Η δημιουργικότητα στους οργανισμούς, η δημιουργικότητα των οργανισμών: μια κοινωνιοψυχολογική προσέγγιση της οργανωσιακής δημιουργικότητας

Abstract

In this dissertation it is attempted to construct a socio psychological perspective of organizational creativity under the scope of highlighting and utilizing its organizational character. The proposed interpretative scheme is based on the assumption that in between the actor and the organizational field of action a relationship is developed with two key components: a) the practical dimension, which corresponds in what we name the "organizational subject" and b) the psychological dimension, the perceptions of actors about the organizational context in which they act. Every emerging organizational idea (creative outcome) is merely the epiphenomenon and organizational creativity is understood as the result of the interplay between creative outcomes and organizational perceptions, given the formal organizational position of the actors their individual characteristics and the typical characteristics of the organization In order to study empirically the proposed interpretative scheme, a field research was conducted in 15 private and public organizations and enterprises in Greece (nationals and multinationals) involving 691 employees. Through factorial and multidimensional statistical analyses of the empirical data collected, key aspects of perception of organizational reality, types of organizational subjects and how creativity is embodied in organizations were investigated Further analyses focused on the study of the relationships between these parameters in order to investigate "who" produces, diffuses and exploits organizational ideas and "where" organizational ideas are produced diffused and exploited. In parallel is examined how these two axes are intertwined, validating in this way the proposed interpretative scheme of organizational creativity, and highlighting possible routes of organizational creativity.

Στη διατριβή επιχειρείται μια κοινωνιοψυχολογική προσέγγιση της οργανωσιακής δημιουργικότητας με σκοπό να αναδειχθεί και να αξιοποιηθεί ο οργανωσιακός της χαρακτήρας. Το προτεινόμενο ερμηνευτικό σχήμα ξεκινά από την παραδοχή ότι ανάμεσα στο δρων υποκείμενο και στο οργανωσιακό πλαίσιο δράσης του αναπτύσσεται μια σχέση με δύο βασικές συνιστώσες: α) την πρακτική, αντιστοιχεί σε αυτό που ονομάζεται «οργανωσιακό υποκείμενο» και β) την ψυχολογική, οι προσλήψεις των υποκειμένων για τον οργανισμό εντός του οποίου δρουν. Οι όποιες οργανωσιακές ιδέες παράγονται (δημιουργικό παράγωγο) θεωρούνται απλώς το επιφαινόμενο και η οργανωσιακή δημιουργικότητα γίνεται αντιληπτή περισσότερο ως το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης του δημιουργικού παράγωγου με την οργανωσιακή πρόσληψη, δεδομένης της τυπικής οργανωσιακής υπόστασης των δρώντων υποκειμένων και λαμβάνοντας υπόψη τόσο τα χαρακτηριστικά του ατόμου όσο και του οργανισμού. Για να μελετηθεί εμπειρικά το προτεινόμενο ερμηνευτικό σχήμα διενεργήθηκε έρευνα πεδίου σε 15 δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις στην Ελλάδα, με τη συμμετοχή 691 εργαζομένων. Στη βάση των εμπειρικών δεδομένων που συλλέχθηκαν, διερευνώνται αρχικά, μέσα από παραγοντικές και πολυδιάστατες στατιστικές αναλύσεις, οι κεντρικοί άξονες πρόσληψης της οργανωσιακής πραγματικότητας, οι τύποι οργανωσιακών υποκειμένων που μπορούν να αναγνωριστούν και το πώς ενσαρκώνεται η δημιουργικότητα στους οργανισμούς, για να εξεταστούν στη συνέχεια οι σχέσεις ανάμεσα σε αυτές τις παραμέτρους και να απαντηθούν ερωτήματα αναφορικά με το «ποιος» παράγει, διαχέει και αξιοποιεί οργανωσιακές ιδέες και το «πού» αυτές παράγονται, διαχέονται και αξιοποιούνται. Εξετάζεται παράλληλα και ο τρόπος που οι απαντήσεις σε αυτά τα δύο ερωτήματα διαπλέκονται, «ελέγχοντας» έτσι την ερμηνευτική της οργανωσιακής δημιουργικότητας που προτείνεται, αλλά και αναδεικνύοντας πιθανές διαδρομές της οργανωσιακής δημιουργικότητας.