Δυναμική αλληλεπίδραση γονέων-μαθητών δημοτικού σχολείου και παιδικό άγχος

Abstract

The purpose of the present research is to examine the relation between the tendency of parents’ behavior towards their children in regard to the school and also the levels of anxiety disorders and school achievement and adaptability of children, based on the children’s self reports. The behavior of parents towards their children was evaluated with the scale of Parental Consequences for Student’s Behavior (PCSB), which has been proved that it measures with satisfactory structure and psychometric properties the following factors of parental behavior to the children: Pressure (direct and indirect punishment), Support (positive reinforcement) and Indifference (lack of consequences). The recording of children’s anxiety was evaluated by the Hellenic Spence Children's Anxiety Scale (SCAS-GR), that is based on the diagnostic criteria of DSM-IV. From the further analysis of the children’s answers, resulted a model of six factors that is generally pact with evidence of similar researches and corresponds to the following Anxiety Disorders: Generalised Anxiety Disorder, Panic-Agoraphobia, Separation Anxiety Disorder, Fear of Physical Injury (Specific Phobia), Social Phobia and Compulsives. The school achievement and adaptability were evaluated by two corresponding scales of Teacher’s Report Form (TRF). The participants were 1520 students and their schoolteachers of 4th, 5th and 6th grades from 75 school classes of Athens-Piraeus area. There was positive correlation between the frequency of use of punishment during the homework, with the level of children’s anxiety. Similarly, the frequency of parents’ indifference was connected positively with the scores of the SCAS-GR scale. Finally, although there was no systematic relation between the levels of positive reinforcement and anxiety in the total sample, the children with low scores of support showed negative correlation. That is to say the levels of anxiety scores were lower when the parents reinforced positively more often. There were also differentiations related to the age, with the scores of anxiety (except from the Social Phobia), pressure, support and indifference on behalf of the parents to decrease progressively. Important differences existed between the two sexes, with the greater scores of anxiety to be declared from the girls except from the Compulsives. Respectively, the boys in relation to the girls, declared that they accepted greater pressure and indifference by their parents. Also the self reports of the children with immigrant origin showed greater scores of anxiety, pressure and indifference concerning those of Greek children. Finally, the children that came from families with low socioeconomic status presented, in general, the tendency to declare relatively higher anxiety, pressure and indifference scores.

Η παρούσα έρευνα στοχεύει στη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των τάσεων της συμπεριφοράς των γονέων προς τα παιδιά τους αναφορικά με το σχολείο και των επιπέδων διαταραχών άγχους και σχολικής επίδοσης και προσαρμοστικότητας των παιδιών, με βάση τις αυτοαναφορές των τελευταίων. Η συμπεριφορά των γονέων προς τα παιδιά αξιολογήθηκε με την κλίμακα “Αυτοαναφορές υναμικών Αλληλεπιδράσεων Μαθητών- Γονέων” (Α ΑΜ-Γ), η οποία μετρά με καλή παραγοντική δομή και ψυχομετρικές ιδιότητες τους εξής παράγοντες γονικής συμπεριφοράς προς τα παιδιά: Πίεση (άμεση και έμμεση τιμωρία), Υποστήριξη (θετική ενίσχυση) και Αδιαφορία (έλλειψη συνεπειών, απόσβεση). Η καταγραφή του άγχους των παιδιών πραγματοποιήθηκε με το "Hellenic Spence Children’s Anxiety Scale” (SCAS-GR), το οποίο βασίζεται στα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-IV. Από την περαιτέρω ανάλυση των απαντήσεων των παιδιών, προέκυψε ένα μοντέλο έξι παραγόντων, που είναι σε γενικές γραμμές σύμφωνο με ευρήματα ανάλογων ερευνών και αντιστοιχούν στις εξής Αγχώδεις %ιαταραχές: Γενικευμένη Αγχώδης %ιαταραχή, Πανικός-Αγοραφοβία, Άγχος Αποχωρισμού, Φόβος Σωματικού Τραυματισμού (Ειδική Φοβία), Κοινωνική Φοβία και Ψυχαναγκασμοί. Η σχολική επίδοση και προσαρμοστικότητα αξιολογήθηκε με δύο αντίστοιχες κλίμακες του Teacher’s Report Form (TRF). Τους συμμετέχοντες αποτέλεσαν 1520 μαθητές των %΄, Ε΄ και Στ΄ τάξεων, από 75 σχολικά τμήματα του λεκανοπεδίου της Αττικής και οι δάσκαλοί τους. Εμφανίστηκε θετική συσχέτιση μεταξύ της συχνότητας χρήσης τιμωρίας την ώρα της μελέτης στο σπίτι με το επίπεδο άγχους των παιδιών. Παρόμοια, η συχνότητα αδιαφορίας των γονέων συσχετίστηκε θετικά με τις τιμές της κλίμακας του SCAS-GR. Τέλος, ενώ δεν εμφανίστηκε συστηματική σχέση μεταξύ επιπέδων θετικής ενίσχυσης και άγχους στο σύνολο του δείγματος, στα παιδιά με χαμηλές τιμές υποστήριξης υπήρξε αρνητική συσχέτιση, δηλαδή τα επίπεδα τιμών άγχους ήταν χαμηλότερα όταν οι γονείς ενίσχυαν θετικά πιο συχνά. Εμφανίστηκαν επίσης διαφοροποιήσεις με την ηλικία, με τις τιμές άγχους (εκτός της Κοινωνικής Φοβίας), πίεσης, υποστήριξης και αδιαφορίας εκ μέρους των γονέων να μειώνονται σταδιακά. Σημαντικές διαφορές παρουσιάστηκαν ανάμεσα στα δύο φύλα με τις μεγαλύτερες τιμές άγχους να δηλώνονται από τα κορίτσια εκτός των Ψυχαναγκασμών. Αντίστοιχα, τα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια, δήλωσαν ότι δέχονταν μεγαλύτερη πίεση και αδιαφορία εκ μέρους των γονέων τους. Επίσης, οι αυτοαναφορές των παιδιών με αλλοδαπή καταγωγή παρουσίασαν μεγαλύτερες τιμές άγχους, πίεσης και αδιαφορίας σε σχέση με αυτές των παιδιών ελληνικής καταγωγής. Τέλος, τα παιδιά που προέρχονταν από οικογένεια με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, παρουσίασαν σε γενικές γραμμές την τάση να δηλώνουν σχετικά υψηλότερες τιμές άγχους, πίεσης και αδιαφορίας.