Η παραγωγή γραπτού λόγου στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση μετά το 1975: από την έκθεση στη δημιουργική γραφή

Abstract

The multiple and differentiated perspectives of the educational system regarding the development of writing skills in schools are not put forward the change of the name of this cognitive objective throughout the years, but they refer to the importance of teaching. In the present thesis we attempt to present the way of the development of children’s writing skills in the Greek Education since 1975. More specifically, we investigate the formal directions that the Ministry of Education gives to both teachers and students, as the aforementioned directions are being indicated through legal documents and developed through the exercises of the educational textbooks. We are interested in the regulatory framework that the educational leadership defines for this cognitive objective and the relevant content of the educational textbooks that are officially implemented in the everyday education, as these are the ones that the educator needs to follow. Our thesis is about the Primary and Secondary Education, as we were interested in the overall superintendence of the object in Greek education and we are concerned about the era after 1976, as the establishment of the ‘Modern Greek’ triggers an important aspect for language teaching and its applications. Initially, its basic principles are given for every year; the legal framework and the relevant language textbooks are being presented. The temporal limits have been set according to important reformative incidents and according to the alteration of the educational textbooks, as we had the chance to follow their relevant changes and applications. The legal framework for the language teaching is being investigated, as we choose and present the relevant legislation for the development of writing skills according to this. The educational textbooks’ structure and requirements are presented, so we can understand the position of the production of written text’ exercises within the former, as well as their relations to every individual perspective. Continuously, according to the subject and through the Content Analysis, we are trying to give a general aspect for the presentation of the legal material and to classify with different criteria the exercises of the educational textbooks that we gathered. While the directions and the programmes seem to change throughout the years, in the contemporary reality, teaching directions – optimistically – suggest a wider activity with a greater range of exercises for the development of writing skills. A student, from the primary school until the end of the senior high school, is being taught in a specific kind of speech and is required to experiment to some others. New types of exercises are added to the language teaching, but not that many. However, the educational reality makes it difficult for the students to practice new structures of written text. The title and the material of study of this presentation are coming to a close of the meaning of Creative Writing as a new proposal for the development of the written text. In the present study, the contemporary situation regarding the Creative Writing in education is described, as well as relative ascertainments are being presented for the utilization of the Creative Writing in the framework of language teaching, as a potential for access to ideas and new approaches in the way of writing.

Οι πολλαπλές και διαφοροποιημένες συχνά οπτικές του εκπαιδευτικού συστήματος σχετικά με την παραγωγή γραπτού λόγου στο σχολείο δεν αποτυπώνονται μόνο στην αλλαγή του ονόματος αυτού του γνωστικού αντικειμένου μέσα στην πορεία των χρόνων, αλλά αφορούν και σημαντικά κομμάτια της διδακτικής πράξης. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζουμε την πορεία της διδασκαλίας της παραγωγής γραπτού λόγου στην ελληνική εκπαίδευση μετά το 1975. Συγκεκριμένα, εξετάζουμε τις κατευθύνσεις που δίνει επίσημα το Υπουργείο Παιδείας σε εκπαιδευτικούς και μαθητές, όπως αυτές εκφράζονται μέσα από νομικά κείμενα και υλοποιούνται μέσα από ασκήσεις σχολικών εγχειριδίων. Μας ενδιαφέρουν το θεσμικό πλαίσιο που κάθε φορά ορίζει η εκπαιδευτική διοίκηση για αυτό το γνωστικό αντικείμενο και το σχετικό περιεχόμενο των σχολικών εγχειριδίων που επισήμως εφαρμόζονται στην καθημερινή εκπαιδευτική πράξη. Η εργασία μας αφορά και την Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, γιατί μας ενδιέφερε η συνολική εποπτεία του αντικειμένου στην ελληνική εκπαίδευση και ασχολούμαστε με τα χρόνια μετά το 1976, καθώς η καθιέρωση της «Κοινής Νεοελληνικής» αποτελεί ορόσημο για τη γλωσσική διδασκαλία και τις εφαρμογές της. Αρχικά, δίνονται οι βασικές αρχές της γλωσσικής διδασκαλίας και της διδασκαλίας τής παραγωγής γραπτού λόγου σε κάθε χρονική περίοδο και το νομικό πλαίσιό τους και κατόπιν παρουσιάζονται τα σχετικά γλωσσικά εγχειρίδια. Τα χρονικά όρια τέθηκαν ανάλογα με σημαντικά μεταρρυθμιστικά επεισόδια κάθε φορά και ανάλογα με την αλλαγή των σχολικών εγχειριδίων, γιατί μέσα από αυτά είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τις σχετικές αλλαγές και την υλοποίησή τους. Το νομικό πλαίσιο για τη γλωσσική διδασκαλία εξετάζεται κάθε φορά, καθώς από αυτό επιλέγουμε και παρουσιάζουμε τη σχετική νομοθεσία για την παραγωγή γραπτού λόγου. Τα σχολικά εγχειρίδια παρουσιάζονται ως δομή και απαιτήσεις, για να αντιληφθούμε τη θέση των ασκήσεων παραγωγής γραπτού λόγου μέσα σε αυτά και τη σχέση τους με την οπτική του κάθε εγχειριδίου. Στη συνέχεια, με τη μέθοδο της Ανάλυσης Περιεχομένου με βάση το θέμα προσπαθούμε να δώσουμε μια συνολική άποψη για την παρουσίαση του νομικού υλικού μας και να κατηγοριοποιήσουμε με διάφορα κριτήρια τις ασκήσεις των σχολικών εγχειριδίων που συγκεντρώσαμε.Ενώ οι οδηγίες και τα προγράμματα δείχνουν να αλλάζουν ύφος και προσανατολισμό μέσα στον χρόνο, στη σύγχρονη πραγματικότητα οι διδακτικές οδηγίες ―πιο αισιόδοξα― προτείνουν ευρύτερη ενασχόληση με μεγαλύτερη ποικιλία ασκήσεων παραγωγής γραπτού λόγου. Ένας μαθητής από το Δημοτικό μέχρι και το Λύκειο σήμερα ασκείται σε συγκεκριμένα είδη λόγου και καλείται να πειραματιστεί ενδεικτικά σε κάποια άλλα. Στην πορεία της γλωσσικής διδασκαλίας προστίθενται νέου τύπου ασκήσεις, όχι όμως σε μεγάλο ποσοστό, αλλά η εκπαιδευτική πραγματικότητα καθιστά δύσκολη την εξάσκηση των μαθητών σε νέες δομές γραπτού λόγου. Τόσο ο τίτλος όσο και το υλικό μελέτης της εργασίας αυτής καταλήγουν στην έννοια της Δημιουργικής Γραφής ως νέας πρότασης παραγωγής γραπτού λόγου. Στην εργασία αυτή απλώς περιγράφεται η σύγχρονη κατάσταση σχετικά με τη Δημιουργική Γραφή στην εκπαίδευση και παρουσιάζονται σχετικές διαπιστώσεις για την αξιοποίησή της στο πλαίσιο της γλωσσικής διδασκαλίας, ως δυνατότητας για πρόσβαση σε ιδέες και νέες προσεγγίσεις στον τρόπο της γραφής.