Η αποτελεσματικότητα των συστημάτων ποιότητας και ασφάλειας των τροφίμων: Οι κρίσιμοι παράγοντες αποτελεσματικής εφαρμογής και η επίδραση στην απόδοση των επιχειρήσεων τροφίμων

Abstract

The purpose of the present thesis is to contribute to the creation of an instrument measuring the effectiveness of quality (ISO 9001) and food safety (HACCP) systems. Its purpose is also the determination of Critical Factors of Effective Implementation (CFEI) and the assessment of their effect on any efficacious application of the above stated systems. Finally, its target is to specify the extent to which quality and food safety systems affect both the performance of a business and the quality of derived products. Initially, the Exploratory Factor Analysis (EFA) was applied. Then, in order to check the reliability and validity of the non observed factors of the model in question, the Confirmatory Factor Analysis (CFA) was put into practice. The connections among the non observed model factors were verified through the Structural Equation Modeling (SEM) inspection. An instrument measuring the ISO 9001 and HACCP systems effectiveness when these are applicable to food business is recommended. The measurement of the effectiveness achieved through the achievement level of the six aims of the above stated systems. Furthermore, the data analysis revealed that statistically, there are three important CFEI of ISO 9001 and HACCP systems when these are put into practice unified. The level assessment of influence of the effective implementation of the ISO 9001 and HACCP systems to food company performance, confirmed by the immediate and important influence on the operational performance and product quality, whereas the direct impact on the business – financial performance was non statistically significant. The measurement instrument of the effectiveness of the ISO 9001 and HACCP systems which recommended in this thesis, can be adopted by organizations and food business not only for the assessment of the applied quality systems but also for the comprehension of variables which business should focus on, in order for the quality systems targets to be achieved. In addition is vital for the food business to be aware of the identity and importance of CFEI in advance, so that they are able to develop, apply and maintain an effective food quality and safety system.

Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι να συμβάλει στη δημιουργία ενός εργαλείου που μετρά την αποτελεσματικότητα των συστημάτων ποιότητας ISO 9001 και ασφάλειας των τροφίμων HACCP. Σκοπός επίσης είναι ο προσδιορισμός των Κρίσιμων Παραγόντων Αποτελεσματικής Εφαρμογής (ΚΠΑΕ) των συστημάτων ISO 9001 και HACCP και η αξιολόγηση της επίδρασής τους στην αποτελεσματική εφαρμογή των παραπάνω συστημάτων. Τέλος, στοχεύει στον προσδιορισμό του βαθμού επίδρασης της αποτελεσματικότητας των συστημάτων ποιότητας και ασφάλειας των τροφίμων στην απόδοση των επιχειρήσεων και την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων. Αρχικά, εφαρμόστηκε Εξερευνητική Παραγοντική Ανάλυση (EFA). Για τον έλεγχο της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας των μη παρατηρούμενων παραγόντων του μοντέλου, εφαρμόστηκε η Επιβεβαιωτική Παραγοντική Ανάλυση (CFA), ενώ οι σχέσεις μεταξύ των παραγόντων του μοντέλου επιβεβαιώθηκαν μέσω του ελέγχου του Μοντέλου Δομικών Εξισώσεων (SEM). Προτείνεται ένα εργαλείο μέτρησης της αποτελεσματικότητας των συστημάτων ISO 9001 και HACCP όταν αυτά εφαρμόζονται στις επιχειρήσεις τροφίμων. Η μέτρηση της αποτελεσματικότητας πραγματοποιείται με τον προσδιορισμό του βαθμού επίτευξης των έξι στόχων των παραπάνω συστημάτων. Επίσης, η ανάλυση των δεδομένων αποκάλυψε πως υπάρχουν τρείς στατιστικά σημαντικοί ΚΠΑΕ των συστημάτων ISO 9001 και HACCP όταν αυτά εφαρμόζονται ενοποιημένα στις επιχειρήσεις τροφίμων. Ο προσδιορισμός του βαθμού επίδρασης της αποτελεσματικής εφαρμογής των συστημάτων ISO 9001 και HACCP στην απόδοση των επιχειρήσεων τροφίμων, επιβεβαίωσε την άμεση και σημαντική επίδραση στη λειτουργική απόδοση και στην ποιότητα των προϊόντων, ενώ βρέθηκε στατιστικά μη σημαντική η άμεση επίδραση στην επιχειρηματική – οικονομική απόδοση των επιχειρήσεων. Το εργαλείο μέτρησης της αποτελεσματικότητας των συστημάτων ISO 9001 και HACCP που προτείνεται στη διατριβή, μπορεί να υιοθετηθεί από οργανισμούς, φορείς και επιχειρήσεις τροφίμων, τόσο για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των συστημάτων ποιότητας που εφαρμόζονται, όσο και στο να κατανοηθούν οι μεταβλητές όπου θα πρέπει να εστιαστούν οι επιχειρήσεις για την επίτευξη των στόχων των συστημάτων ποιότητας. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό για τις επιχειρήσεις τροφίμων να γνωρίζουν εκ των προτέρων την ταυτότητα και τη σημασία των ΚΠΑΕ ώστε να μπορέσουν να αναπτύξουν, να εφαρμόσουν και να συντηρήσουν ένα αποτελεσματικό σύστημα ποιότητας και ασφάλειας των τροφίμων.