Η δημιουργικότητα στη βασική εκπαίδευση: αντιλήψεις και συμπεριφορές των καθηγητών φυσικής αγωγής

Abstract

The last decade, creativity is one of the most contemporary and often mentioned terms inside educational communities and policies. Ιn modern knowledge-based economies and societies, creativity was recognized as important and necessary to promote at all levels of education and many countries fostered creativity through their curricula. Most of these researches have been applied mainly in K-12 teachers, but the research gap for creativity and its promotion in specialized schools subjects and domains has been explicitly formulated in the literature. More specifically, there is no prior research, worldwide, in Physical Education (PE) that has explored the implicit theories, perceptions or beliefs of Physical Educators (PEds), despite the fact that creativity and its synonyms are most prominent in European PE curricula after the curricula of “Arts” and “ICT. The present study, taking under consideration the tendency for the promotion of creativity through the subject of PE, at least in European level, and the aforementioned research gap, recorded PEds perceptions about creativity, its promotion in schools and other related issues in primary PE, as well as their creativity fostering behaviors in their classes. In order to achieve the purposes of this study the Creativity Fostering Teacher Index (CFTIndex) was translated and culturally adapted in Greek and two more instruments were developed (PAC και CFTB). Τhe triangulation method was used, as multiple data-collection procedures and multiple analysis techniques were implemented for the optimal interpretation of the study’s results. According to creativity related issues, many PEds misconceptions and inconsistent perceptions were revealed, as well as contradictory perceptions in relation to what the theory suggests. Additionally, it was concluded that although PEds believed that they demonstrate creativity fostering teaching behaviors and actions, this didn’t confirm in practice through their lesson observations. Moreover, the results indicated several children’s behaviors, actions and ideas that reflect various ways of creative expression in primary PE. Additionally, it was revealed that PE includes a wide range of activities that allow creative outcomes to emerge, such as team games, practicing sports skills, fundamental movement activities, motor improvisation, dancing, etc. Finally, the main inhibiting factors for the promotion of creativity in PE were outlined.

Την τελευταία δεκαετία, η δημιουργικότητα είναι ένας απ’ τους πιο μοντέρνους και συχνά αναφερόμενους όρους στους εκπαιδευτικούς κύκλους και στις εκπαιδευτικές πολιτικές. Η δημιουργικότητα κρίθηκε σημαντική κι αναγκαία να προαχθεί σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης στις σύγχρονες οικονομίες και κοινωνίες της γνώσης και μάλιστα προωθήθηκε μέσα απ’ τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών πολλών χωρών. Ειδικότερα στο αντικείμενο της Φυσικής Αγωγής (ΦΑ) δεν έχει προηγηθεί καμία σχετική έρευνα σε παγκόσμιο επίπεδο που να έχει εξερευνήσει τις υποκειμενικές θεωρίες και αντιλήψεις των Καθηγητών Φυσικής Αγωγής (ΚΦΑ), όταν μάλιστα η δημιουργικότητα και άλλοι συνώνυμοι όροι είναι οι πιο συχνά εμφανιζόμενοι στα ευρωπαϊκά Αναλυτικά Προγράμματα (ΑΠ) ΦΑ, μετά τα ΑΠ των καλλιτεχνικών και της πληροφορικής. Η παρούσα έρευνα, λαμβάνοντας υπόψη την τάση για την προαγωγή της δημιουργικότητας μέσα απ’ τη ΦΑ τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και το προαναφερόμενο ερευνητικό κενό κατέγραψε τις αντιλήψεις των ΚΦΑ για τη δημιουργικότητα, την προαγωγή της και άλλα σχετικά θέματα στη ΦΑ του δημοτικού, καθώς και τις συμπεριφορές που επιδεικνύουν οι ΚΦΑ στο μάθημα τους για την προαγωγή του δημιουργικού δυναμικού των μαθητών τους. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού ένα ερευνητικό εργαλείο μεταφράστηκε και προσαρμόστηκε διαπολιτισμικά στα ελληνικά (GR-CFTIndex) και ακόμη δύο αναπτύχθηκαν εξ’ αρχής (PAC και CFTB). Χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της τριγωνοποίησης, αφού εφαρμόσθηκαν πολλαπλές διαδικασίες συλλογής των δεδομένων και πολλαπλές μεθοδολογίες ανάλυσης για τη βέλτιστη απόδοση των αποτελεσμάτων κι ερμηνειών της έρευνας. Απ’ τα αποτελέσματα της έρευνας διαπιστώθηκαν παρανοήσεις κι αντιφάσεις των ΚΦΑ σε ζητήματα σχετικά με τη δημιουργικότητα και αποκλίσεις σε σχέση με ότι η θεωρία υποστηρίζει. Επίσης, διαπιστώθηκε πως ενώ οι ΚΦΑ αντιλαμβάνονταν πως επιδεικνύουν διδακτικές συμπεριφορές κι ενέργειες για την προαγωγή της δημιουργικότητας, κατά τη διάρκεια των μαθημάτων τους αυτές δεν παρατηρήθηκαν στην πράξη. Επιπρόσθετα, απ’ τις αναφορές των ΚΦΑ αποκαλύφθηκαν διάφορες συμπεριφορές, ενέργειες και ιδέες των μαθητών, οι οποίες αντανακλούν την ποικιλία των τρόπων της δημιουργικής έκφρασης στη ΦΑ του δημοτικού. Επίσης, διαπιστώθηκε πως το μάθημα περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, όπως τα ομαδικά παιχνίδια, οι αθλοπαιδιές, οι βασικές κινητικές δεξιότητες, ο κινητικός αυτοσχεδιασμός, ο χορός, κ.λπ., που επιτρέπουν τα δημιουργικά αποτελέσματα των μαθητών να εκδηλωθούν. Τέλος, σκιαγραφήθηκαν οι βασικότεροι ανασταλτικοί παράγοντες για την προαγωγή της δημιουργικότητας στη ΦΑ.