Μεσογειακή διατροφή και καρκίνος πεπτικού συστήματος: μελέτη ασθενών-μαρτύρων

Abstract

Background: According to the GLOBOCAN 2008 colorectal cancer (CRC) incidence was in the third place worldwide, the first in Europe and the third in Greece. It is estimated that one third of all cancers is due to dietary factors including physical activity. Mediterranean diet (MD) seems to protect against colorectal cancer. Aim: To investigate the role of nutrition on CRC, the possible interactions and mediating effects of MD on already known factors associated with CRC, and the development of the methodology to construct a dietary index with high discriminating ability for CRC. Methodology: It is a case – control study with participants from the area of Attica. 250 consecutive patients with first developed CRC (63±12 years, 59% males) and 250 age-gender group-matched controls were studied. A special questionnaire assessing various socio-demographic, clinical, lifestyle, dietary, and nutritional behaviours characteristics was applied. Adherence to the Mediterranean diet was evaluated with the MedDietScore (theoretical range 0-55). Multiple logistic regression models were used in order to investigate the associations of several risk factors (metabolic syndrome, alcohol, and smoking) with CRC, as well as the possible mediating effect of MD on these associations. Results: MD had the same effect in relation to CRC, in both subjects with (0.84, 95%CI 0.76, 0.93) and without MetS (0.89, 95%CI 0.85, 0.94). Sensitivity, specificity and accuracy of the MedDietScore were 53% (95%CI 49-57%), 67% (95%CI 63-71%) and 60%, respectively, for a threshold of <29/55 defining “unhealthy” dietary habits. Sub-groups analyses had similar results. The modified- MedDietScore (theoretical range 0-75) proposed from this study included four more variables; daily number of meals, coffee intake, use of table salt and non-stick cookware. Analysis revealed that 1/75 increase in the modified-MedDietScore was associated with 13% lower odds (95%CI 0.83, 0.91, p<0.001) of having CRC. Moderate alcohol intake (1-2 wineglasses per day) was associated with lower odds of CRC (OR=0.35, 95%CI 0.16, 0.74 for men, and 0.41, 95%CI 0.18, 0.91 for women), while high alcohol intake (4 or more wineglasses/day) was associated with increased odds, only in men (OR=3.45 (95%CI 1.35, 8.83). Red wine drinking was associated with lower odds of CRC only in men with OR=0.47 (95%CI 0.23, 0.96), while no other type of alcoholic beverages exhibited any association. Smokers who were away from the MD had 2.9-fold greater odds to have CRC while those who were close to the MD 2.1. Conclusions: The MD seems to have a protective role in the development of colorectal cancer, while it has the ability to moderate the detrimental effect of other factors, like MetS and smoking. The modified-MedDietScore has a good discriminating ability for CRC and can be used as a pre-screening tool for this type of cancer. Alcohol intake has a J-shape association with.

