Προσχολικοί δείκτες πρόβλεψης της αναγνωστικής επίδοσης

Abstract

A lot of longitudinal studies have been carried out aiming at the determination of predictors of reading performance. Most of them have shown that a set of skills that are developed by the child before the formal education, places the foundations for the later reading score. The aim of present longitudinal study was to examine if specific skills that are developed during preschool years could predict the reading score in the first and second grade of primary school. In this longitudinal study 287 children (146 boys and 141 girls) participated, whose mother tongue was Greek and they were examined during the third term in the kindergarten and in the first and second grade of primary school. At the kindergarten, the phonological awareness (syllable segmentation, recognition of common initial phoneme, deletion of syllable and phoneme), the rapid automatized naming (RAN), the phonological short-term memory (digit span and repetition of nonwords), the auditory processing (discrimination of sets of sounds), the motor development (static balance, eye-movement co-ordination, coping shape) and the oral language (receptive and expressive vocabulary) were evaluated. Reading performance (accuracy, fluency and text comprehension) was evaluated in the A and B class of Primary school. In order to examine of the predicting force of the measurements in the kindergarten we performed stepwise linear regression analyses having as an independent variables the measurements in the kindergarten and as dependent both the total reading score, and its components: accuracy, fluency and comprehension. Results showed not only the total reading score, but the accuracy and the fluency of reading as well, are predicted in the first grade of primary school by the phonological awareness and the phonological memory scores during kindergarten. The oral language plays the most important role in the text comprehension and the phonological awareness and the phonological memory come after. The total reading score and the fluency of reading in the second grade were predicted by the phonological awareness and the phonological memory scores. In this grade the phonological awareness, the phonological memory and the copy of shapes seem to be important for the accuracy of reading, while the oral language, the repetition of nonwords and the auditory possessing play an important role for the text comprehension. Moreover, aiming to find out if the same predictions can be made for poor readers from the total sample we defined as children with low reading scores those who scored 1.5 S.D under the average score in total reading performance. 21 (7.3%) children fulfilled the above criterion in the 1st grade and 22 (7.6%) children in 2nd grade. In this group of children investigated which skills at the preschool age could predict the low reading score. Results showed that the tests that predict the low reading score (total) in the 1st grade is the phonological awareness and the rapid automatized naming. At the same time phonological awareness was the only predictor of accuracy and fluency of reading. In the 2nd grade the tests that predict low reading score (total), are the motor tasks. Accuracy and fluency in reading were predicted by the rapid automatized naming of pictures and the shape copying was an important predictor of text comprehension. Our results suggest that the utilization of such early evidence through intervention programs at preschool age and during the first school years could contribute to the prevention of possible problems in the reading score of primary school children.

