Ανάλυση δερματοσκοπικών ευρημάτων των βασικοκυτταρικών καρκινωμάτων και η συμβολή της δερματοσκόπησης στην αύξηση της διαγνωστικής τους ακρίβειας

Abstract

Background: There is limited data on dermoscopic features of basal cell carcinomas (BCCs). We evaluated the presence of dermoscopic features in superficial (sBCCs), nodular (nBCCs), pigmented and non-pigmented BCCs in order to evaluate the role of dermoscopy in the diagnosis of different subtypes of BCCs. Methods: We conducted a retrospective study to evaluate the presence of dermoscopic features in superficial, nodular, pigmented and non-pigmented BCCs. One hundred thirty eight lesions (42 superficial, 96 nodular, 102 pigmented and 36 non-pigmented) were assessed by dermoscopy. Results: The most significant features in all categories, were a scattered vascular pattern, featureless areas, atypical red vessels, arborizing vessels, comma vessels, background of white-red structureless areas and telangiectasias. Haemorrhage-ulceration, hypopigmented areas and blue-grey ovoid nests were all more likely to be observed in sBCCs, than in nBCCs (p<0.0001). Arborizing and atypical red vessels in addition to featureless areas, were more frequent in nodular than in sBCCs (p<0.0001). Telangectasias, white-red structureless areas, red dots and red globules were more common in non-pigmented than in pigmented BCCs (p<0.0001). In addition, a significant difference of arborizing vessels was detected in pigmented lesions in comparison to non-pigmented (p<0.0001). Conclusions: Dermoscopic hallmarks of all BCCs may be the scattered atypical vessels, featureless areas and the white-red structureless background. Superficial BCCs are also characterized by comma vessels, haemorrhage, small ulcerations, hypopigmented areas, telangiectasias and blue-gray ovoid nests while nBCCs by arborizing vessels. Dermoscopy was found to be a valuable tool for the diagnosis of specific subtypes of BCCs.

Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (ΒΚΚ) είναι η συχνότερη μορφή δερματικού καρκίνου. Είναι συχνή πάθηση, εμφανιζόμενη σε ηλικία, συνήθως άνω των 40 ετών. Εντοπίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε έντριχα, φωτοεκτεθειμένα μέρη, κυρίως πρόσωπο, ώτα, λαιμό καταδεικνύοντας τη σχέση εμφάνισής του με την αθροιστική δράση της ηλιακής ακτινοβολίας στα εκτεθειμένα μέρη του σώματος, σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα. Το ΒΚΚ εμφανίζεται συνήθως ως μονήρης βλάβη. Σε ποσοστό περίπου 40%, άτομα που είχαν ένα ΒΚΚ, θα εμφανίσουν στην επόμενη δεκαετία μία ή περισσότερες νέες βλάβες. Το ΒΚΚ μεθίσταται πολύ σπάνια, παρόλα αυτά, χωρίς θεραπευτική αντιμετώπιση, ο όγκος αυτός μπορεί να εξελιχθεί σε ιδιαίτερα τοπικά καταστρεπτικό και διεισδυτικό όγκο του δέρματος. Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα ανήκει στο ευρύ φάσμα των κακοηθών επιδερμιδικών νεοπλασιών ή των μη μελανινοκυτταρικών όγκων. Η διάγνωσή του βασίζεται στην κλινική εξέταση, το ιστορικό του ασθενούς και την ιστοπαθολογική μελέτη. Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε μια νέα τεχνική αναίμακτη και εύκολη η οποία φαίνεται να συμβάλλει σημαντικά στην έγκαιρη διάγνωση κακοήθων βλαβών δέρματος: η δερματοσκόπηση. Η εξέταση δηλαδή με μικροσκόπιο επιφάνειας δέρματος, η οποία προσφέρει ένα είδος ενδιάμεσης εικόνας μεταξύ κλασσικής κλινικής εικόνας και ιστολογικής. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει την υπομακροσκοπική εκτίμηση των αλλοιώσεων του δέρματος, από την επιδερμίδα έως το χόριο. Στην παρούσα μελέτη έγινε μια προσπάθεια να συνεκτιμηθούν παλιά με καινούργια δεδομένα, να αναλυθούν τα δερματοσκοπικά ευρήματα των ΒΚΚ. και να αξιολογηθεί η χρησιμότητα της μεθόδου της δερματοσκόπησης στην διάγνωση και παρακολούθηση των ΒΚΚ, με απώτερο σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως εξέταση ρουτίνας για τη διάγνωση αυτών των όγκων. Μελετήθηκαν συνολικά 138 βλάβες ΒΚΚ, σε 96 ασθενείς, οι οποίοι επισκέφτηκαν το νοσοκομείο μας στο χρονικό διάστημα μεταξύ του Ιανουάριου 2007 έως και τον Δεκέμβριο 2008 και αυτές αξιολογήθηκαν δερματοσκοπικά (42 επιφανειακά, 96 οζώδη, 102 μελαγχρωματικά και 36 μη-μελαγχρωματικά ΒΚΚ). Η αξιολόγηση των βλαβών διενεργήθηκε με ψηφιακό δερματοσκόπιο (Mole Max II, 30 φορές μεγέθυνση). Όλα τα δερματοσκοπικά κριτήρια αναλύθηκαν σε σχέση με την ύπαρξη ή την απουσία οζώδους βλάβης και μελάγχρωσης με σκοπό να εξεταστεί κατά πόσον υπήρχε σημαντικώς στατιστική διαφορά μεταξύ των κατηγοριών οζώδη - επιφανειακά ΒΚΚ, και μελαγχρωματικά - μη μελαγχρωματικά ΒΚΚ. Για τον σκοπό αυτό εφαρμόστηκε η στατιστική δοκιμασία x² για τετράπτυχο πίνακα (Fisher’s exact test). Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά σε όλες τις κατηγορίες, ήταν το διάσπαρτο αγγειακό πρότυπο, οι περιοχές άνευ ειδικών κριτηρίων, τα άτυπα ερυθρά αγγεία, τα διακλαδιζόμενα αγγεία, τα αγγεία με μορφή κόμματος, το λευκο-ρόδινο υπόστρωμα και οι τηλεαγγειεκτασίες. Αιμορραγία, εξέλκωση, περιοχές υπομελάγχρωσης και γκρι-μπλε ωοειδές φωλιές παρατηρήθηκαν πιο συχνά στα επιφανειακώς επεκτεινόμενα ΒΚΚ , σε σχέση με τα οζώδη (p<0,0001). Διακλαδιζόμενα και άτυπα αγγεία επιπρόσθετα με περιοχές άνευ ειδικών δερματοσκοπικών κριτηρίων, καταγράφηκαν πιο συχνά στα οζώδη ΒΚΚ (p<0,0001). Τηλεαγγειεκτασίες, λευκό-ρόδινο άνευ ειδικών δερματοσκοπικών δομών υπόστρωμα, στικτά αγγεία και ερυθρά σφαιρίδια ήταν πιο συχνά σε μη μελαγχρωματικά από ό, τι σε μελαγχρωματικά ΒΚΚ (p<0,0001). Επιπλέον, διακλαδιζόμενα αγγεία με στατιστικώς σημαντική διαφορά ανιχνεύθηκαν στις μελαγχρωματικές βλάβες όταν αυτές συγκρίθηκαν με μη-μελαγχρωματικές (p<0,0001). Η καθιέρωση των συγκεκριμένων δερματοσκοπικών κριτηρίων (δερματοσκοπικού αλγόριθμου) στα οποία καταλήξαμε, είναι ουσιαστικής σημασίας για την έγκαιρη και ακριβή διάγνωση διαφόρων υποτύπων ΒΚΚ. Ιδιαίτερα σημαντικό συμπέρασμα από τη μελέτη μας, είναι η ορθή κατάταξη των επιμέρους υποτύπων του ΒΚΚ, ώστε αυτή να οδηγήσει σε αποφυγή περιττών ιατρικών πράξεων, χειρουργικών επεμβάσεων, αποφυγή λανθασμένης κατηγοριοποίησης η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη νοσηρότητα και υποτροπές. Με τον τρόπο αυτό αντιμετωπίζεται ο ασθενής με ΒΚΚ όσο το δυνατόν ορθότερα. Στα πλαίσια αυτά, η κλινική εικόνα σε συνδυασμό με τον δερματοσκοπικό αλγόριθμο που περιγράφηκε στη παρούσα μελέτη, μπορούν να ενισχύσουν τη διαγνωστική ακρίβεια του σύγχρονου δερματολόγου.