Τα μαζικά ανοικτά ηλεκτρονικά μαθήματα στην επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών: μελέτη παραγόντων σχεδιασμού και αποτελεσματικότητας

Abstract

Massive Open Online Courses (MOOCs) are widely recognized as a new form for on-line learning rapidly developed especially during the last decade, and they have recently attracted the instructional and research interest. Their critical principles are massiveness, openness and e-learning methods and they are providing educational courses as a response to the growing demand for flexible forms of education for huge numbers of participants with a different cognitive background. They are offering flexible e-learning courses without geographical and time constraints, and for that reason they are recently considered as an alternative form of teacher professional development courses. The thesis presents and studies a hybrid model of TPD-MOOCs, which was developed by the e-Learning Research Group of Department of Social and Educational Policy, University of Peloponnese. This model combines principles of both xMOOCs (the structure of the sections, the tasks per week, the structure of the educational content, the uploading of educational material and the individual or group assignment per section), and cMOOCs (focus on the collaboration and creativity of the participants, on the dialogue and reflection, aiming at the connection of their pedagogical and technological knowledge with their school practices). Based on this model, two TPD-MOOCs for Greek language teachers in secondary education schools were designed and implemented with the aim of strengthening the technological and pedagogical skills that are necessary for the use of online tools in their instructional methods. In those MOOCs high completion rates (62.5% and 57.6%) were achieved, compared to the results of other relevant studies. The design and implementation was based on the principles of collaborative learning and connectivism. The structure of subjects and assignments was based on: a) active participation and creativity, b) interaction between peers, c) mutual support and d) cooperation of the participants. The results of the pilot study were used to design the MOOC of the main study, which focused on the factor of teacher collaboration. The research data came a) from two online anonymous questionnaires, b) from semi-structured interviews and c) from teachers’ posts in the forum of the MOOC. The results revealed that the selected design framework was effective and promoted active participation, interaction and collaboration between the participant teachers. The results also revealed that teachers opt for a TPD-MOOC seeking: a) flexibility, b) structured educational material and c) applicability of the educational content in the learning process. For the participants was very significant to have an active involvement in the MOOCs and to practice with the new knowledge and skills. That method enhances the professional confidence of teachers, because they adopt as teachers learning strategies that they have already implemented as learners. Our study has shown that the majority of the participant teachers in the MOOCs was satisfied, due to the interaction and the exchange of ideas with colleagues. Finally, the participants argued that in the learning community, created within the two MOOCs, they had the opportunity to exchange educational material, interact with more or less experienced colleagues, and to see different perspectives on learning issues and observe how other teachers teach, in order to reform their teaching methods.

