Αντιλήψεις μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τον ρόλο του σχολείου στην ανάπτυξη της Ιδιότητας του Πολίτη

Abstract

This dissertation focuses on investigating the impact of academic and certain individual-psychological characteristics and socialization factors on the formulation of the norms of Citizenship. Additionally, the hypothesis of the existence of a strong correlation between the norms of Citizenship and the intention for future involvement in various forms of social and political participation is investigated.Initially, a literature analysis was carried out in order to substantiate theoretically the research hypotheses. After the completion of this stage, a quantitative research survey was conducted by means of a questionnaire. 623 3rd Grade Senior Public High School students from the areas of the Regional Unit of Central Athens, the Thessaloniki Metropolitan Area, the Regional Units of Larissa, Magnesia, Ioannina, Trikala and Karditsa participated in our research. The students in our sample come from schools which are situated both in large or small urban centers and in areas with semi-urban and rural characteristics. Univariate, bivariate and multivariate statistical analysis was performed. The results of the multiple regression analysis indicate that: a.the factors of gender, parental academic background, participation in school activities, beliefs about the value of school participation and formal school civic education have a significant positive effect on the dimension of Citizenship which refers to the norm of the “duty-based citizen”, while a significant negative effect can be attributed to the factor of participation in extracurricular activities,b.the factors of gender, amount of information acquired on social and political issues from the internet, discussion on social and political issues with the parents, sense of internal political efficacy, democratic climate of classrooms, relationship between teachers and students, perception of the value of school participation and extracurricular activities have a significant positive effect on the dimension of Citizenship which refers to the norm of the “engaged citizen”.Regarding the second part of our research, there emerges an interesting pattern relating to the different impact the norms of Citizenship have on the expectations of adolescents on their future social and political behavior:a.those who identify Citizenship with the “duty-based citizen” norm in mind, hold a restrictive approach that defines an active citizen as the one who participates in elections only,b.on the contrary, those who show greater commitment to the “engaged citizen” norm are more likely to adopt a wider repertoire of social and political behavior choices, as they are more likely to participate in a boycott activity, to buy products for political or ethical reasons, to participate in demonstrations and protests and different forms of challenges such as internet activism.

Στη διατριβή αυτή εστιάσαμε στη διερεύνηση της επίδρασης ορισμένων σχολικών, ατομικών-ψυχολογικών χαρακτηριστικών και κοινωνικοποιητικών παραγόντων ως προς τη διαμόρφωση των προτύπων της Ιδιότητας του Πολίτη. Επιπλέον, ερευνάται η υπόθεση της ύπαρξης συσχέτισης μεταξύ των προτύπων της Ιδιότητας του Πολίτη και της πρόθεσης για μελλοντική εμπλοκή σε διάφορες μορφές κοινωνικής και πολιτικής συμμετοχής. Αρχικά, πραγματοποιήθηκε βιβλιογραφική ανάλυση προκειμένου να τεκμηριωθούν θεωρητικά οι ερευνητικές υποθέσεις. Μετά την ολοκλήρωση αυτού του σταδίου, διεξήχθη ποσοτική έρευνα με τη χρήση ερωτηματολογίου. Στην έρευνά μας, συμμετείχαν 623 μαθητές τρίτης λυκείου από ημερήσια γενικά λύκεια, της δημόσιας εκπαίδευσης, από τις γεωγραφικές περιοχές της Π.Ε. Κεντρικού Τομέα Αθηνών, της Μ.Ε. Θεσσαλονίκης, της Π.Ε. Λάρισας, της Π.Ε. Μαγνησίας, της Π.Ε. Ιωαννίνων, της Π.Ε. Τρικάλων και της Π.Ε. Καρδίτσας. Οι μαθητές του δείγματός μας προέρχονται από σχολεία τα οποία είναι τοποθετημένα τόσο σε μεγάλα ή μικρά αστικά κέντρα όσο και σε περιοχές με ημιαστικά και αγροτικά χαρακτηριστικά. Η στατιστική ανάλυση των ερευνητικών δεδομένων έγινε σε επίπεδο μονομεταβλητών, διμεταβλητών και πολυμεταβλητών αναλύσεων. Τα αποτελέσματα της πολλαπλής παλινδρομικής ανάλυσης δείχνουν ότι: α) το φύλο, το εκπαιδευτικό επίπεδο των γονέων, η συμμετοχή σε σχολικές δραστηριότητες, οι αντιλήψεις για την αξία της συμμετοχής στο σχολείο και η κοινωνική και πολιτική μάθηση στο σχολείο ασκούν σημαντική θετική επίδραση στη διάσταση της Ιδιότητας του Πολίτη που αναφέρεται στο πρότυπο του «συμμορφούμενου προς το καθήκον πολίτη», ενώ αρνητική σημαντική επίδραση ασκεί ο παράγοντας των εξωδιδακτικών δραστηριοτήτων,β) το φύλο, η ενημέρωση για τα κοινωνικά και πολιτικά θέματα από το διαδίκτυο, η συζήτηση για τα κοινωνικά και πολιτικά θέματα με τους γονείς, η αίσθηση της εσωτερικής πολιτικής αποτελεσματικότητας, το ανοιχτό κλίμα της σχολικής τάξης, οι σχέσεις εκπαιδευτικών-μαθητών, οι αντιλήψεις για την αξία της συμμετοχής στο σχολείο και οι εξωδιδακτικές δραστηριότητες ασκούν σημαντική θετική επίδραση στη διάσταση της Ιδιότητας του Πολίτη που αναφέρεται στο πρότυπο του «συμμετέχοντος πολίτη». Σε ότι αφορά το δεύτερο σκέλος της έρευνάς μας, αποκαλύπτεται ένα ενδιαφέρον μοτίβο που αφορά στη διαφορετική επίδραση των προτύπων της Ιδιότητας του Πολίτη στις προσδοκίες των εφήβων σε ό,τι αφορά τη μελλοντική κοινωνική και πολιτική συμπεριφορά τους:α) όσοι ορίζουν την Ιδιότητα του Πολίτη με όρους του προτύπου του «συμμορφούμενου προς το καθήκον πολίτη» διακατέχονται από μια περιοριστικά οριοθετημένη προσέγγιση του ενεργού πολίτη που ενθαρρύνει την εκλογική συμμετοχή και μόνο,β) αντίθετα, όσοι εκδηλώνουν μεγαλύτερη προσήλωση προς το πρότυπο του «συμμετέχοντος πολίτη» είναι πιο πιθανόν να υιοθετήσουν ένα ευρύτερο ρεπερτόριο επιλογών κοινωνικής και πολιτικής συμπεριφοράς, καθώς είναι πιο πιθανό να συμμετάσχουν σε μποϋκοτάζ προϊόντων, να αγοράζουν προϊόντα για πολιτικούς ή ηθικούς λόγους, να λαμβάνουν μέρος σε διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες και άλλες δράσης αμφισβήτησης όπως ο διαδικτυακός ακτιβισμός.