Ο ρόλος και η επίδραση της ανθεκτικότητας και της ενσυνειδητότητας σε νοσηλευτικό πλαίσιο

Abstract

Positive psychology focuses both on positive emotions and personal strengths and aims to improve a person's well-being. Positive psychology interventions have been introduced in many areas of an individual's life, and one of those areas is healthcare. Research interest has focused on healthcare, and according to the literature, the cultivation of positive components, such as kindness, is associated with longevity but also with fewer health problems (Borgonovi et al., 2008). Positive psychology interventions have been applied in patients with various types of diseases, such as cancer (e.g., Casellas-Grau et al., 2014∙ Fallah et al., 2011), diabetes (e.g., Cohn et al., 2014), as well as cardiovascular problems (e.g., Kubzansky et al., 2001). The results of the research pave the way for further research on the practical application of positive psychology interventions, as they show that they contribute to improving the quality of life and well-being of people with the disease. The purpose of this doctoral dissertation is the application of the PEACE program (Positive Emotions after Acute Cardiac Events) in patients with cardiovascular problems. This program is about cultivating positive emotions in patients after a heart attack. The dissertation was divided into two research programs, one pilot and one basic research. In the first study, the program was implemented in 24 patients who had experienced an open-heart surgery. The participants were divided into two groups, the intervention group (n = 15) and the control group (n = 9). The results of the study indicated that the participants who participated in the intervention experienced a reduction in stress, depression and negative emotions, as well as an increase in life satisfaction. On the other hand, stress [t (8) = 1.880, p > 0.05 (p = 0.097)] and positive emotions [t (8) = 0.659, p > 0.05 (p = 0.529)] did not affected significantly. There were statistically significant differences between the two groups and the intervention group benefited most in terms of anxiety, stress, depression, negative emotions, and life satisfaction, but there were no differences in positive emotions. In the control group there were no differences between pre and post measures. Taking into account the results of the pilot study, the main study was performed on patients living with left ventricular assist device (LVAD). The study involved 14 patients, men and women, aged 22 to 66 years. The results of the intervention indicated that in the final measurements the participants reported a decrease in negative emotions, depression and stress and an increase in positive emotions and life satisfaction. Although there was a reduction in stress, the change was not statistically significant. Throughout the findings, it seems that a program that cultivates positive emotions through exercises that focus on personal strengths, kindness, gratitude and relationships can be effective and offers significant benefits to patients with heart problems. Therefore, in addition to further research study, the training and implementation of such a program in the field of health is evaluated as beneficial for patients.

Η Θετική Ψυχολογία εστιάζει στα θετικά συναισθήματα και τα δυνατά στοιχεία του χαρακτήρα του ατόμου και αποσκοπεί στη βελτίωση της ευημερίας του. Οι παρεμβάσεις θετικής ψυχολογίας έχουν εισαχθεί σε πολλούς τομείς της ζωής του ατόμου και ένας από αυτούς τους τομείς είναι η υγεία. Το ερευνητικό ενδιαφέρον έχει εστιάσει στην υγεία, καθώς σύμφωνα με τη βιβλιογραφία η καλλιέργεια θετικών συνιστωσών, όπως είναι η καλοσύνη σχετίζεται με μακροζωία, αλλά και με λιγότερα προβλήματα υγείας (Borgonovi κ.ά., 2008). Οι θετικές παρεμβάσεις στον χώρο της υγείας έχουν διεξαχθεί σε ασθενείς με διάφορα είδη ασθενειών, όπως είναι σε ασθενείς με καρκίνο (π.χ. Casellas-Grau κ.ά., 2014· Fallah κ.ά., 2011), διαβήτη (π.χ. Cohn κ.ά., 2014), καθώς και με καρδιαγγειακά προβλήματα (π.χ. Kubzansky κ.ά., 2001). Τα αποτελέσματα των ερευνών ανοίγουν το δρόμο για περαιτέρω έρευνα σχετικά με την πρακτική εφαρμογή των θετικών παρεμβάσεων, καθώς δείχνουν πως συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την ευημερία των ατόμων που νοσούν. Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η εφαρμογή του προγράμματος PEACE (Positive Emotions after Acute Cardiac Events) σε ασθενείς με καρδιαγγειακά προβλήματα στον ελληνικό πληθυσμό. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα αφορά την καλλιέργεια των θετικών συναισθημάτων σε ασθενείς μετά από καρδιακό επεισόδιο. Η διατριβή χωρίστηκε σε δύο έρευνες, μία πιλοτική και μία βασική έρευνα. Στην πρώτη μελέτη, που διήρκησε από το Μάιο του 2018 έως και το Μάιο του 2020, έγινε εφαρμογή του προγράμματος σε 24 ασθενείς μετά από επέμβαση ανοιχτής καρδιάς. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, την ομάδα παρέμβασης (n=15) και την ομάδα ελέγχου (n=9). Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες που έλαβαν μέρος στην παρέμβαση σημείωσαν μείωση του άγχους, της κατάθλιψης και των αρνητικών συναισθημάτων, καθώς και αύξηση της ικανοποίησης από τη ζωή. Από την άλλη, το στρες [t (8) = 1.880, p > 0.05 (p = 0.097)]και τα θετικά συναισθήματα [t (8) = 0.659, p > 0.05 (p = 0.529)] δεν σημείωσαν σημαντικές διαφορές. Υπήρξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων και η ομάδα παρέμβασης επωφελήθηκε σε μεγαλύτερο βαθμό αναφορικά με το άγχος, το στρες, την κατάθλιψη, τα αρνητικά συναισθήματα και την ικανοποίηση από τη ζωή, αλλά δεν υπήρξαν διαφοροποιήσεις ως προς τα θετικά συναισθήματα. Στην ομάδα ελέγχου δεν υπήρξαν διαφορές μεταξύ αρχικών και τελικών μετρήσεων. Με οδηγό τα αποτελέσματα της πιλοτικής έρευνας, διενεργήθηκε η βασική έρευνα από το Μάιο του 2021, έως και τον Δεκέμβριο του 2022 και διεξήχθη σε ασθενείς με συσκευή υποβοήθησης καρδιάς (Left Ventricular Assist Device - LVAD). Στην έρευνα συμμετείχαν 14 ασθενείς, άντρες και γυναίκες, ηλικίας από 22 έως 66 ετών. Τα αποτελέσματα της παρέμβασης έδειξαν ότι στις τελικές μετρήσεις οι συμμετέχοντες ανέφεραν μείωση των αρνητικών συναισθημάτων, της κατάθλιψης και του στρες και αύξηση των θετικών συναισθημάτων και της ικανοποίησης από τη ζωή. Αν και υπήρξε μείωση του άγχους, η αλλαγή δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Στο σύνολο των ευρημάτων, φαίνεται πως ένα πρόγραμμα που καλλιεργεί τα θετικά συναισθήματα μέσα από ασκήσεις που εστιάζουν στα δυνατά στοιχεία του χαρακτήρα, την καλοσύνη, την ευγνωμοσύνη και τις θετικές σχέσεις, είναι αποτελεσματικό και προσφέρει σημαντικά οφέλη σε ασθενείς που αντιμετωπίζουν καρδιαγγειακά προβλήματα. Επομένως, πέρα από την περαιτέρω ερευνητική μελέτη, η εκπαίδευση και η εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος στο χώρο της υγείας αξιολογείται ως ωφέλιμη και ευεργετική για τους ασθενείς.