Πρακτικές εκπαιδευτικών και στελεχών εκπαίδευσης προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας, στο πλαίσιο της μετάβασης από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο: μια πανελλήνια έρευνα

Abstract

Children’ transition from Kindergarten to Primary School is an important period for the child and his further academic development. This transition depends on many different factors, with children and parents needing help in order to respond to it. In this context, the importance of teachers’ role is obvious since by using specific methods, they have the potential to prepare the children and their family for the transition from the Kindergarten to the Primary school. The relevant research efforts are limited in Greece, and based on this fact, the current quantitative research aims at exploring the views of teachers on the importance of transition practices, identifying the factors that affect them and the practices they consider most effective and widespread. The survey was conducted on a sample of 1,602 teachers (kindergarten teachers, primary school teachers and headmasters) using a questionnaire and among others the results showed that the child's skills (social, behavioral, communicative) are very important for the successful transition and are considered as the most important condition that has to be met. A smooth transition is based on relations between stakeholders, including class teachers, education staff, families and communities. The most appropriate transient practices relate to joint actions of the Kindergarten and Primary School, as well as exchanges of visits and experiences. Particular attention is paid to friendships and good relationships of children with teachers and classmates, learning of school rules and, more generally, their familiarity with school life. Children with behavioral and learning problems are at greater risk of experiencing a difficult transition. The importance of a transition program, continuous education and continuity in learning methods and environments are recognized as essential.

Η μετάβαση των παιδιών από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο αποτελεί μία σημαντική περίοδο για το παιδί και την περαιτέρω ακαδημαϊκή του πορεία. Η μετάβαση αυτή εξαρτάται από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες, με τα παιδιά και τους γονείς να χρειάζονται βοήθεια ώστε να ανταποκριθούν. Στο πλαίσιο αυτό, εντοπίζεται η σημαντικότητα του ρόλου των εκπαιδευτικών που με την χρησιμοποίηση συγκεκριμένων πρακτικών έχουν τη δυνατότητα να προετοιμάσουν το ίδιο το παιδί αλλά και την οικογένειά του για την μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο. Οι σχετικές ερευνητικές προσπάθειες είναι περιορισμένες στον ελληνικό χώρο και με βάση το γεγονός αυτό, η παρούσα ποσοτική έρευνα στοχεύει στην διερεύνηση των απόψεων των εκπαιδευτικών αναφορικά με τη σημαντικότητα των πρακτικών μετάβασης, τον εντοπισμό των παραγόντων που την επηρεάζουν και τις πρακτικές που θεωρούν ως περισσότερο αποτελεσματικές και διαδεδομένες. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 1.602 εκπαιδευτικών (νηπιαγωγών, δασκάλων και διευθυντών δημοτικών σχολείων) με τη χρήση ερωτηματολογίου και μεταξύ άλλων τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι δεξιότητες του παιδιού (κοινωνικές, συμπεριφοράς, επικοινωνίας) είναι πολύ σημαντικές για την επιτυχημένη μετάβασή του και αποτελούν τη σημαντικότερη προϋπόθεση που πρέπει να ικανοποιείται. Η ομαλή μετάβαση στηρίζεται στις σχέσεις μεταξύ των ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένων των εκπαιδευτικών της τάξης, των στελεχών εκπαίδευσης, των οικογενειών και των κοινοτήτων. Οι καταλληλότερες μεταβατικές πρακτικές, αφορούν κοινές δράσεις νηπιαγωγείου –δημοτικού σχολείου, καθώς και ανταλλαγές επισκέψεων και εμπειριών. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στις φιλίες και τις καλές σχέσεις των παιδιών με εκπαιδευτικούς και συμμαθητές, στην εκμάθηση των κανόνων του σχολείου και γενικότερα στην εξοικείωσή τους με τη σχολική ζωή. Παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς και μάθησης έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να βιώσουν μια δύσκολη μετάβαση. Αναγνωρίζεται η σημασία ενός προγράμματος μετάβασης, η διαρκής επιμόρφωση και η συνέχεια στις μεθόδους και στα περιβάλλοντα μάθησης.