Η αναμόρφωση της λειτουργίας του σχολείου μέσα σε ένα αποκεντρωμένο εκπαιδευτικό σύστημα και ο ρόλος του διευθυντή μέσα στο νέο αυτό πλαίσιο

Abstract

The present study aims to offer a new approach regarding the role of the school’s Director within a decentralised educational system. The challenge undertaken needed to approach and analyse the interconnections between the school director’s role and the structures of the educational system. In this regard the study included a macro and a micro perspective of the educational system and was carried out on the basis of the modern management and leadership theories which point out the fact that the director’s role is strongly influenced by the context. In order to examine our theme, we initially defined the crucial concepts of the study(leadership, management, centralisation, decentralisation) and stressed out the basic characteristics of the different schools of management thought and its effects in the schools Director’s role while taking into account the existing literature. Moreover the school Director’s role was examined in its historical context in order to highlight the social, economical and political influences that have, over the time, shaped it. Finally we compared the director’s role as well as the structures of Greek educational system to the French and English educational system in order to obtain a clearer view of the differences and similarities of the role in those different contexts.The conclusions point out the existence of incompatibility between modern’s world challenges and the traditional management theories, and propose school’s autonomy and flexibility as a possible appropriate respond to the environmental uncertainty. From the historical and social perspective, the study highlighted the positive effects of the centralisation on Greek educational system during its first stages of development and its failure, over the time, to respond effectively to the modern educational needs. Regarding the Director’s role, in his historical context we highlighted his limited and highly dependent role from the upper echelon leadership. Finally, the comparison confirmed our hypothesis about the positive correlation between decentralization, the flexibility of the Director and the modernization of the role. Thus it became more evident that the bureaucratic and centralized nature of our country's education system is linked to the anachronistic logic of administration that still retains the Director’s role. On the contrary, decentralized trends in education seem to positively influence the role.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή προσεγγίζει την αναμόρφωση της λειτουργίας του σχολείου μέσα σε ένα αποκεντρωμένο εκπαιδευτικό σύστημα και το ρόλο του Διευθυντή μέσα στο νέο αυτό πλαίσιο. Η μελέτη υπό το πρίσμα αυτό περιλαμβάνει τόσο την διερεύνηση του ρόλου του Διευθυντή όσο και των δομών του εκπαιδευτικού μας συστήματος και πραγματοποιείται στη βάση των σύγχρονων παραδοχών περί διοίκησης και ηγεσίας οι οποίες επισημαίνουν ότι η μεταβολή του ρόλου του Διευθυντή δεν προκύπτει αποκλειστικά από επιχειρούμενες αλλαγές στον ίδιο τον ρόλο. Αντίθετα, το πλαίσιο στο οποίο δραστηριοποιείται πρέπει να ληφθεί υπόψη. Ως προς τη μέθοδο εργασίας, αρχικά, μέσα από την επισκόπηση της βιβλιογραφίας οριοθετήθηκαν οι βασικές έννοιες της μελέτης. Αναλύθηκαν οι βασικές αρχές των διάφορων σχολών σκέψης της διοίκησης και επισημάνθηκαν οι επιδράσεις τους στην εκπαίδευση και το ρόλο του Διευθυντή του σχολείου. Περαιτέρω προσεγγίστηκε ο ρόλος του Διευθυντή ιστορικοκοινωνικά, από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους έως σήμερα, προκειμένου να εξεταστεί κριτικά το πλαίσιο το οποίο διαχρονικά επιδρά και διαμορφώνει το ρόλο. Τέλος εξετάστηκε στο παρόν και συγκριτικά το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας και ο ρόλος του Διευθυντή, σε σχέση με τις δομές της Γαλλίας και της Αγγλίας και τους ρόλους των Διευθυντών.Στα συμπεράσματα επισημάνθηκε η ασυμβατότητα μεταξύ του σύγχρονου κόσμου και των παραδοσιακών προτύπων διοίκησης, ενώ έγινε σαφές ότι οι ανάγκες του σχολείου αξιώνουν αυτονομία και ευελιξία προκειμένου να ανταποκριθούν στο αβέβαιο περιβάλλον. Από την ιστορικοκοινωνική προσέγγιση αναδείχτηκαν οι θετικές επιδράσεις του συγκεντρωτικού μοντέλου οργάνωσης στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας κατά τα πρώτα χρόνια της εξέλιξής του και η αδυναμία του να ανταποκριθεί αποτελεσματικά, στη συνέχεια, στις σύγχρονες προκλήσεις. Ως προς το Διευθυντή, καταγράφηκε ο ιστορικά περιορισμένος και διεκπεραιωτικός ρόλος του, υπό τη σκιά του εκάστοτε ανώτερου διοικητικού οργάνου. Τέλος μέσα από τη σύγκριση επιβεβαιώθηκε η υπόθεσή μας σχετικά με την θετική συσχέτιση της αποκέντρωσης, της ευελιξίας του Διευθυντή και του εκσυγχρονισμού του ρόλου. Έγινε έτσι περισσότερο εμφανές ότι ο γραφειοκρατικός και συγκεντρωτικός χαρακτήρας του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας μας συνδέεται με τις αναχρονιστικές λογικές διοίκησης που διατηρεί ακόμα και σήμερα ο ρόλος του Διευθυντή. Αντίθετα οι αποκεντρωτικές τάσεις στη δημόσια διοίκηση ευρύτερα, αλλά και στην εκπαίδευση φαίνεται ότι επηρεάζουν θετικά το ρόλο.