Η μετάβαση των παιδιών από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο: επίσημη εκπαιδευτική πολιτική και επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών

Abstract

The objective of this thesis is the determination of kindergarteners’ training needs regarding the matter of pre-school to school transition, in correlation with the State’s official thesis equally regarding the subject, the methodology and actions suggested, and the training method chosen by the kindergarteners themselves. Based on particular theoretical and methodological assumptions, from the ecological systems approach, the complexity theory and action research, a multi-methodical approach was organized for the sake of illustration of the situation regarding the subject of transition during a specific time period. In class level action research was organized by a group of kindergarten teachers, in order to define their training needs, as far as transition is concerned, and manners to cover those needs. In County level a questionnaire targeted towards the County’s kindergarten teachers was created respectively. Finally, in training policy level, qualitative analysis of official texts regarding the matter and targeted towards Kindergarten teachers of the State was applied. The triangulation of these methods aimed towards the combinatorial illustration of the results. Based on the analysis of the action research team’s feedback meetings’ transcripts, and the official texts of the State, the complexity of the matter of transition was highlighted, which is affected by multiple factors. Action research assisted with the categorization of these multiple factors into seven thematic chapters: 1. educational support and transition, 2. educational cooperation, 3. basic abilities of children, 4. family and transition, 5. assessment of transition programs, 6. examples of programs and 7. matters of term clarification. For the above thematic chapters, the context suggested by the State’s official texts was defined, the level at which the action research was associated with it was detected, and was combined with the opinions of Achaia County’s kindergarten teachers. The results of this survey determined that the kindergarten teachers of the Achaia County don’t consider themselves as fully informed in matters of transition, a fact that is confirmed both in action research level by the teachers of the group, and as a result of the questionnaire entries. The educational support needed in matters of transition is considered necessary by all teachers. The team’s teachers consider that the action research equipped them with the educational support necessary in matters of transition, while the County’s teachers chose, after targeted informative workshops, the application of a supported transition program as an effective education manner. The existence of educational material or relevant instructions itself, is not considered sufficient, while action research may, potentially, function as an effective way of education of teachers in matters of transition. Action research provides the ability to teachers to experiment in actions, reaction with all factors, and leads to a constant structuring of practical theory, with necessary flexibility elements, in order to cope with the complexity of school transition.

Η διατριβή έχει ως αντικείμενο τον προσδιορισμό των επιμορφωτικών αναγκών των εκπαιδευτικών προσχολικής εκπαίδευσης αναφορικά με το θέμα της μετάβασης από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο, σε συνάρτηση με τις επίσημες προτάσεις της πολιτείας, τόσο ως προς το περιεχόμενο, τη μεθοδολογία και τις δράσεις που προτείνονται, όσο και ως προς τη μέθοδο επιμόρφωσης που οι εκπαιδευτικοί επιλέγουν. Με βάση συγκεκριμένες θεωρητικές και μεθοδολογικές παραδοχές, από την οικοσυστημική προσέγγιση, τη θεωρία της πολυπλοκότητας και την έρευνα δράσης, οργανώθηκε πολυμεθοδική προσέγγιση με στόχο την αποτύπωση της κατάστασης αναφορικά με το θέμα της μετάβασης σε δεδομένη χρονική περίοδο. Σε επίπεδο τάξης οργανώθηκε έρευνας δράσης για τον προσδιορισμό των επιμορφωτικών αναγκών καθώς και τους τρόπους κάλυψής τους αναφορικά με το θέμα της μετάβασης, από ομάδα νηπιαγωγών. Σε επίπεδο Νομού δημιουργήθηκε ερωτηματολόγιο το οποίο απευθύνθηκε στις νηπιαγωγούς του Νομού Αχαΐας με αντίστοιχο στόχο. Τέλος σε επίπεδο εκπαιδευτικής πολιτικής εφαρμόστηκε ποιοτική ανάλυση περιεχομένου επίσημων κειμένων που αναφέρονται στο θέμα και απευθύνονται στις νηπιαγωγούς της επικράτειας. Στόχος της τριγωνοποίησης μεθόδων ήταν συνδυαστική αποτύπωση των αποτελεσμάτων. Με βάση τις αναλύσεις περιεχομένου των απομαγνητοφωνημένων συναντήσεων ανατροφοδότησης της ομάδας έρευνας δράσης και των επίσημων κειμένων της πολιτείας, επισημάνθηκε η πολυπλοκότητα του θέματος της μετάβασης, το οποίο αφορά αλληλεπιδράσεις πολλών παραγόντων. Η έρευνα δράσης έδωσε τη δυνατότητα ομαδοποίησης των πολλαπλών παραγόντων σε επτά θεματικές ενότητες: 1. επιμορφωτική στήριξη και μετάβαση, 2. συνεργασία εκπαιδευτικών, 3. βασικές ικανότητες παιδιών, 4. οικογένεια και μετάβαση, 5. αξιολόγηση προγραμμάτων μετάβασης, 6. παραδείγματα προγραμμάτων και 7. θέματα αποσαφήνισης του όρου. Για τις παραπάνω θεματικές ενότητες προσδιορίστηκε το περιεχόμενο που προτείνεται από τα επίσημα κείμενα της πολιτείας, εντοπίστηκε κατά πόσο η ομάδα έρευνας δράσης ασχολήθηκε με αυτό και συνδυάστηκε με τις απόψεις των νηπιαγωγών του Νομού Αχαΐας. Τα αποτελέσματα της έρευνας προσδιόρισαν ότι οι νηπιαγωγοί του Νομού Αχαΐας δεν θεωρούν ότι είναι πλήρως ενημερωμένες σε θέματα μετάβασης, γεγονός που επιβεβαιώνεται σε επίπεδο έρευνας δράσης από τις νηπιαγωγούς της ομάδας, ενώ προκύπτει επίσης από τις απαντήσεις του ερωτηματολογίου. Η επιμορφωτική στήριξη σε θέματα μετάβασης κρίνεται απαραίτητη από όλες τις νηπιαγωγούς. Οι νηπιαγωγοί της ομάδας θεωρούν ότι η έρευνα δράσης τους παρείχε την επιμορφωτική στήριξη που χρειάζονταν σε θέματα μετάβασης, ενώ οι νηπιαγωγοί του Νομού επιλέγουν, μετά τα στοχευμένα ενημερωτικά εργαστήρια, την υλοποίηση προγράμματος μετάβασης με στήριξη ως αποτελεσματικό τρόπο επιμόρφωσης. Η ύπαρξη επιμορφωτικού υλικού ή σχετικών οδηγιών από μόνη της δεν θεωρείται επαρκής, ενώ η έρευνα δράσης μπορεί δυνάμει να λειτουργήσει ως αποτελεσματικός τρόπος επιμόρφωσης των νηπιαγωγών σε θέματα μετάβασης. Η έρευνα δράσης παρέχει τη δυνατότητα στις νηπιαγωγούς για πειραματισμό σε δράσεις, αλληλεπίδραση με όλους τους παράγοντες ενώ οδηγεί σε διαρκή δόμηση πρακτικής θεωρίας, με στοιχεία ευελιξίας που είναι απαραίτητα, ώστε να ανταπεξέλθουν στην πολυπλοκότητα της μετάβασης στο σχολείο.