Εκπαιδευτικό πρόγραμμα ανάπτυξης του αφηγηματικού λόγου μέσω στρατηγικών σε παιδιά προσχολικής ηλικίας που παρουσιάζουν αναπτυξιακές διαταραχές λόγου

Abstract

Η μελέτη αυτή διερευνά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν παιδιά προσχολικής ηλικίας με αναπτυξιακές διαταραχές του λόγου στην αφηγηματική λειτουργία και τις δυνατότητες να διδαχθούν μεθόδους οργάνωσης του αφηγηματικού λόγου πριν από την είσοδό τους στο σχολείο. Εκκινεί από την υπόθεση ότι: παιδιά προσχολικής ηλικίας, τα οποία εμφανίζουν χαμηλές ακουστικοφωνητικές ικανότητες αναμένεται να παρουσιάσουν γλωσσικές δυσκολίες, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν την αφηγηματική λειτουργία. Οι δυσκολίες αυτές θεωρείται ότι θέτουν τα παιδιά σε επικινδυνότητα για μαθησιακές δυσκολίες. Στόχος της έρευνας είναι: σε παιδιά τα οποία εμφανίζουν αυτού του τύπου τις δυσκολίες να εφαρμοστεί ένα ψυχοπαιδαγωγικό πρόγραμμα παρέμβασης ώστε να προληφθούν ή να περιοριστούν οι δυσκολίες της αφηγηματικής λειτουργίας πριν από την είσοδό τους στο σχολείο. Το πρόγραμμα είναι προσανατολισμένο στην εκπαίδευση στρατηγικών της επίλυσης προβλημάτων και της δομής ιστοριών (story grammar). Για την επιλογή του δείγματος εξετάστηκαν με το ITPA 328 παιδιά προσχολικής ηλικίας τα οποία, σύμφωνα με τη γνώμη των νηπιαγωγών τους, υστερούσαν σε σχέση με τους συμμαθητές τους στο λόγο. Από αυτά επιλέχτηκαν 30 παιδιά, τα οποία παρουσίασαν χαρακτηριστικά αναπτυξιακών διαταραχών λόγου σύμφωνα με το κριτήριο. Στη συνέχεια έγινε η αξιολόγηση των γλωσσικών ικανοτήτων και της αφηγηματικής λειτουργίας και ο χωρισμός του δείγματος σε πειραματική ομάδα, που θα συμμετείχε στο πρόγραμμα παρέμβασης και σε ομάδα ελέγχου. Με βάση τα αποτελέσματα της αξιολόγησης, έγινε ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του προγράμματος παρέμβασης. Τέλος, έγινε η τελική αξιολόγηση των δύο ομάδων (πειραματική-ελέγχου) με τα αρχικά κριτήρια προκειμένου να διαπιστωθούν τα αποτελέσματα από την εφαρμογή του προγράμματος παρέμβασης. Τα σημαντικότερα από τα ευρήματα είναι ότι, αν και κατά την τελική αξιολόγηση δεν υπήρξε σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των δύο ομάδων όσον αφορά τις ψυχογλωσσικές-γνωστικές και τις γλωσσικές ικανότητες, οι δύο ομάδες παρουσίασαν διαφορές στην αφηγηματική λειτουργία. Τα παιδιά της πειραματικής ομάδας, τα οποία συμμετείχαν στο πρόγραμμα παρέμβασης, αφηγήθηκαν στην πλειοψηφία τους ιστορίες με αφηγηματική δομή, αλληλουχία και συνοχή. Τα παιδιά της Ομάδας Ελέγχου, τα οποία παρακολούθησαν μόνο την τυπική εκπαίδευση, εξακολουθούσαν να παρουσιάζουν δυσκολίες στην αφηγηματική λειτουργία ανάλογες με τις αρχικές. Το πρόγραμμα που σχεδιάστηκε κρίθηκε αποτελεσματικό για την πλειοψηφία των παιδιών στα οποία εφαρμόστηκε. Καθώς επίσης η εφαρμογή του είναι δυνατή και σε ομάδα παιδιών προτείνεται ως εναλλακτική μορφή εκπαίδευσης της αφηγηματικής λειτουργίας στην προσχολική και στην πρώτη σχολική ηλικία σε τμήματα ένταξης και σε προγράμματα σύγκλισης μέσα στην τάξη.