγκριτική μελέτη.

Abstract

Cyber-bullying/victimization (CB/CV) incidents take place in a different context compared to traditional bullying/victimization (TB/TV), a fact that may affect the extent to which adolescents’ individual and social characteristics will act as risk factors for their participation. The purpose of this study was to compare the psychosocial and emotional profile of Greek Junior High school students involved in CB/CV incidents, with that of students participating in TB/TV incidents, based on the General Aggression Model, the theory of individual differences, and the interpretative theories of Computer Mediated Communication (CMC). The study was conducted with the use of self-report questionnaires among 1,097 students attending the three grades of Junior High school in the regions of Eastern Macedonia-Thrace and Central Macedonia, Greece. The results indicated that most students participated only in TB/TV incidents, or simultaneously in both phenomena (CB/CV and TB/TV), with the same role or multiple roles. The investigation of the effect that participant roles had on students’ individual and social characteristics did not reveal any significant differences between CB and TB bullies, while among victims, differences were observed only in terms of their social relations, since CB victims had higher scores than TB victims. Path analyses indicated mostly common predictive factors for CB and TB, and differences which regarded the prediction of the phenomena by social relations and social anxiety. Results of path analyses for CV and TV revealed several similarities in terms of their predictive factors, but also indicated the significant role that online disinhibition plays in the prediction of CV. In conclusion, this study confirms the overlap of CB/CV and TB/TV incidents, highlights the common personal and social characteristics of students participating in the phenomena and, finally, reveals factors associated with their differentiated participation.

Τα περιστατικά κυβερνο-εκφοβισμού/θυματοποίησης (ΚΕ/ΚΘ) λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικό πλαίσιο συγκριτικά με τα περιστατικά παραδοσιακού εκφοβισμού/θυματοποίησης (ΠΕ/ΠΘ), γεγονός που μπορεί να επηρεάσει το βαθμό στον οποίο τα ατομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των εφήβων θα λειτουργήσουν ως παράγοντες επικινδυνότητας για τη συμμετοχή τους. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η σύγκριση του ψυχοκοινωνικού και συναισθηματικού προφίλ των Ελλήνων μαθητών Γυμνασίου που συμμετέχουν σε περιστατικά ΚΕ/ΚΘ, με αυτό των μαθητών που συμμετέχουν σε περιστατικά ΠΕ/ΠΘ, βάσει του Γενικού Μοντέλου Επιθετικότητας, της θεωρίας ατομικών διαφορών, και των θεωριών ερμηνείας της Ηλεκτρονικά Διαμεσολαβούμενης Επικοινωνίας (ΗΔΕ). Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη χρήση ερωτηματολογίων αυτοαναφοράς σε 1,097 μαθητές των τριών τάξεων του Γυμνασίου των Περιφερειών Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης και Κεντρικής Μακεδονίας. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι οι περισσότεροι μαθητές συμμετείχαν αποκλειστικά στα περιστατικά ΠΕ/ΠΘ, ή ταυτόχρονα και στα δύο φαινόμενα (ΚΕ/ΚΘ και ΠΕ/ΠΘ), με τον ίδιο ρόλο, ή με πολλαπλούς ρόλους. Η μελέτη της επίδρασης του ρόλου συμμετοχής στα ατομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των μαθητών δεν ανέδειξε διαφορές μεταξύ των θυτών ΚΕ και των θυτών ΠΕ, ενώ μεταξύ των θυμάτων παρατηρήθηκαν διαφορές μόνο ως προς τις κοινωνικές τους σχέσεις, αφού τα θύματα ΚΕ σημείωσαν υψηλότερη βαθμολογία από τα θύματα ΠΕ. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων διαδρομών υπέδειξαν κυρίως κοινούς προβλεπτικούς παράγοντες για τον ΚΕ και τον ΠΕ, και διαφοροποιήσεις που αφορούσαν την πρόβλεψη των φαινομένων από τις κοινωνικές σχέσεις και το κοινωνικό άγχος. Οι αναλύσεις διαδρομών για την πρόβλεψη της ΚΘ και της ΠΘ φανέρωσαν αρκετές ομοιότητες ως προς τους προβλεπτικούς παράγοντες, αλλά επιπλέον ανέδειξαν το διαφορετικό ρόλο που διαδραματίζει η άρση αναστολής κατά τη χρήση του διαδικτύου στην πρόβλεψη της ΚΘ. Συμπερασματικά, η παρούσα έρευνα επιβεβαιώνει την αλληλοεπικάλυψη των περιστατικών ΚΕ/ΚΘ με τα περιστατικά ΠΕ/ΠΘ, αναδεικνύει τα κοινά ατομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των μαθητών που συμμετέχουν στα φαινόμενα, ενώ επιπλέον επισημαίνει παράγοντες που συνδέονται με τη διαφοροποιημένη συμμετοχή τους.