Δια βίου εκπαίδευση και εκπαιδευτικοί: θεωρήσεις και πρακτικές των σχολικών συμβούλων

Abstract

Lifelong learning and education reflect the current political and economic conditions and the consequent rapid changes that they bring to the personal, professional and social life of people, requiring constant updating of information, knowledge and skills. The purpose of the dissertation was to explore the educational philosophy that establishes educational theory and guides the practice of Primary School Counselors as adult educators. The various philosophical currents of adult education have attempted to answer how to teach adults and how education functions as a social and state practice overall. Through this perspective, we studied the views of School Counselors, as a set of educational theories, beliefs, perceptions, ideologies and worldviews, which they themselves explicitly state that they adopt in their practice, but also apply intentionally to the decisions and initiatives of actions that they undertake daily during the exercise of their institutionally determined task of training and counseling the teachers of Primary Education. The research was conducted with a mixed methodological approach while for the analysis and interpretation of its findings the critical-interpretive perspective was adopted. Quantitative data were collected with the Philosophies of Adult Education Inventory from the total population of School Counselors, with a very high response rate: 72.46% (N = 179). The quality material was drawn from in-depth semi-structured interviews selected by deliberate sampling of theoretical construction with the criterion of the preferences identified in the questionnaire. The findings highlighted progressiveness as a dominant philosophical preference, followed by behaviorism, radicalism, liberalism, and humanism. The combinations of School Counselors' preferences tend to be organized in two trends: one conservative and teacher-centered and one progressive and student-centered. In addition, it emerged that their views are selective and often inconsistent with their practices, while statistically significant differences were found between the independent variables: studies, education, and teaching experience. At the same time, the elaboration and analysis of our material led to interesting conclusions regarding the processes of shaping the education/ training, but also the wider professional formation of the School Counselors.

Η διαβίου εκπαίδευση και μάθηση συνιστά έκφραση των σύγχρονων πολιτικοοικονομικών συνθηκών και των επακόλουθων ραγδαίων αλλαγών, που αυτές επιφέρουν στην προσωπική, επαγγελματική και κοινωνική ζωή των ανθρώπων επιτάσσοντας διαρκή επικαιροποίηση πληροφόρησης, γνώσης και δεξιοτήτων. Σκοπός της διατριβής ήταν να διερευνήσει την εκπαιδευτική φιλοσοφία που θεμελιώνει την εκπαιδευτική θεωρία και καθοδηγεί την πρακτική των Σχολικών Συμβούλων Δημοτικής Εκπαίδευσης, ως εκπαιδευτών ενηλίκων. Τα διάφορα φιλοσοφικά ρεύματα εκπαίδευσης ενηλίκων έχουν επιχειρήσει να απαντήσουν πέρα από το τι και το πώς να διδάξει κανείς ενήλικους, στο γιατί της εκπαίδευσης ως μίας κοινωνικής και κρατικής πρακτικής στο σύνολό της. Μέσα από αυτό πρίσμα, μελετήσαμε τις θεωρήσεις των Σχολικών Συμβούλων, ως ένα σύνολο εκπαιδευτικών θεωριών, πεποιθήσεων, αντιλήψεων, ιδεολογιών και κοσμοαντιλήψεων, που οι ίδιοι ρητά δηλώνουν ότι υιοθετούν στην πρακτική τους, αλλά και εφαρμόζουν εμπρόθετα στις αποφάσεις και τις πρωτοβουλίες δράσεων που καθημερινά αναλαμβάνουν, κατά την άσκηση του θεσμικά προσδιορισμένου, επιμορφωτικού και συμβουλευτικού τους έργου στους δασκάλους της Δημοτικής Εκπαίδευσης. Η έρευνα υλοποιήθηκε με μικτή μεθοδολογική προσέγγιση ενώ για την ανάλυση και ερμηνεία των ευρημάτων της υιοθετήθηκε η κριτική-ερμηνευτική οπτική. Τα ποσοτικά δεδομένα συλλέχθηκαν με το Philosophies of Adult Education Inventory από το σύνολο του πληθυσμού των Σχολικών Συμβούλων, με πολύ υψηλό ποσοστό ανταπόκρισης: 72,46% (Ν=179). Το ποιοτικό υλικό αντλήθηκε από ημιδομημένες σε βάθος συνεντεύξεις που επιλέχθηκαν με σκόπιμη δειγματοληψία θεωρητικής κατασκευής με κριτήριο την αντιπροσώπευση των προτιμήσεων που διαπιστώθηκαν στο ερωτηματολόγιο. Τα ευρήματα ανέδειξαν ως κυρίαρχη φιλοσοφική προτίμηση τον προοδευτισμό και ακολούθως τον συμπεριφορισμό, τον ριζοσπαστισμό, τον φιλελευθερισμό και τον ανθρωπισμό. Οι συνδυασμοί των προτιμήσεων των Σχολικών Συμβούλων τείνουν να οργανώνονται σε δύο τάσεις: μία συντηρητική και δασκαλοκεντρική και μία προοδευτική και μαθητοκεντρική. Επιπρόσθετα, προέκυψε ότι οι θεωρήσεις τους είναι εκλεκτικές και συχνά σε αναντιστοιχία με τις ακολουθούμενες πρακτικές τους, ενώ στατιστικά σημαντικές διαφορές διαπιστώθηκαν μεταξύ των ανεξάρτητων μεταβλητών: σπουδές, εκπαίδευση-επιμόρφωση, διδακτική εμπειρία. Παράλληλα, η επεξεργασία και ανάλυση του υλικού μας οδήγησε σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα αναφορικά με τις διαδικασίες διαμόρφωσης της εκπαιδευτικής/επιμορφωτικής, αλλά και της ευρύτερης επαγγελματικής συγκρότησης των Σχολικών Συμβούλων.