Τα Μαζικά Ανοικτά Ηλεκτρονικά Μαθήματα (Massive Open Online Courses, MOOCs) αποτελούν μια από τις νέες μορφές ηλεκτρονικής μάθησης, αναπτύσσονται, κυρίως κατά την τελευταία δεκαετία, με εκθετικούς ρυθμούς και βρίσκονται στο επίκεντρο του εκπαιδευτικού και ερευνητικού ενδιαφέροντος. Με κύρια χαρακτηριστικά τους τη μαζικότητα, την ανοικτότητα και τη χρήση μεθόδων ηλεκτρονικής μάθησης έχουν αναχθεί σε μέσο παροχής εκπαιδευτικών προγραμμάτων απαντώντας στην αυξανόμενη ζήτηση ευέλικτων μορφών εκπαίδευσης για μεγάλο αριθμό εκπαιδευομένων με διαφορετικό γνωστικό υπόβαθρο. Η δυνατότητά τους να προσφέρουν προγράμματα μάθησης από απόσταση με ευελιξία συμμετοχής και κατάργηση γεωγραφικών και χρονικών περιορισμών συνέβαλε στο να θεωρούνται εναλλακτική μορφή παροχής προγραμμάτων επαγγελματικής ανάπτυξης εκπαιδευτικών. Η παρούσα διατριβή παρουσιάζει και μελετά ένα υβριδικό μοντέλο MOOCs επαγγελματικής ανάπτυξης εκπαιδευτικών, το οποίο αναπτύχθηκε από την Ερευνητική Ομάδα Ηλεκτρονικής Μάθησης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Το συγκεκριμένο μοντέλο συνδυάζει χαρακτηριστικά τόσο των xMOOCs, όπως η διάρθρωση ενοτήτων και εργασιών σε εβδομαδιαία βάση, η δομή του εκπαιδευτικού περιεχομένου, η ανάρτηση εκπαιδευτικού υλικού και η ανάθεση και αξιολόγηση ατομικών ή/και ομαδικών εργασιών ανά ενότητα, όσο και των cMOOCs, όπως η έμφαση στη συνεργασία και τη δημιουργικότητα των συμμετεχόντων, στον διάλογο και τον αναστοχασμό, με στόχο τη σύνδεση των παιδαγωγικών και τεχνολογικών γνώσεών τους με τη σχολική πραγματικότητα. Με βάση το εν λόγω μοντέλο σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν δύο MOOCs επαγγελματικής ανάπτυξης φιλολόγων με στόχο την ενίσχυση των τεχνολογικών και παιδαγωγικών δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες για την αξιοποίηση διαδικτυακών εφαρμογών στα γλωσσικά μαθήματα. Στα δύο αυτά ανοικτά μαθήματα επιτεύχθηκαν υψηλά ποσοστά επιτυχούς ολοκλήρωσης (62,5% και 57,6%) συγκριτικά με τα ερευνητικά ευρήματα άλλων σχετικών μελετών. Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση πραγματοποιήθηκε με γνώμονα τις αρχές της συνεργατικής μάθησης και του κονεκτιβισμού και η διάρθρωση των αντικειμένων και των δραστηριοτήτων των εκπαιδευτικών βασίστηκε αποκλειστικά: α) στην ενεργό συμμετοχή και δημιουργικότητα, β) στην αλληλεπίδραση μεταξύ ομότιμων, γ) στην αμοιβαία υποστήριξη και δ) στη συνεργασία των συμμετεχόντων. Τα αποτελέσματα της πιλοτικής έρευνας αξιοποιήθηκαν, επίσης, για τον σχεδιασμό του MOOC της κύριας έρευνας, στον οποίο δόθηκε έμφαση στον παράγοντα της συνεργασίας των εκπαιδευτικών.Τα ερευνητικά δεδομένα προήλθαν: α) από δύο online ανώνυμα ερωτηματολόγια, β) από ημιδομημένες συνεντεύξεις και γ) από τις αναρτήσεις των εκπαιδευτικών στους χώρους συζητήσεων του μαθήματος. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι το πλαίσιο σχεδιασμού που επελέγη ήταν αποτελεσματικό και προώθησε την ενεργό συμμετοχή, την αλληλεπίδραση και τη συνεργασία μεταξύ των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών. Επίσης, αναδείχτηκε ότι οι εκπαιδευτικοί από τη συμμετοχή σε ένα MOOC επαγγελματικής ανάπτυξης επιδιώκουν: α) ευελιξία στην παρακολούθηση, β) οργάνωση του προτεινόμενου εκπαιδευτικού υλικού και γ) δυνατότητα εφαρμογής του περιεχομένου στη διδακτική πράξη. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν για τους συμμετέχοντες η ενεργητική εμπλοκή τους στα μαθήματα και η εφαρμογή στην πράξη των νέων γνώσεων και δεξιοτήτων, στρατηγική που ενισχύει την επαγγελματική αυτοπεποίθηση των εκπαιδευτικών, γιατί υιοθετούν στη διδασκαλία τους στρατηγικές που ήδη έχουν εφαρμόσει ως εκπαιδευόμενοι. Η έρευνα ανέδειξε, επίσης, ότι η πλειονότητα των εκπαιδευτικών έμεινε ικανοποιημένη από τη συμμετοχή στα MOOCs, κυρίως λόγω της αλληλεπίδρασης και της ανταλλαγής ιδεών με συναδέλφους. Τέλος, οι συμμετέχοντες υποστήριξαν ότι στο πλαίσιο της κοινότητας μάθησης, που δημιουργήθηκε εντός των δύο MOOCs, είχαν τη δυνατότητα να ανταλλάξουν απόψεις, να αλληλεπιδράσουν με εμπειρότερους και λιγότερο έμπειρους συναδέλφους, καθώς και να γνωρίσουν διαφορετικές οπτικές πάνω σε εκπαιδευτικά ζητήματα και να παρατηρήσουν τις διδακτικές μεθόδους άλλων εκπαιδευτικών, ώστε να ανανεώσουν έτσι και τη δική τους διδασκαλία.