Μαθηματικός εγγραμματισμός στην υποχρεωτική εκπαίδευση: διερεύνηση των ικανοτήτων μαθηματικού εγγραμματισμού και των παραγόντων που σχετίζονται με αυτές

Abstract

The aim of the present thesis is to investigate the abilities of the students in mathematical literacy upon completing their compulsory education. Students’ abilities are evaluated in terms of the functional use of their mathematical knowledge when solving problems that are presented in a real – world context. The research questions also focus on the study of factors, such as socio-demographic, related to the students' profile and their attitudes and beliefs towards mathematics, investigating their association with the development of mathematical literacy skills. In addition, an attempt was made to outline the profile of the students who are classified in the low as well as in the high level of mathematical literacy, as defined through the present research. The research was carried out in junior high schools (Gymnasio) and high schools (Lykeio) all over Greece, which were selected based on the degree of urbanization of the area where the respective school was located (large urban center, small urban center, rural area). The research sample consisted of 650 students who were completing the 3rd year of high school (9th grade) or were at the beginning of the 1st year of high school (10th grade). The findings, most of which are in agreement with the existing literature, show that the students' abilities in mathematical literacy upon completing compulsory education are limited. After the analysis of the results, a difficulty of the students to respond successfully to the solution of real-world problems emerges in general. At the same time, there are also a multitude of factors that prove to be important in terms of enhancing or hindering the development of these abilities. These factors are the degree of urbanization of the area where the students' school is located, the type of school they attend, the educational level and occupation of the mother and father, the number of books and laptops available at home, students' mathematics self-efficacy, students’ mathematics self-concept, students’ mathematics work ethic, students' mathematics anxiety as well as the degree of effort they exerted to complement the two survey instruments.

Η παρούσα διατριβή αναφέρεται στη διερεύνηση των ικανοτήτων των μαθητών και μαθητριών στο μαθηματικό εγγραμματισμό ολοκληρώνοντας την υποχρεωτική τους εκπαίδευση, δηλαδή το γυμνάσιο. Αξιολογούνται οι ικανότητές τους στη λειτουργική χρήση των μαθηματικών τους γνώσεων κατά την επίλυση προβλημάτων τα οποία είναι διατυπωμένα μέσα σε ένα πραγματικό πλαίσιο. Τα ερευνητικά ερωτήματα εστιάζουν επίσης στη μελέτη παραγόντων, όπως κοινωνικοδημογραφικών, σχετικών με το προφίλ των μαθητών/-τριών και τις στάσεις και πεποιθήσεις τους απέναντι στα μαθηματικά, διερευνώντας τη συσχέτισή τους με την ανάπτυξη ικανοτήτων μαθηματικού εγγραμματισμού. Επιπρόσθετα έγινε μία προσπάθεια σκιαγράφησης του προφίλ των μαθητών/-τριών που κατατάσσονται στο χαμηλό αλλά και στο υψηλό επίπεδο του μαθηματικού εγγραμματισμού, όπως αυτά ορίζονται μέσα από την παρούσα έρευνα. Η έρευνα υλοποιήθηκε σε γυμνάσια και λύκεια όλης της Ελλάδας, τα οποία επιλέχθηκαν με κριτήριο το βαθμό αστικότητας της περιοχής που έδρευε το εκάστοτε σχολείο (μεγάλο αστικό κέντρο, μικρό αστικό κέντρο, αγροτική περιοχή). Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 650 μαθητές/-τριες οι οποίοι/-ες ολοκλήρωναν τη Γ΄ γυμνασίου ή βρίσκονταν στην αρχή της Α’ Λυκείου. Τα ευρήματα, στην πλειονότητά τους συνεπή με την υπάρχουσα βιβλιογραφία, δείχνουν ότι οι ικανότητες των μαθητών και μαθητριών στο μαθηματικό εγγραμματισμό ολοκληρώνοντας την υποχρεωτική εκπαίδευση είναι περιορισμένες. Μετά την ανάλυση των αποτελεσμάτων αναδεικνύεται γενικότερα μία δυσκολία των μαθητών/-τριών να ανταποκριθούν επιτυχώς στην επίλυση πραγματικών ή ρεαλιστικών προβλημάτων μαθηματικών. Παράλληλα υπάρχει και μία πληθώρα παραγόντων οι οποίοι φαίνεται να είναι σημαντικοί ως προς την ενίσχυση ή την παρεμπόδιση της ανάπτυξης των ικανοτήτων αυτών. Αυτοί οι παράγοντες είναι ο βαθμός αστικότητας της περιοχής που εδρεύει το σχολείο φοίτησης των μαθητών/-τριών, ο τύπος του σχολείου τους, το μορφωτικό επίπεδο καθώς και το επάγγελμα της μητέρας και του πατέρα, ο αριθμός των βιβλίων αλλά και των φορητών υπολογιστών που υπάρχουν στο σπίτι, η αυτό-αποτελεσματικότητα των μαθητών/-τριών στα μαθηματικά, η αυτοαντίληψη τους για τα μαθηματικά, η συνέπεια και μεθοδικότητα με την οποία αντιμετωπίζουν τα μαθηματικά, το άγχος των μαθητών/-τριών για τα μαθηματικά αλλά και ο βαθμός προσπάθειας που κατέβαλαν για να συμπληρώσουν τα δύο εργαλεία της έρευνας.