Αξιολόγηση του περιβάλλοντος της τάξης και των πεποιθήσεων των καθηγητών ως προς το πλαίσιο της διδασκαλίας της χημείας σε Αττική και Κύπρο

Abstract

The purpose of this doctorate thesis has been the assessment of the classroom environment in Grade 10 chemistry classes in Attica based on the perceptions and attitudes of the students both in Attica and Cyprus as well as the beliefs of the teachers regarding the context of teaching the subject in Attica with the aim of teaching it effectively. The curriculum in Greece aims at the students’ acquisition of a theoretical knowledge of chemistry while in Cyprus at the development of the students’ skills in the lab. The research was carried out in public schools in the school year 2003-04. The participants were 1394 students of 49 classes of Attica, 225 students of 15 classes of Cyprus and 60 teachers of science of the schools of Attica. The development of the questionnaire for the classroom environment was based on available learning environment questionnaires. The questionnaires on the students’ enjoyment in the chemistry lesson, the teachers’ beliefs in their capabilities, and teaching context were translations of available questionnaires. Also another one was used which sought to ascertain those factors which would influence the students in their decision to pursue the chemistry lesson in the next year. It also sought to investigate the lesson’s difficulty and its popularity compared to physics. The data were analyzed to explore the validity and the reliability of the new learning environment instrument and to validate the other questionnaires. The results for the learning environment showed that the new questionnaire was valid and could be used in both countries, Cypriot students perceived their classroom environment more favourable and enjoyed the lesson more than their fellow students in Attica, and the students’ enjoyment was positively related with the lesson’s connection to every day life in both countries. Also Attica students enjoyed it because they were involved in the learning process while there was no significant relationship between the students’ enjoyment and their gender. Students of both genders in both countries seemed to consider the chemistry lesson ‘not difficult’ and more popular than that of physics and willing to chose it if interested. The results of teachers’ beliefs showed teachers to deem that they were effective in teaching chemistry in the current context, the context did not correspond to their needs and capabilities, and there was no possibility for a supporting context to be in force in their school. The conclusions referred to the consolidation of the validity of the new questionnaire in both countries and its use in relevant research, the teachers’ intervention in the classroom environment aiming at the improvement of the learning process, and the greater use of the lab. Conclusions also referred to a better understanding of the consolidated beliefs of teachers as to the current teaching context which should be taken into account in making changes in chemistry education so that teachers’ beliefs would not stand an obstacle to their realization.

Σκοπός της διατριβής υπήρξε η αξιολόγηση, του περιβάλλοντος της τάξης στο μάθημα της χημείας της Α΄ λυκείου στην Αττική, με βάση τις αντιλήψεις και τις στάσεις των μαθητών σε Αττική και Κύπρο καθώς και των πεποιθήσεων των καθηγητών ως προς το πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος στην Αττική, με στόχο την αποτελεσματική διδασκαλία του. Το πρόγραμμα σπουδών στην Ελλάδα αποσκοπεί στην απόκτηση θεωρητικών γνώσεων χημείας από τους μαθητές ενώ στην Κύπρο στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους στο εργαστήριο. Η έρευνα διεξήχθη σε δημόσια σχολεία, αστικών κέντρων στην Κύπρο, τη σχολική χρονιά 2003-04. Συμμετείχαν 1.394 μαθητές από 49 τμήματα στην Αττική και 225 μαθητές από 15 τμήματα στην Κύπρο. Επίσης, συμμετείχαν οι 60 καθηγητές των φυσικών επιστημών των σχολείων της Αττικής. Η ανάπτυξη του ερωτηματολογίου για το περιβάλλον της τάξης βασίστηκε σε διαθέσιμα ερωτηματολόγια. Τα ερωτηματολόγια για, την ευχαρίστηση των μαθητών στο μάθημα της χημείας, τις πεποιθήσεις δυνατότητας και πλαισίου εργασίας των καθηγητών υπήρξαν μεταφράσεις διαθέσιμων ερωτηματολογίων. Χρησιμοποιήθηκε ένα ερωτηματολόγιο που διερευνούσε τις παραμέτρους που θα επηρέαζαν τους μαθητές να επιλέξουν τη χημεία στην επόμενη τάξη καθώς και τη δυσκολία του μαθήματος και τη δημοτικότητά του σε σχέση με εκείνη της φυσικής. Τα δεδομένα των δειγμάτων αναλύθηκαν για να ελεγχθεί η αξιοπιστία και η εγκυρότητα του νέου ερωτηματολογίου για το μαθησιακό περιβάλλον και για να σταθμιστούν τα υπόλοιπα. Τα αποτελέσματα για το μαθησιακό περιβάλλον έδειξαν ότι: το νέο ερωτηματολόγιο υπήρξε έγκυρο και ήταν δυνατή η χρήση του στις δύο χώρες, οι Κύπριοι μαθητές αντιλαμβανόντουσαν ως πιο ευνοϊκό το περιβάλλον της τάξης από τους συμμαθητές τους στην Αττική και ότι ένιωθαν μεγαλύτερη ευχαρίστηση από εκείνους στο μάθημα, η ευχαρίστηση των μαθητών σχετιζόταν θετικά με τη σύνδεση του μαθήματος με την καθημερινή τους ζωή στις δύο χώρες και με την εμπλοκή των μαθητών της Αττικής στη μαθησιακή διαδικασία ενώ δεν βρέθηκε να σχετίζεται σημαντικά με το φύλο του μαθητή. Οι μαθητές και των δύο φύλων βρέθηκε να αξιολογούν το μάθημα της χημείας ως μη δύσκολο και περισσότερο δημοφιλές από εκείνο της φυσικής ενώ θα το επέλεγαν εφόσον θα τους ήταν ενδιαφέρον. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα οι καθηγητές βρέθηκε να πιστεύουν ότι, ήταν αποτελεσματικοί στη διδασκαλία της χημείας στο ισχύον πλαίσιο εργασίας, το οποίο δεν ανταποκρινόταν στις ανάγκες και στις δυνατότητές τους, το βοηθητικό πλαίσιο εργασίας δεν υπήρχε πιθανότητα να συμβεί στο σχολείο τους. Τα συμπεράσματα αφορούσαν στην εγκυρότητα του νέου ερωτηματολογίου και στη χρήση του σε συναφείς έρευνες, στην τροποποίηση του μαθησιακού περιβάλλοντος από τους καθηγητές με σκοπό τη βελτίωση της μαθησιακής διαδικασίας και στη μεγαλύτερη αξιοποίηση του εργαστηρίου. Επίσης, αφορούσαν στην περαιτέρω κατανόηση των παγιωμένων πεποιθήσεων των καθηγητών για το ισχύον πλαίσιο εργασίας τους, οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαμόρφωση αλλαγών στην εκπαίδευση του μαθήματος της χημείας ώστε να μη σταθούν εμπόδια στην υλοποίηση τους.