Οι έννοιες του εκπαιδευτικού και του μαθησιακού σχεδιασμού και οι εφαρμογές τους στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών: ερευνητικά στοιχειοθετημένος σχεδιασμός μαθήματος προετοιμασίας εκπαιδευτικών σχεδιαστών σε περιβάλλον e-learning

Abstract

The educational process increasingly takes place outside the conventional classroom, in digital “rooms” and virtual spaces accessed by digital devices connected via the Internet. In this digital educational environment, educators are now expected to design both teaching, learning and assessment as well as the educational materials that will be used in integrated educational programs of all kinds, to address difficulties that require human resource development. The effective design, development, and implementation of educational programs in the new digital environment requires a redefinition of the concept of Educational Design and a shift of the theoretical and methodological approach of teachers from the perspective of conventional Instructional Design to that of Learning Design. Teachers and educational designers working in the modern hybrid learning environment are called to respond and be familiar with new concepts, such as pedagogical scenarios, design patters, interaction models, Technology Enhanced Learning etc. The effective preparation of educational designers at the level of Higher Education need to consider the modern theoretical systems of Educational Design, the educational possibilities of Digital Technology and the requirements of the practical applications of the planned educational programs. In recent years, development in both digital online education technologies and in the field of Learning Design has been rapidly increased and as a result delay has been observed. This doctoral thesis seeks to map the gap found between the degree of preparation of teachers and educational designers, the possibilities of Technology Enhanced Learning and the needs of organizations that are active in the field of Educational Design and hire educational designers. Based on the evidence-based mapping of the gap between teacher preparation programs for the design of educational programs in an e-learning environment and the current developments in the field of Learning Design, an evidence-based master’s survey course in Educational Design was designed and experimentally tested for the pedagogical model of E-Learning, which responds to the modern challenges of learning technology and Educational Sciences. The design, documentation and experimental implementation of the proposed educational program is the main contribution of this doctoral thesis. The design methodology and the proposed graduate-level course will contribute to the more effective preparation of the modern educational designers and the development of the discipline of Educational Design for E-Learning.

Η εκπαιδευτική διαδικασία όλο και περισσότερο λαμβάνει χώρα εκτός της συμβατικής αίθουσας διδασκαλίας, σε ψηφιακές «αίθουσες» και ιδεατούς χώρους στους οποίους η πρόσβαση γίνεται με ψηφιακές συσκευές συνδεμένες μέσω του Διαδικτύου. Σε αυτό το ψηφιακό εκπαιδευτικό περιβάλλον, καλούνται πλέον οι εκπαιδευτικοί και οι εκπαιδευτικοί σχεδιαστές να σχεδιάσουν τόσο τη διδασκαλία, τη μάθηση και την αξιολόγηση, όσο και το εκπαιδευτικό υλικό που θα χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο ολοκληρωμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων κάθε είδους, για την αντιμετώπιση προβλημάτων που απαιτούν ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού. Ο αποτελεσματικός σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων στο νέο ψηφιακό περιβάλλον εκπαίδευσης απαιτεί επαναπροσδιορισμό της έννοιας του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού και μετατόπιση της θεωρητικής και μεθοδολογικής προσέγγισης των εκπαιδευτικών από την σκοπιά του συμβατικού Διδακτικού Σχεδιασμού (Instructional Design) προς αυτή του Μαθησιακού Σχεδιασμού (Learning Design). Οι εκπαιδευτικοί και οι εκπαιδευτικοί σχεδιαστές που λειτουργούν στο σύγχρονο υβριδικό μαθησιακό περιβάλλον καλούνται να ανταποκριθούν και να είναι εξοικειωμένοι με νέες έννοιες, όπως τα παιδαγωγικά σενάρια, τα σχεδιαστικά μοτίβα των μαθησιακών εμπειριών, τα μοντέλα διάδρασης για τον σχεδιασμό ψηφιακών μαθησιακών αντικειμένων, η Τεχνολογικά Ενισχυμένη Μάθηση κ.ά. Η αποτελεσματική προετοιμασία των εκπαιδευτικών σχεδιαστών σε επίπεδο Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης χρειάζεται να λαμβάνει υπόψη τα σύγχρονα θεωρητικά συστήματα του διδακτικού και μαθησιακού σχεδιασμού, τις εκπαιδευτικές δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας και τις απαιτήσεις των πρακτικών εφαρμογών των σχεδιαζόμενων εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Τα τελευταία χρόνια, η ανάπτυξη τόσο στις ψηφιακές τεχνολογίες της διαδικτυακής εκπαίδευσης όσο και στη θεωρία του μαθησιακού σχεδιασμού, ήταν αρκετά ταχεία με αποτέλεσμα να σημειώνεται υστέρηση. Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιδιώκει να χαρτογραφήσει το χάσμα που εντοπίζεται ανάμεσα στον βαθμό προετοιμασίας των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτικών σχεδιαστών, στις δυνατότητες της Τεχνολογικά Ενισχυμένης Μάθησης και στις ανάγκες των οργανισμών που δραστηριοποιούνται στο πεδίο των εφαρμογών του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού και στελεχώνονται με ανάλογο προσωπικό. Με βάση την ερευνητικά τεκμηριωμένη χαρτογράφηση του κενού ανάμεσα στα προγράμματα προετοιμασίας των εκπαιδευτικών για τον σχεδιασμό προγραμμάτων σε περιβάλλον e-learning και στις σύγχρονες εξελίξεις στο πεδίο του Μαθησιακού Σχεδιασμού, σχεδιάστηκε και δοκιμάστηκε πειραματικά, ένα ερευνητικά τεκμηριωμένο μεταπτυχιακό μάθημα εκπαιδευτικού σχεδιασμού για το παιδαγωγικό μοντέλο της διαδικτυακής εκπαίδευσης (e-Learning), το οποίο ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προκλήσεις της μαθησιακής τεχνολογίας και των Επιστημών της Αγωγής. Ο σχεδιασμός, η τεκμηρίωση και η πειραματική εφαρμογή του προτεινόμενου εκπαιδευτικού προγράμματος αποτελεί τη βασική συνεισφορά της παρούσας διατριβής. Η μεθοδολογία σχεδιασμού και το προτεινόμενο, μεταπτυχιακού επιπέδου, μάθημα, θα συνεισφέρει στην αποτελεσματικότερη προετοιμασία των σύγχρονων εκπαιδευτικών σχεδιαστών και στην ανάπτυξη του κλάδου του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού για τη διαδικτυακή εκπαίδευση.