Διερεύνηση προγνωστικών παραγόντων στην ανίχνευση του καρκίνου μαστού: αναζήτηση ενός νέου μαθηματικού προτύπου

Abstract

Background: Identification of factors responsible for increasing the chance of breast cancer developing is important in daily clinical practice. Epidemiological studies on these risk factors are limited among women of less-industrialized countries, including Greece.Objective: The aim of this study is to assess various factors implicated in the aetiology of breast cancer to identify the actual risk factors among Greek women in Macedonia, so as to develop appropriate clinical practice guidelines and hopefully prevention strategies.Materials and Method: A cross-sectional case-control study among women with or without breast cancer was prospectively conducted in outpatient breast department of two surgical clinics of Thessaloniki (Hippokratio and AHEPA, Aristotle University of Thessaloniki) by using a questionnaire. Statistical comparisons were performed using logistic regression analysis, to compute the odds ratios (ORs) for the variables of interest.Results: Fifty three breast cancer cases were included. The control group consisted of 131 women. The risk factors that were found to have significant effect in breast cancer risk included: age, age at first live birth, body mass index (BMI), BMI before 5 years and BMI gain after the age of 18 years old, history of height loss, parity, menopausal status, bone density and use of oral contraceptive pills. The practical results of using the logistic regression model showed that the only risk factor that was found to have significant effect in breast cancer risk was age, with an odds ratio equal to 1.113, which means that the odds of suffering from breast cancer for a woman of a specific age, eg. 31 years old, are 1.113 times the odds of suffering from breast cancer for a woman that is 1 year younger, eg. 30 years old, all other things being equal.Statistical adjustment was rendered more efficient by matching cases and controls in groups, choosing a control group (n=75) with an age distribution similar to that of the cases (n=53). Differences in distribution of age at first live birth were found between cases and controls, while all of the rest risk factors were found to have no significant effect in breast cancer risk. However, the practical results of using the logistic regression model showed that age at first live birth appeared to have no significant effect in breast cancer risk and can not be used to construct a reliable model for predicting the probability a given woman will suffer from cancer.Conclusions: The presence of one or several breast cancer risk factors does not mean a woman will develop breast cancer. Many women who suffer from breast cancer have no known risk factor, conceivably other than just being women and getting older gradually. The absence of known risk factors should not prevent a regular, systematic, methodical, complete evaluation of a woman to facilitate detection of breast cancer. Further studies are required to test the consistency of our findings in larger sample sizes and hopefully in other study populations in order to give further certified answers to the research question.

Εισαγωγή: Η αναγνώριση παραγόντων υπεύθυνων για την αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου του μαστού είναι ιδιαίτερα σημαντική στην κλινική πράξη. Οι έρευνες αυτών των παραγόντων κινδύνου όμως είναι περιορισμένες ανάμεσα στις λιγότερο βιομηχανικές χώρες, στις οποίες συγκαταλέγεται και η Ελλάδα.Σκοπός: Η παρούσα ερευνητική μελέτη έχει ως σκοπό να αναγνωρίσει ποιοι από τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου και σε ποιο βαθμό προβλέπουν την εμφάνιση καρκίνου του μαστού στο γυναικείο πληθυσμό της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης, με στόχο την ανάπτυξη κατάλληλων κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών και αισίως στρατηγικών πρόληψης.Υλικό – Μέθοδος: Πρόκειται για μια προοπτικού τύπου έρευνα ασθενών-ομάδας ελέγχου μιας χρονικής περιόδου με χρήση τυποποιημένου ερωτηματολογίου στο ιατρείο μαστού της 1ης Προπαιδευτικής Χειρουργικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ και στο ιατρείο μαστού της Α΄ Χειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ.Η σχέση των πιθανών παραγόντων κινδύνου με την εμφάνιση καρκίνου του μαστού ελέγχεται με διαδική λογιστική παλινδρόμηση και εκφράζεται με το λόγο αναλογιών.Αποτελέσματα: Μελετήθηκαν 53 περιπτώσεις ασθενών και 131 υγιείς μάρτυρες. Από το σύνολο των παραγόντων κινδύνου που μελετήθηκαν αναδείχθηκε στατιστικώς σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στην εμφάνιση καρκίνου μαστού και την ηλικία των ατόμων, την ηλικία πρώτης τελειόμηνης τεκνοποίησης, το δείκτη μάζας σώματος, το δείκτη μάζας σώματος πριν μία πενταετία, τη μεταβολή του δείκτη μάζας σώματος από την ηλικία των 18 ετών, την ελάττωση ύψους (σε cm), την τεκνοποίηση (ως διχοτόμο μεταβλητή), την εμφάνιση εμμηνόπαυσης, την εμφάνιση οστεοπόρωσης και τη χρήση αντισυλληπτικών δισκίων.Τα πρακτικά αποτελέσματα της χρήσης ενός μαθηματικού προτύπου ανέδειξαν ότι τελικά η μόνη στατιστικά σημαντική παράμετρος για την πρόβλεψη του καρκίνου του μαστού είναι η ηλικία και η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού για μια γυναίκα μιας δεδομένης ηλικίας ετών είναι 1,113 φορές η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού μιας γυναίκας νεότερης κατά 1 έτος, όταν όλες οι άλλες παράμετροι είναι ίδιες.Όταν η στατιστική ανάλυση έγινε με προσαρμογή του δείγματος ως προς την ηλικία, δηλαδή όταν οι γυναίκες που πάσχουν από καρκίνο του μαστού (n=53) συγκρίθηκαν με γυναίκες που δεν πάσχουν από καρκίνο του μαστού (n=75), χωρίς να υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά της ηλικίας ανάμεσα στις δύο αυτές ομάδες γυναικών, αναδείχθηκε στατιστικώς σημαντική συσχέτιση μόνο ανάμεσα στην εμφάνιση καρκίνου μαστού και την ηλικία πρώτης τελειόμηνης τεκνοποίησης. Τα πρακτικά αποτελέσματα της χρήσης ενός μαθηματικού προτύπου ανέδειξαν ότι τελικά η ηλικία πρώτης τελειόμηνης τεκνοποίησης δεν είναι στατιστικά σημαντική παράμετρος για την πρόβλεψη του καρκίνου του μαστού.Συμπεράσματα: Η παρουσία ενός ή περισσότερων από τους ενοχοποιημένους παράγοντες κινδύνου δεν σημαίνει ότι μια γυναίκα θα εμφανίσει καρκίνο του μαστού. Επίσης οι περισσότερες γυναίκες που εμφανίζουν καρκίνο μαστού δεν έχουν κανέναν από τους ενοχοποιημένους παράγοντες κινδύνου, ενδεχομένως εκτός από το ότι είναι γυναίκες και μεγαλώνει η ηλικία τους με την πάροδο του χρόνου. Η απουσία των ενοχοποιημένων παραγόντων κινδύνου δεν θα πρέπει να αποτρέπει την αυξημένη επαγρύπνηση και την τακτική, συστηματική, μεθοδική και ολοκληρωμένη εκτίμηση κάθε γυναίκας με σκοπό την ανίχνευση του καρκίνου του μαστού. Κρίνεται σκόπιμο να τονιστεί η ανάγκη εκπόνησης κατάλληλων μελετών σε μεγαλύτερα δείγματα πληθυσμού και αισίως σε διαφορετικούς πληθυσμούς – στόχους που θα δώσουν περαιτέρω τεκμηριωμένες απαντήσεις στο ερευνητικό ερώτημα.