Εισαγωγή: Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του GLOBOCAN 2008, ο καρκίνος του παχέος εντέρου καταλαμβάνει την τρίτη θέση σε παγκόσμιο επίπεδο, την πρώτη θέση στην Ευρώπη και την τρίτη στην Ελλάδα. Το ένα τρίτο του συνόλου των περιπτώσεων κακοήθειας πιθανόν να οφείλεται σε διατροφικούς παράγοντες και στη φυσική δραστηριότητα. Από τη βιβλιογραφία προκύπτει ότι η Μεσογειακή Δίαιτα (ΜΔ) φαίνεται να προστατεύει από τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Σκοπός: Η διερεύνηση του ρόλου της διατροφής στον καρκίνο του παχέος εντέρου, η μελέτη της πιθανής επίδρασης της ΜΔ στη σχέση διαφόρων γνωστών παραγόντων που σχετίζονται με τον καρκίνο του παχέος εντέρου και η ανάπτυξη μεθοδολογίας για τη δημιουργία διατροφικού δείκτη αξιολόγησης της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Υλικό και Μέθοδοι: Πρόκειται για μελέτη ασθενών – μαρτύρων οι οποίοι προέρχονταν από την περιοχή της Αττικής. Στη μελέτη συμμετείχαν 250 διαδοχικοί ασθενείς με πρωτοπαθή καρκίνο του παχέος εντέρου (63±12 ετών, 59% άνδρες) και 250 υγιείς εξομοιωμένοι κατά ομάδες ως προς το φύλο και την ηλικία. Χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο που αφορούσε κοινωνικο-δημογραφικά, κλινικά, διατροφικά χαρακτηριστικά και συμπεριφορές. Για την αποτίμηση της προσκόλλησης στη ΜΔ χρησιμοποιήθηκε το MedDietScore (εύρος 0-55). Επιπλέον, με την εφαρμογή διαφόρων μοντέλων πολυπαραγοντικής λογαριθμιστικής ανάλυσης διερευνήθηκαν οι συσχετίσεις γνωστών παραγόντων (μεταβολικό σύνδρομο, αλκοόλ, κάπνισμα) με το υποκείμενο νόσημα, αλλά και ο πιθανός τροποποιητικός ρόλος της ΜΔ στις συσχετίσεις αυτές. Αποτελέσματα: Η ΜΔ βρέθηκε να έχει την ίδια προστατευτική σχέση με τον καρκίνο του παχέος εντέρου τόσο σε άτομα με μεταβολικό σύνδρομο (0,84, 95%ΔΕ 0,76, 0,93) όσο και σε άτομα χωρίς μεταβολικό σύνδρομο (0,89, 95%ΔΕ 0,85, 0,94). Η ευαισθησία, η ειδικότητα και η ακρίβεια του MedDietScore ήταν 53% (95%ΔΕ 49-57%), 67% (95%ΔΕ 63-71%) και 60%, αντίστοιχα, για το κατώφλι <29/55 που χρησιμοποιήθηκε για τον ορισμό των «ανθυγιεινών» διατροφικών συνηθειών. Ο τροποποιημένος δείκτης modified- MedDietScore (εύρος 0-75) που προτάθηκε από αυτή την εργασία περιελάμβανε επιπλέον τον ημερήσιο αριθμό γευμάτων, την κατανάλωση καφέ και την χρήση επιτραπέζιου αλατιού και αντικολλητικών σκευών. Η ανάλυση έδειξε ότι αύξηση κατά 1/75 στο τροποποιημένο MedDietScore συσχετίσθηκε με 13% λιγότερες πιθανότητες (95%ΔΕ 0,83, 0,91, p<0,001) να έχει κάποιος καρκίνο του παχέος εντέρου. Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ (1-2 ποτήρια του κρασιού ημερησίως) συσχετίσθηκε με λιγότερες πιθανότητες να έχει κάποιος καρκίνο του παχέος εντέρου (ΣΛ=0,35, 95%ΔΕ 0,16, 0,74 για τους άνδρες και 0,41, 95%ΔΕ 0,18, 0,91 για τις γυναίκες), ενώ η υψηλή κατανάλωση αλκοόλ (4 ή και περισσότερα ποτήρια του κρασιού ημερησίως) σχετίσθηκε με αυξημένες πιθανότητες μόνο στους άνδρες (ΣΛ=3,45, 95%ΔΕ 1,35, 8,83). Από τα είδη αλκοόλ μόνο το κόκκινο κρασί βρέθηκε να συσχετίζεται με λιγότερες πιθανότητες και μόνο στους άνδρες, (ΣΛ=0,47, 95%ΔΕ 0,23, 0,96). Καπνιστές που ήταν μακριά από το μοντέλο της ΜΔ είχαν 2,9 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν καρκίνο του παχέος εντέρου, ενώ αυτοί που ήταν κοντά στην ΜΔ 2,1 (p<0,05). Συμπεράσματα: Η ΜΔ φαίνεται να έχει προστατευτικό ρόλο στην εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου, ενώ έχει την ικανότητα να μετριάζει την επιβαρυντική επίδραση άλλων παραγόντων κινδύνου, όπως είναι το μεταβολικό σύνδρομο ή το κάπνισμα. Η τροποποιημένη προτεινόμενη εκδοχή του MedDietScore φαίνεται να έχει καλή διαγνωστική ικανότητα ως εργαλείο ανίχνευσης ατόμων υψηλού κινδύνου για καρκίνο του παχέος εντέρου. Η κατανάλωση αλκοόλ εμφανίζει παραβολική συσχέτιση με την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου.