Ανάπτυξη μοντέλου για την τεκμηρίωση των ποιοτικών κοινωνικών ερευνών

Abstract

The purpose of this thesis is to contribute to the development of digital research infrastructures for the social sciences, by the standardization of the documentation of the empirical researches. As a result, the development of a general model of documentation for the empirical researches is required, able also to document the special case of qualitative researches. Two different empirical and qualitative researches were conducted, by implementing thematic analysis. The first one tried to describe with a typical way the basic elements of an empirical research, based on the methodology of empirical researches, as is found in the bibliography. The second one was interested in investigating the real practices of the social researchers, when they document their research in their published articles. By comparing the results of the two researches, and with the combination of the literature review, and the detection of the characteristics of previous developed and wide used documentation models and standards (such as DDI), the thesis concluded an improved and general model of documentation of empirical researches, capable also to document completely the basic elements of an empirical research (empirical documents, tools, results and other supplementary documents).The structure of the model is that of an hyper-text and it is composed of metadata as well as digital documents (data documents, tools, results and other supplementary material). A digital documentation system of a research infrastructure, using this model will support functions such as: •Documentation of an empirical research and its basic elements (research report, methodology, research processes, tools of data production, tools of conceptualization (for example, codebooks), data documents, results and other relative material). •Storage of metadata and digital documents. •Search for similar researches by using various criteria instead of the usual. •Navigation through the different archived parts of similar researches using hyper-links.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρεί να συμβάλλει στην προσπάθεια ανάπτυξης ψηφιακών ερευνητικών υποδομών για τις κοινωνικές επιστήμες. Σκοπός της είναι η τυποποίηση της τεκμηρίωσης μιας εμπειρικής έρευνας και ο σχεδιασμός ενός γενικού μοντέλου τεκμηρίωσης εμπειρικών ερευνών, κατάλληλου να τεκμηριώνει πλήρως τις ποιοτικές έρευνες. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, πραγματοποιήθηκε η διεξαγωγή δύο εμπειρικών ποιοτικών ερευνών. Στόχος της πρώτης έρευνας ήταν η περιγραφή των βασικών στοιχείων μιας εμπειρικής έρευνας με κοινό και ενιαίο τρόπο, σύμφωνα με την μεθοδολογία διεξαγωγής εμπειρικών ερευνών, όπως εντοπίζεται στα εγχειρίδια μεθοδολογίας. Στόχος της δεύτερης έρευνας ήταν η διερεύνηση των πρακτικών τεκμηρίωσης των κοινωνικών ερευνητών μέσα από τα δημοσιευμένα επιστημονικά άρθρα τους. Από την σύγκριση των αποτελεσμάτων των δύο ερευνών, σε συνδυασμό με την βιβλιογραφική επισκόπηση, και τη μελέτη διαφόρων μοντέλων και προτύπων τεκμηρίωσης που ήδη αξιοποιούνται στον χώρο των κοινωνικών επιστημών (όπως το DDI), προέκυψε ένα γενικό μοντέλο τεκμηρίωσης εμπειρικών ερευνών, το οποίο υποστηρίζει περαιτέρω την τεκμηρίωση των επιμέρους στοιχείων μιας εμπειρικής έρευνας (εμπειρικά τεκμήρια, εργαλεία, αποτελέσματα και διάφορα άλλα συμπληρωματικά έγγραφα) και το οποίο εξειδικεύεται καταλλήλως ανάλογα με το είδος της έρευνας (ποιοτική ή ποσοτική). Το προτεινόμενο μοντέλο έχει την δομή υπερ-κειμένου, του οποίου τα βασικά συστατικά είναι μεταδεδομένα και ψηφιακά τεκμήρια. Η αξιοποίησή του από ένα ψηφιακό σύστημα τεκμηρίωσης θα επιτρέπει διάφορες λειτουργίες, όπως π.χ.: •Πλήρης τεκμηρίωση μιας έρευνας και των επιμέρους στοιχείων της (ερευνητική έκθεση, μεθοδολογία, ερευνητικές διαδικασίες, εργαλεία καταγραφής, εργαλεία εννοιολόγησης, εμπειρικά τεκμήρια, αποτελέσματα και διάφορα άλλα συμπληρωματικά έγγραφα).•Αρχειοθέτηση μεταδεδομένων και τεκμηρίων. •Αναζήτηση παρόμοιων ερευνών και των επιμέρους στοιχείων τους με ποικίλα κριτήρια (πρωτότυπο στοιχείο της διατριβής). •Πλοήγηση μέσω υπερ-συνδέσμων στα επιμέρους στοιχεία μιας έρευνας.