Συνεκπαίδευση παιδιών με ή χωρίς ειδικές ανάγκες: στάσεις εκπαιδευτικών και μαθητών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Abstract

One of the most important factor that influences the success of inclusion of children with and without special needs is the positive attitudes of teachers and students towards children with disabilities and their inclusion. The recent development of integration and inclusion programmes in the secondary education in many countries, makes necessary the research of teachers and students attitudes of the secondary education in Greece at the prospect of the new Law for Special Education (N. 3699/2008). The goal of this study was to investigate the attitudes of teachers and students of Secondary Education towards peoples with special needs and their inclusion. The sample was consisted of 371 teachers and 692 students of Secondary Education. Two scales were implemented to evaluate the attitudes of teachers and students . According to the research findings the attitudes of teachers towards inclusion and the handicapped people were positive. With regard to the attitudes of teachers there were differentiations to three parameters: a) the years of educational service b) the previous educational teaching experience with students with special needs c) the training in special education. The teachers with more teaching experience in the area of general and special education, had more positive attitude regarding to their colleagues with no experience. The attitudes of the teachers who had taken training in the special Education were not positive to the benefits of inclusion to their colleagues without training and they felt unsafe about their adequacy for the teaching task at the prospect of inclusion. The finding of the study indicated positive attitudes of students towards students with special needs especially for the girls expressing more positive attitudes than boys. Their positive attitudes had to do only with typical relations of students. On the contrast, the students attitudes appear more negative regard to more friendly relations. The attitudes of students who studied with handicapped towards inclusion were neutral. The important finding of the study was the fact that the attitude of students towards inclusion has been influenced by their attitudes towards students with special needs. The greater percentages of the students was agree to their statements that the handicapped ought to watch teaching lessons in the general class because they have the right of difference and the chances equality for learning for all the students. This study focuses on the first research about attitudes of teachers and students of secondary education towards inclusion with the implementation of specific scale of evaluation of attitudes in the area of the prefectures of the Central Makedonia

Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που συντελούν στην επιτυχία της συνεκπαίδευσης παιδιών με και χωρίς αναπηρία είναι η ύπαρξη θετικής στάσης από την πλευρά των εκπαιδευτικών και των μαθητών απέναντι στα παιδιά με ειδικές ανάγκες και τη συνεκπαίδευση. Η πρόσφατη ανάπτυξη προγραμμάτων ένταξης και συνεκπαίδευσης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε πολλές χώρες, καθιστά αναγκαία τη διερεύνηση των στάσεων τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των μαθητών που ανήκουν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στον ελληνικό χώρο, δεδομένης της προοπτικής εφαρμογής της νέας νομοθεσίας για την Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση (Ν. 3699/ 2008). Στόχος της παρούσας εργασίας ήταν να διερευνήσει τις στάσεις των εκπαιδευτικών και των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προς τα άτομα με ειδικές ανάγκες και προς τη συνεκπαίδευσή τους με τους μαθητές χωρίς αναπηρία στη γενική εκπαίδευση. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 371 καθηγητές και 692 μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Χρησιμοποιήθηκαν δύο κλίμακες για τη μέτρηση των στάσεων των εκπαιδευτικών και των μαθητών. Όπως διαφάνηκε, από τα ευρήματα της έρευνας, η στάση των εκπαιδευτικών και των μαθητών προς τη συνεκπαίδευση και τα άτομα με ειδικές ανάγκες ήταν θετική. Όσον αφορά τη στάση των εκπαιδευτικών διαπιστώθηκαν διαφοροποιήσεις ως προς τρεις κυρίως παραμέτρους: α) τα έτη εκπαιδευτικής προϋπηρεσίας, β) την προηγούμενη εμπειρία από τη διδασκαλία σε μαθητές με ειδικές ανάγκες και γ) την κατάρτιση σε θέματα ειδικής αγωγής. Οι εκπαιδευτικοί με περισσότερα έτη προϋπηρεσίας και προηγούμενη εμπειρία από τη διδασκαλία μαθητών με ειδικές ανάγκες διαφάνηκε ότι είχαν πιο θετική στάση από τους συναδέλφους τους με μικρότερη προϋπηρεσία και εμπειρία στη διδασκαλία μαθητών με ειδικές ανάγκες. Οι εκπαιδευτικοί που είχαν λάβει επιμόρφωση στην ειδική αγωγή ήταν λιγότερο θετικοί αναφορικά με τα οφέλη της συνεκπαίδευσης και ένιωθαν μεγαλύτερη ανασφάλεια για την επαγγελματική τους επάρκεια υπό την προοπτική της εφαρμογή της, σε σύγκριση με τους εκπαιδευτικούς που δεν είχαν λάβει ανάλογη επιμόρφωση. Από την πλευρά των μαθητών διαπιστώθηκε θετική στάση προς τα άτομα με ειδικές ανάγκες με τα κορίτσια να έχουν πιο θετική στάση προς τα άτομα με ειδικές ανάγκες από ό,τι τα αγόρια. Η θετική στάση των μαθητών τόσο των αγοριών όσο και των κοριτσιών, αφορούσε μόνο τη σύναψη τυπικών σχέσεων με τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Αντιθέτως η στάση των μαθητών, εμφανίστηκε αρνητική ως προς τη δημιουργία φιλικών σχέσεων. Η στάση των μαθητών που είχαν φοιτήσει με μαθητές με ειδικές ανάγκες προς τη συνεκπαίδευση ήταν ουδέτερη. Ένα ενδιαφέρον εύρημα της έρευνας ήταν το γεγονός ότι η στάση των μαθητών προς τη συνεκπαίδευση επηρεάστηκε θετικά από τη στάση τους προς τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών συμφωνούσε με την άποψη ότι οι μαθητές με ειδικές ανάγκες θα πρέπει να παρακολουθούν τη συνηθισμένη τάξη προβάλλοντας ως επιχείρημα το δικαίωμα στη διαφορά και την ισότητα των ευκαιριών στη μάθηση για όλους τους μαθητές.