Το άγχος σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες

Abstract

Η σχολική εκπαίδευση βασίζεται κυρίως στη λειτουργία του γραπτού λόγου και για το λόγο αυτό πιο σοβαρή από τις μαθησιακές δυσκολίες θεωρήθηκε αυτή που αφορά την ανάγνωση και γραφή. Ως εκ τούτου η έρευνα που ακολουθεί εξετάζει το άγχος κατά την ανάγνωση (άγχος κατάστασης) και το άγχος προδιάθεσης 68 δυσλεξικών εφήβων ηλικίας 13,5-16,5 ετών, καθώς επίσης και τις στάσεις των μητέρων και φιλολόγων καθηγητών απέναντι τους. Σημειώνεται ότι την παραπάνω ηλικία είχε το σύνολο σχεδόν των περιπτώσεων που προσέρχονταν στο Παιδοψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, χώρο συλλογής των δεδομένων της ερευνητικής ομάδας. Στην έρευνα χρησιμοποιήθηκε ομάδα ελέγχου με ισάριθμα υποκείμενα της ίδιας ηλικίας. Στα υποκείμενα χορηγήθηκαν οι κλίμακες Άγχους Προδιάθεσης και Άγχους Κατάστασης (STAI-C) των Spielberger et al., (1973). Χορηγήθηκαν, επίσης, ένα τμήμα του PARI (Parent Attitude Research Instrument ) των Bell & Schaefer (1958), το Ερωτηματολόγιο της Μητέρας στις μητέρες τους και το Ερωτηματολόγιο του Καθηγητή, που κατασκευάστηκε ειδικά για τις ανάγκες της έρευνας, στους φιλολόγους καθηγητές. Συμπληρωματικά χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα συνεντεύξεων των δυσλεξικών εφήβων που εμφάνισαν το υψηλότερο και το χαμηλότερο άγχος κατά την ανάγνωση, για την εξασφάλιση ποιοτικών δεδομένων στην έρευνα. Στις οικείες συνεντεύξεις δόθηκε έμφαση στον εντοπισμό των παραγόντων που πιθανόν διαφοροποιούσαν το επίπεδο άγχους ανάμεσα στις δύο ομάδες εφήβων. Από τη στατιστική ανάλυση των ποσοτικών δεδομένων: 1) Επιβεβαιώνεται η συσχέτιση ανάμεσα στη δυσλεξία σε εφήβους, το υψηλό άγχος κατά την ανάγνωση (άγχος κατάστασης) και το χαμηλό άγχος προδιάθεσης και 2) προκύπτει ότι είναι δυνατή η πρόβλεψη του άγχους κατά την ανάγνωση από το άγχος προδιάθεσης των δυσλεξικών εφήβων. Από τα δεδομένα του Ερωτηματολογίου της Μητέρας φαίνεται ότι οι μητέρες της ερευνητικής ομάδας: 1) Αποδέχονται περισσότερο τα παιδιά, τις ευθύνες της μητρότητας και το ρόλο τους ως νοικοκυρές από ό,τι οι μητέρες της ομάδας ελέγχου. 2) Καλλιεργούν την αυτονομία των παιδιών τους, χωρίς ωστόσο να τα ενθαρρύνουν προς την επιτυχία. Είναι περισσότερο ανεκτικές μαζί τους και λιγότερο αυστηρές, τους συμπεριφέρονται όμως ανισότιμα. Από τα δεδομένα του Ερωτηματολογίου του Καθηγητή προκύπτει ότι οι φιλόλογοι καθηγητές των δυσλεξικών εφήβων ενθαρρύνουν περισσότερο τη δημοκρατική διαδικασία μέσα στην τάξη και την έκφραση προσωπικών απόψεων εκ μέρους των μαθητών. Από την επεξεργασία των ποιοτικών δεδομένων συμπεραίνεται ότι όλοι οι συμμετέχοντες έφηβοι θεωρούν τους γονείς ως την κύρια πηγή στήριξης τους στην αναγνωστική τους δυσκολία. Οι δυσλεξικοί έφηβοι υψηλού άγχους δείχνουν απροθυμία για μάθηση, φαίνεται να μην είναι σίγουροι για τα συναισθήματα τους και μάλλον αποφεύγουν να αποδεχτούν το πρόβλημα. Επίσης, υπογραμμίζουν τις υψηλές, αντικρουόμενες και ασαφείς προσδοκίες των γονέων και φιλολόγων καθηγητών σε σχέση με την επίδοση στα μαθήματα τους. Τα ευρήματα της παρούσας έρευνας συσχετίζονται με τα συμπεράσματα αντίστοιχων ερευνών, που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο ανασκόπησης της συναφούς βιβλιογραφίας, και επισημαίνουν την ανάγκη μιας συστηματικής προσπάθειας για τη συναισθηματική στήριξη των δυσλεξικών εφήβων εκ μέρους των εμπλεκόμενων φορέων.