Η αυτοαντίληψη του παιδιού της προσχολικής ηλικίας και η μετάβαση του από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο

Abstract

The present research aim was to investigate changes in self-concept and self- concept stability during children’s transition from kindergarten to primary school, and the relationship between children’s self-concept and their adjustment to elementary school. 346 children took part in this 2-yr. longitudinal study. The Self Description Questionnaire and Pictorial Scale of Perceived Competence and Social Acceptance for Young Children was used to assess children’s self-concept. Children’s school adjustment was assessed using the schools’ academic, behavioral, and social-emotional procedures. Children’s self-concept appeared relatively stable and the decline in scores appeared to be practically unimportant. Analysis showed that children’s school adjustment mainly affects the academic dimension of self-concept.

Η εργασία αυτή είχε ως βασικούς στόχους α) να διερευνήσει τις αλλαγές που υφίσταται η αυτοαντίληψη κατά την περίοδο της μετάβασης των παιδιών από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο και β) να αναλύσει τη σχέση μεταξύ αυτοαντίληψης και προσαρμογής των μαθητών στο περιβάλλον της Α΄ τάξης του δημοτικού σχολείου. Για την επίτευξη των στόχων αυτών εκπονήθηκε ένα διαχρονικό ερευνητικό σχέδιο το οποίο πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια δύο σχολικών ετών. Το πρώτο έτος έλαβαν μέρος στην έρευνα 367 παιδιά από τα οποία τα 336 έλαβαν μέρος και το δεύτερο έτος. Το πρώτο έτος διεξαγωγής της έρευνας, όταν τα παιδιά που συμμετείχαν στην έρευνα φοιτούσαν στο νηπιαγωγείο, αξιολογήθηκαν τα χαρακτηριστικά της αυτοαντίληψής τους. Το επόμενο έτος, όταν τα παιδιά φοιτούσαν στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου, αξιολογήθηκε ο βαθμός στον οποίο τα παιδιά προσαρμόστηκαν στο περιβάλλον της δημοτικής εκπαίδευσης και αξιολογήθηκαν, για δεύτερη φορά, τα χαρακτηριστικά της αυτοαντίληψής τους. Όλες οι μετρήσεις της έρευνας πραγματοποιήθηκαν με ατομική εξέταση των παιδιών στο χώρο του σχολείου τους, κατόπιν αδείας που μας χορηγήθηκε από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Οι πληροφορίες από τους γονείς και τους δασκάλους των παιδιών συγκεντρώθηκαν με ερωτηματολόγια. Από την ανάλυση των δεδομένων φάνηκε ότι η αυτοαντίληψη των παιδιών είναι πολυδιάστατη και χαρακτηρίζεται από έντονα θετικό σθένος, το οποίο υφίσταται μείωση κατά την περίοδο της μετάβασης των παιδιών από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο. Από την ανάλυση των διαδρομών, η οποία εφαρμόστηκε προκειμένου να διερευνηθούν οι σχέσεις μεταξύ αυτοαντίληψης και σχολικής προσαρμογής, φάνηκε ότι η αυτοαντίληψη αποτελεί παράγοντα που διευκολύνει την προσαρμογή των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον. Επίσης, από την ίδια ανάλυση φάνηκε ότι η αυτοαντίληψη δέχεται σημαντικές επιδράσεις από τους παράγοντες που προσδιορίζουν την προσαρμογή των μαθητών στο σχολικό περιβάλλον. Γενικά, από την ανάλυση διαδρομών φάνηκε ότι η διαμόρφωση και η λειτουργία της αυτοαντίληψης συγκροτούν ένα αλληλεπιδραστικό πρότυπο, σύμφωνα με το οποίο η αυτοαντίληψη λειτουργεί ως παράγοντας που προσδιορίζει τη συμπεριφορά και τη δράση του ατόμου και ταυτόχρονα διαμορφώνεται από τις εμπειρίες που αποκομίζει το άτομο από την κοινωνική του αλληλεπίδραση.