Πολλές διαχρονικές έρευνες έχουν διεξαχθεί με στόχο τoν προσδιορισμό προβλεπτικών δεικτών της αναγνωστικής επίδοσης και έχουν καταδείξει ότι μια σειρά δεξιοτήτων που αναπτύσσονται από το παιδί πριν την τυπική εκπαίδευση, θέτει τα θεμέλια για την μετέπειτα αναγνωστική επίδοση. Σκοπός της παρούσας διαχρονικής μελέτης είναι να εξετάσουμε εάν συγκεκριμένες δεξιότητες που αναπτύσσονται από την προσχολική ηλικία μπορούν να προβλέψουν την αναγνωστική επίδοση στην Α΄ και Β΄Δημοτικού. Στην διαχρονική αυτή μελέτη συμμετείχαν 287 παιδιά (146 αγόρια και 141 κορίτσια), τα οποία είχαν όλα μητρική γλώσσα την ελληνική και εξετάστηκαν κατά το τρίτο τρίμηνο της φοίτησής στο νηπιαγωγείο, στην πρώτη και τη δευτέρα τάξη του δημοτικού σχολείου. Στην προσχολική ηλικία αξιολογήθηκε η φωνολογική επίγνωση (συλλαβική κατάτμηση, αναγνώριση κοινού αρχικού φωνήματος, απάλειψη συλλαβής και φωνήματος), η ταχύτητα κατονομασίας εικόνων, η φωνολογική βραχύχρονη μνήμη (αριθμητικό μνημονικό πεδίο και επανάληψη ψευδολέξεων), η διάκριση σειράς ήχων, η κινητική ανάπτυξη (στατική ισορροπία, οπτικοκινητικός συντονισμός, γραφοκινητική ικανότητα) και ο προφορικός λόγος (προσληπτικό και εκφραστικό λεξιλόγιο). Στη Α΄ και Β΄ τάξη Δημοτικού αξιολογήθηκε η αναγνωστική επίδοση (ακρίβεια, ευχέρεια και κατανόηση). Για την εξέταση της προβλεπτικής ισχύς των μετρήσεων στο νηπιαγωγείο πραγματοποιήθηκαν αναλύσεις γραμμικής παλινδρόμησης και βήμα προς βήμα (stepwise) έχοντας ως ανεξάρτητες μεταβλητές τις μετρήσεις στο νηπιαγωγείο και εξαρτημένες τόσο την συνολική αναγνωστική επίδοση, όσο και τις συνιστώσες της ακρίβεια, ευχέρεια και κατανόηση. Aπό τα αποτελέσματα προκύπτει ότι η φωνολογική επίγνωση και η φωνολογική μνήμη προβλέπουν όχι μόνο την συνολική αναγνωστική επίδοση, αλλά την ακρίβεια και την ευχέρεια ανάγνωσης. στην Α΄ δημοτικού Ο προφορικός λόγος διαδραματίζει τον σημαντικότερο ρόλο στην κατανόηση κειμένου και ακολουθούν η φωνολογική επίγνωση και η φωνολογική μνήμη. Στην Β΄τάξη η φωνολογική επίγνωση και η φωνολογική μνήμη προβλέπουν την συνολική αναγνωστική επίδοση και την ευχέρεια ανάγνωσης. Για την πρόβλεψη της ακρίβειας ανάγνωσης φαίνεται να είναι σημαντικές η φωνολογική επίγνωση, η φωνολογική μνήμη και η αντιγραφή σχημάτων, ενώ για την κατανόηση κειμένου σημαντικό ρόλο παίζουν ο προφορικός λόγος, η επανάληψη ψευδολέξεων και η ακουστική επεξεργασία. Επιπλέον, για να δούμε αν οι ίδιες προβλέψεις ισχύουν και για τους φτωχούς αναγνώστες, από το συνολικό δείγμα μας διαχωρίσαμε ως παιδιά με χαμηλή αναγνωστική επίδοση όσα είχαν επίδοση 1.5 τυπική απόκλιση κάτω από το μέσο όρο επίδοσης στη συνολική αναγνωστική ικανότητα. Συνολικά 21 (7.3%) παιδιά πληρούσαν το παραπάνω κριτήριο στην Α΄ δημοτικού και 22 (7.6) παιδιά στην Β΄ δημοτικού. Σε αυτή την ομάδα παιδιών διερευνήσαμε ποιες δεξιότητες στην προσχολική ηλικία προβλέπουν την χαμηλή αναγνωστική επίδοση. Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι οι δοκιμασίες που προβλέπουν την χαμηλή αναγνωστική επίδοση (συνολική) στην Α΄ δημοτικού είναι η φωνολογική επίγνωση και η ταχύτητα κατονομασίας εικόνων. Ενώ η φωνολογική επίγνωση αναδείχθηκε ο μοναδικός δείκτης πρόβλεψης της ακρίβειας και της ευχέρειας ανάγνωσης. Στην Β΄ δημοτικού οι δοκιμασίες που προβλέπουν την χαμηλή αναγνωστική επίδοση (συνολική), είναι οι κινητικές δοκιμασίες. Η ταχύτητα κατονομασίας εικόνων προέβλεψε την ακρίβεια και την ευχέρεια ανάγνωσης και η αντιγραφή σχημάτων την κατανόηση κειμένου. Από τα αποτελέσματά μας προκύπτει ότι η αξιοποίηση τέτοιων πρώιμων ενδείξεων, μέσω προγραμμάτων παρέμβασης στην προσχολική ηλικία και στα πρώτα σχολικά έτη, μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη πιθανών προβλημάτων στην αναγνωστική επίδοση των παιδιών στο δημοτικό.